Spis treści
Kaczorowo (Tykocin)
część Tykocina | |
Wielka Synagoga, obecnie Muzeum Kultury Żydowskiej | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miasto | |
W granicach Tykocina |
do 1944 i od 1993 |
SIMC |
0043452 |
Strefa numeracyjna |
(+48) 85 |
Kod pocztowy |
16-080 |
Tablice rejestracyjne |
BIA |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego | |
Położenie na mapie gminy Tykocin | |
Położenie na mapie Tykocina | |
53°12′25″N 22°46′01″E/53,207048 22,766846 |
Kaczorowo – część miasta Tykocina w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Tykocin[1]. Położona jest w zachodniej części zabudowanego (centralnego) obszaru Tykocina, w okolicy ulicy Piłsudskiego. Od centrum Tykocina oddziela je wąska struga, lewy dopływ Narwi.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kaczorowo stanowiło dawniej przedmieście Tykocina[2]. Na Kaczorowie mieściła się druga co do wielkości (po krakowskiej) gmina żydowska w Polsce:
Osiedlenie się żydów w Tykocinie nastąpiło w początkach XVI wieku. Olbracht Gastold, wojewoda trocki, pozwolił w 1522 roku 10 żydom z Grodna osiąść w Tykocinie „na Kaczorowie za mostem”. Na ostrowie mają sobie postawić szkołę. Wyznaczono im plac na cmentarz „pierwszą górę za rzeką”. Pozwolono im wystawić kramnice koło ratusza i prowadzić wszelki handel. Następnie w r. 1536 tenże Gastołd wydał w Wilnie nowy przywilej, uwalniający żydów od wszelkiej juryzdukcyi sądów miejskich i grodzkich („Prosili.... żeby ich doktór, na imię Dawid, albo potem będący, według zakonu żydowskiego one sądził i rządził a starosta i urzędnicy żeby ich w żadnych sprawach nie sądzili, woźnych swoich na nie nie dawali..... ani win nie brali. A jeśli będzie jakie prawo żyd z chrześcianinem albo chrześcianin z żydem miał, tedy starostowie spółek z doktorem mają to obaczyć i rozeznać”). Batory potwierdzając ich przywileje w Tykocinie r. 1576 pozwala swobodnie trudnić się handlem po miastach i wsiach królewskich, pańskich, duchownych i szlacheckich. Władysław IV potwierdzając w Krakowie r. 1633 przywileje żydów, zabronił dochodzić pretensyi wszelkich na rodzinie winowajcy lub niedotrzymującego umowy. Na specyalną prośbę żydów tykocińskich potwierdził w Wilnie 1639 r. ich swobody, przywileje. Mimo to ciągle zachodzą zatargi między żydami tykocińskimi a chrześciańską ludnością. Wreszcie w r. 1763 staje umowa, którą żydzi zobowiązali się w zamian za udzielenie im prawa do pastwiska koni i uwolnienia od opłat miejskich, wnosić do kasy miejskiej 120 złp. rocznie w dwu ratach.
Na Kaczorowie znajdują się m.in. Wielka Synagoga (obecnie Muzeum Kultury Żydowskiej) oraz Mała Synagoga.
Podczas okupacji hitlerowskiej odebrano prawa miejskie Tykocinowi[3], co ustawodawstwo polskie usankcjonowało ze znacznym opóźnieniem, bo dopiero 1 stycznia 1951[4], a obszar dotychczasowego miasta Tykocin podzielono na trzy wiejskie gromady: Tykocin-Nowe Miasto Tykocin-Kaczorowo i Tykocin-Kolonia w gminie Tykocin[5]. W 1954 roku, w związku z reformą administracyjną kraju, gromady te scalono i, już jako jedną jednostkę, przekształcono ją w gromadę Tykocin w powiecie wysokomazowieckim w woj. białostockim[6]. 1 stycznia 1958 roku gromadę włączono do powiatu białostockiego[7]. Gromada Tykocin przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej[8], a z dniem 1 stycznia 1973 roku reaktywowano gminę Tykocin[9].
11 sierpnia 1993 Tykocin odzyskał status miasta, przez co Kaczorowo stało się ponownie obszarem miejskim[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Jemielity W. (2002). Podziały administracyjne powiatów sokólskiego i dąbrowskiego w latach 1919-2000. "Studia Łomżyńskie", 13, 2002, s. 119-146
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 51, poz. 472
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Uchwała Nr 24/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu wysokomazowieckiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 49)
- ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 309
- ↑ Obwieszczenie Wydziału Organizacyjno-Prawnego Prezydium WRN w Białymstoku z dnia 26 listopada 1971 r. w sprawie podziału administracyjnego województwa białostockiego – stan na dzień 1 stycznia 1972 r.(Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r., Nr. 18, Poz. 234)
- ↑ Uchwała Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr XXI/72/72 z dnia 9 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie białostockim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 stycznia 1973 r., Nr. 1, Poz. 1)
- ↑ Dz.U. z 1993 r. nr 68, poz. 329.