Isao Takahata

Isao Takahata
高畑勲
	; Takahata w 2014 na Annecy International Animated Film Festival
Data i miejsce urodzenia	29 października 1935 ; Ujiyamada
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 2018 ; Tokio
Zawód	reżyser, scenarzysta, producent
Lata aktywności	1961–2016
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Isao Takahata (jap. 高畑勲 Takahata Isao; ur. 29 października 1935 w Ujiyamadzie, zm. 5 kwietnia 2018 w Tokio^[1]) – japoński reżyser filmowy, producent i scenarzysta anime, współzałożyciel (wraz ze swym przyjacielem i współpracownikiem Hayao Miyazakim) wytwórni filmów animowanych Studio Ghibli. Do jego najważniejszych filmów należą: dramat wojenny Grobowiec świetlików i obyczajowy Powrót do marzeń.

Życiorys

Urodzony w Ujiyamadzie (obecnie Ise) w prefekturze Mie, ukończył prestiżową japońską uczelnię – Uniwersytet Tokijski – po czym, zachęcony przez przyjaciela, złożył podanie i został przyjęty do pracy w studiu filmowym Toei Animation. Jego debiutem reżyserskim był Taiyō no ōji: Horusu no daibōken (Horus, książę Słońca), który poniósł finansową klęskę, aczkolwiek został później doceniony przez krytyków (magazyn „Animage” umieścił go na trzecim miejscu 100 najlepszych filmów anime^[2]). Co nietypowe dla reżysera filmów animowanych, Takahata nigdy wcześniej nie pracował jako rysownik czy animator.

Podczas pracy w Toei poznał Hayao Miyazakiego, który m.in. był jednym z rysowników pracujących nad Horusem^[3]. W 1972 Takahata wyreżyserował Panda KoPanda, według scenariusza Miyazakiego.

W 1981 nakręcił komedię Jarinko Chie, a w latach 1981–1983 – serial animowany (64 odcinki) pod tym samym tytułem^[4]. W 1982 wyreżyserował film Serohiki no Gōshu (Wiolonczelista Gōshu), do którego napisał scenariusz według opowiadania Kenjiego Miyazawy. Film został wysoko oceniony przez krytykę^[5].

Gdy Miyazaki tworzył film Nausicaä z Doliny Wiatru, zwrócił się do Takahaty, by został producentem, co ten uczynił mimo braku doświadczenia w tej roli. Po sukcesie Nausiki Miyazaki założył Studio Ghibli, z Takahatą jako współzałożycielem. Obaj twórcy współpracują w reżyserii, pisaniu scenariuszy i produkcji^[3]. Takahata był producentem Laputy (1986) i dyrektorem muzycznym Podniebnej poczty Kiki (1989)^[3]; on też przekonał Joe Hisaishiego do pisania muzyki do filmów pełnometrażowych^[6].

Pierwszym filmem Studia w reżyserii i według scenariusza Isao Takahaty był wojenny dramat Grobowiec świetlików z 1988, określony mianem jednego z najlepszych filmów tego gatunku^[7]. Jego kolejnymi filmami były obyczajowy Powrót do marzeń, komediowy Rodzinka Yamadów i ekologiczny Szopy w natarciu^[3]. Wcześniej, w 1987, nakręcił według własnego scenariusza nie-animowany film dokumentalny Yanagawa Horiwari Monogatari (Opowieść o kanałach Yanagawy), zrealizowany za prywatne pieniądze Miyazakiego^[8]. Film Księżniczka Kaguya nakręcony na podstawie dawnej baśni japońskiej był nominowany do Oscara w kategorii „Najlepszy pełnometrażowy film animowany” za rok 2014^[9].

W wywiadzie z 1992 Takahata stwierdził, że wysoko ceni francuską sztukę filmową, m.in. twórcę animacji Paula Grimault, którego twórczość miała wpływ na jego decyzję o rozpoczęciu pracy przy filmach animowanych; ceni także Fredericka Backa i Jurija Norsztejna^[6]. W 2015 został oficerem francuskiego Orderu Sztuki i Literatury^[10].

Filmografia

Reżyser

1968 Taiyō no ōji: Horusu no daibōken
1969 Mōretsu Atarō (serial TV)
1971 Takokumono wa sase
1971 Zen’in gyakuten seyo!
1972 Picchā Abashiri
1971-1972 Apache yakyūgun (serial TV)
1971-1972 Rupan sansei (serial TV)
1972 Panda kopanda (krótkometrażowy)
1973 Panda kopanda amefuri sākasu no maki (krótkometrażowy)
1973 Kōya no shōnen Isamu (serial TV)
1974 Chiisana kibō
1974 Heidi (serial TV)
1974 Mata au hi made
1974 Kurara ga aruita
1974 Tatte goran
1976 Haha wo tazunete sanzenri (serial TV)
1978 Mirai shōnen Konan (serial TV)
1978 Rao hakase
1978 Sarupējisen
1979 Ania z Zielonego Wzgórza (serial TV)
1979 Mashū Kasubāto odoroku
1981 Jarinko Chie
1981 Jarinko Chie (serial TV)
1982 Serohiki no Gōshu
1987 Yanagawa horiwari monogatari (dokument)
1988 Grobowiec świetlików
1991 Powrót do marzeń
1994 Szopy w natarciu
1999 Rodzinka Yamadów
2003 Fuyu no hi
2010 Akage no Anne: Green Gables e no Michi
2013 Księżniczka Kaguya

Przypisy

↑ 高畑勲監督訃報. Studio Ghibli, 2018-04-06. [dostęp 2018-04-08]. (jap.).
↑ Animage Top-100 Anime Listing. Anime News Network, 25 stycznia 2001. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Team Ghiblink: Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ Team Ghiblink: Chie the Brat. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ ^a ^b Cedric Littardi: An Interview with Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. 1992. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ Roger Ebert: Grave of the Fireflies (1988). 19 marca 2000. [dostęp 2013-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-17)]. (ang.).
↑ Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).
↑ 87th Academy Awards Nominees. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. [dostęp 2018-04-08]. (ang.).
↑ Japon: le réalisateur Takahata devient officier des Arts et des Lettres. L’Obs, 2015-04-08. [dostęp 2018-04-08]. (fr.).

Nagrody i nominacje

Nagroda	Rok	Kategoria	Nominowana praca	Wynik
Nagroda Japońskiej Akademii Filmowej	1995	Nagroda specjalna	Szopy w natarciu (jap. 平成狸合戦ぽんぽこ Heisei tanuki gassen ponpoko)	Wygrana

Linki zewnętrzne

Isao Takahata w bazie IMDb (ang.)
Isao Takahata w encyklopedii Anime News Network (ang.)
Isao Takahata w bazie Filmweb

[nekrolog-1] 高畑勲監督訃報. Studio Ghibli, 2018-04-06. [dostęp 2018-04-08]. (jap.).

[top100-2] Animage Top-100 Anime Listing. Anime News Network, 25 stycznia 2001. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[takahata-3] Team Ghiblink: Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[chie-4] Team Ghiblink: Chie the Brat. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[goshu-5] Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[wywiad-6] Cedric Littardi: An Interview with Isao Takahata. [w:] Nausicaa.net [on-line]. 1992. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[eber-7] Roger Ebert: Grave of the Fireflies (1988). 19 marca 2000. [dostęp 2013-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-17)]. (ang.).

[yanagawa-8] Team Ghiblink: Gauche the Cellist. [w:] Nausicaa.net [on-line]. [dostęp 2013-04-02]. (ang.).

[9] 87th Academy Awards Nominees. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. [dostęp 2018-04-08]. (ang.).

[tempsreel-10] Japon: le réalisateur Takahata devient officier des Arts et des Lettres. L’Obs, 2015-04-08. [dostęp 2018-04-08]. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]