Spis treści
Jasnowidzenie

Jasnowidzenie – zdolność umożliwiająca postrzeganie osób, zjawisk i przedmiotów w czasie i przestrzeni bez udziału percepcji zmysłowej[1]. Nie jest znany ani jeden wiarygodny eksperyment naukowy, który dowodziłby istnienia tego zjawiska[2].
Rodzaje jasnowidzenia
[edytuj | edytuj kod]Parapsycholodzy wyróżniają:
- jasnowidzenie przyszłości – prekognicja[3]
- jasnowidzenie przeszłości – retrokognicja[4]
- psychometrię (obecnie termin psychometria oznacza metodę badań psychologicznych) – rzekoma umiejętność poznania historii osoby na podstawie przedmiotu mającego wcześniej z nią kontakt, jedynie przez jego dotknięcie[5].
Historia i kontekst kulturowy
[edytuj | edytuj kod]Jasnowidzenie pojawia się w historii różnych kultur jako element wierzeń, mitologii i systemów religijnych. W starożytnych cywilizacjach przypisywano je wyroczniom, szamanom i prorokom, którzy mieli rzekomo kontaktować się z wyższymi bytami lub posiadać nadprzyrodzone zdolności poznawcze[6]. W średniowieczu i epoce nowożytnej praktyki związane z jasnowidzeniem często łączono z okultyzmem, ezoteryką oraz spirytyzmem.
Współczesna rola i wpływ na społeczeństwo
[edytuj | edytuj kod]Pomimo braku naukowego potwierdzenia, jasnowidzenie cieszy się popularnością w kulturze popularnej, literaturze, filmach i mediach. W Polsce w 1974 r. na łamach popularnego tygodnika literacko-społecznego „Literatura” opublikowany został pierwszy artykuł Andrzeja Klimuszki z cyklu „Moje jasnowidzenie świata”, który zapoczątkował niezwykłą popularność tego jasnowidza i uzdrowiciela, a z drugiej dawał podstawę zainteresowania Polaków parapsychologią w okresie PRL[7]. Osoby podające się za jasnowidzów działają w branżach ezoterycznych, oferując wróżby, odczyty przyszłości i doradztwo duchowe[8].
W niektórych przypadkach jasnowidze byli angażowani w śledztwa kryminalne, choć nie ma dowodów na to, by ich działalność realnie przyczyniła się do rozwiązania spraw. Organizacje sceptyczne wielokrotnie podważały skuteczność takich praktyk[9].
Osoby rzekomo posiadające zdolność jasnowidzenia
[edytuj | edytuj kod]Świat
[edytuj | edytuj kod]- Nostradamus
- Święty Malachiasz
- Edgar Cayce
- Jeane Dixon
- Joseph Smith (poprzez złote płyty)[10]
- Ingo Swann (tzw. Remote Viewing)[11][12]
- Baba Wanga
Polska
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jasnowidzenie [online], Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2024-08-07] (pol.).
- ↑ James E. Alcock , Parapsychology, science or magic? a psychological perspective, wyd. 1, Foundations and philosophy of science and technology, Oxford ; New York: Pergamon Press, 1981, ISBN 978-0-08-025773-0 [dostęp 2024-08-07] .
- ↑ Definition of PRECOGNITION [online], merriam-webster.com [dostęp 2024-08-07] (ang.).
- ↑ retrokognisjon [online], Store norske leksikon, 18 czerwca 2024 [dostęp 2024-08-07] (norw.).
- ↑ Psychometria – definicja, synonimy, przykłady użycia [online], Słownik języka polskiego PWN [dostęp 2024-08-07] (pol.).
- ↑ Robert E. Lerner , The Powers of Prophecy: The Cedar of Lebanon Vision from the Mongol Onslaught to the Dawn of the Enlightenment, Cornell University Press, 2009, s. 183, ISBN 978-0-8014-7537-5 [dostęp 2025-02-14] (ang.).
- ↑ Psychotronicy, radiesteci, bioenergoterapeuci. Kościół poparł, władza… [online], archive.md, 5 stycznia 2024 [dostęp 2025-02-15] .
- ↑ Etzel Cardeña , John Palmer , David Marcusson-Clavertz , Parapsychology: A Handbook for the 21st Century, McFarland, 14 sierpnia 2015, Wstęp, ISBN 978-0-7864-7916-0 [dostęp 2025-02-14], Cytat: We include various approaches that have influenced the content and direction of modern parapsychology such as anthropology, clinical psychology, and quantum mechanics as well as trends in education, funding, and the rise of new laboratories and other institutions. (ang.).
- ↑ James E. Alcock , Parapsychology: Science of the anomalous or search for the soul?, „Behavioral and Brain Sciences”, 10 (4), 1987, s. 553–565, DOI: 10.1017/S0140525X00054467, ISSN 1469-1825 [dostęp 2025-02-14], Cytat: Moreover, parapsychology has developed several principles (such as the experimenter effect) which can be used to explain away failures, and the use of these principles contributes to making the psi-hypothesis unfalsifiable. The “anything goes” attitude in parapsychology, which seems to lend credence to virtually any “paranormal” claim, serves to weaken the credibility of parapsychological endeavors in the eyes of critics. (ang.).
- ↑ 3. Złote płyty [online], churchofjesuschrist.org [dostęp 2022-10-18] (pol.).
- ↑ Elmar R. Gruber, „Tajny świat parapsychologii”.
- ↑ Ingo Swann , Penetracja, Agnieszka Szolc, Bydgoszcz: Limbus, 2001, ISBN 83-7191-061-4, OCLC 749142677 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janusz Krajewski, Ochorowicz Julian Leopold (1850-1917) w: Polski Słownik Biograficzny, t. 23, s. 499–505
- Jerzy Kubiatowski, Ossowiecki Stefan (1877-1944) w: Polski Słownik Biograficzny, t. 24, s. 431–433