Jelizawieta Tiomkina

Jelizawieta Tiomkina

Jelizawieta Tiomkina na portrecie, 1798
Data urodzenia	1775
Data śmierci	1854
Multimedia w Wikimedia Commons

Jelizawieta Grigorjewna Tiomkina, ros. Елизаве́та Григо́рьевна Тёмкина (ur. 13 lipca / 24 lipca 1775, zm. 25 maja / 6 czerwca 1854) – domniemana córka Katarzyny Wielkiej i Grigorija Potiomkina.

Według wielu relacji i legend, które nie mają oparcia w dokumentach i są kwestionowane przez większość historyków, Grigorij Potiomkin i Katarzyna Wielka potajemnie zawarli małżeństwo^[1][2]. W 1775 w domu Potiomkina pojawiła się dziewczynka, Jelizawieta Tiomkina. Nazwisko powstało przez skrócenie nazwiska „Potiomkin”, ponieważ dzieci nieślubne, ale uznane przez ojca, otrzymały skrócone nazwisko^[3]. Na dworze krążyły pogłoski, że matką była cesarzowa^[4]. Potwierdzać to miał fakt, że Katarzyna chciała nazwać swoją pierwszą córkę na cześć cesarzowej Elżbiety. Dziecko zmarło. Może po latach Katarzyna zrealizowała plan i ochrzciła imieniem Elżbiety swą rzekomą córkę. W dniu urodzin dziewczynki cesarzowa cierpiała na rozstrój żołądka. Dziecko urodziło się w pałacu Prieczisztienskich w Moskwie podczas uroczystości z okazji podpisania traktatu w Küczük Kajnardży, który zakończył wojnę rosyjsko-turecką. Niemniej Katarzyna miała wówczas 45 lat i trudno jej byłoby ukryć ciążę^[3]. Niewykluczone, że dziewczynka była córką jednej z kochanek Potiomkina. Po latach syn Jelizawiety, próbując sprzedać jej portret, mówił, że zarówno ze strony ojca, jak i matki, miała znamienite pochodzenie^[5].

Wychowała się w domu siostrzeńca Piotiomkina, Aleksandra Nikołajewicza Samojłowa. W latach 80. XVIII w. wychowawcą dziewczynki został mianowany lekarz Iwan Filipowicz Bek. Potem Elżbieta została wysłana do szkoły z internatem^[3] w Petersburgu^[5].

W dniu 4 czerwca 1794 została żoną Iwana Christoforowicza Kałagieorgi, przyjaciela wielkiego księcia Konstantego Pawłowicza^[6]. Urodziła 4 synów i 6 córek. Po tym, jak mąż przeszedł na emeryturę, Jelizawieta mieszkała w Chersoniu lub pod Kijowem^[3].

Nigdy nie została uznana przez carycę za córkę. Katarzyna nie interesowała się życiem Elżbiety w przeciwieństwie do Grigorija Potiomkina^[3].

W Galerii Tretiakowskiej od 1925 znajduje się jej portret, zamówiony w 1797 przez Samojłowa^[7]. Malarz Władimir Borowikowski wykonał też miniaturową replikę obrazu, która do Galerii Tretiakowskiej trafiła w 1964. Artysta przedstawił Jelizawietę jako boginię Dianę, z nagą klatką piersiową i półksiężycem we włosach^[3].