Kamienica Roeslera i Hurtiga w Warszawie
 nr rej. 232 z 1 lipca 1965[1]
| |
 Kamienica od strony Krakowskiego Przedmieścia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
Warszawa |
| Adres | |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
1784 |
| Ukończenie budowy |
1785 |
| Ważniejsze przebudowy |
1887–1888 |
| Zniszczono |
1939, 1944 |
| Odbudowano |
1948–1949 |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
 52°14′46,86″N 21°00′45,29″E/52,246350 21,012581
| |
Kamienica Roeslera i Hurtiga[2], także dom Roeslera i Hurtiga[3] – zabytkowa kamienica znajdująca się przy ulicy Krakowskie Przedmieście 79 w Warszawie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Przed powstaniem kamienicy w tym miejscu, od strony ul. Senatorskiej, stał dworek starosty warszawskiego Mikołaja Grzybowskiego[4]. Został spalony w czasie potopu szwedzkiego w 1656[4]. Od strony Krakowskiego Przedmieścia znajdowało się co najmniej pięć budynków[4]. W połowie XVIII od strony ul. Senatorskiej wzniesiono pałac Małachowskich[4]. W 1784 nieruchomość została sprzedana przez Mikołaja Małachowskiego kupcom z Czech i Moraw: Janowi Michałowi i Franciszkowi Leopoldowi Roeslerom oraz Gasparowi (Kacprowi) Hurtigowi[5].
Kamienica została wzniesiona na dziedzińcu pałacu Małachowskich w latach 1784–1785 według projektu Szymona Bogumiła Zuga[4][6]. Powstał tam pierwszy na ziemiach polskich nowoczesny dom handlowo-mieszkalny ze specjalnie zaprojektowanymi witrynami wystawowymi[4]. Był to jeden z najdroższych i najbardziej luksusowych obiektów handlowych w Warszawie[7]. Na piętrach znajdowały się mieszkania czynszowe oraz apartamenty właścicieli[2]. Poprzez oficyny budynek był połączony z pałacem Małachowskich[4].
Przedsiębiorstwo Roslerów i Hurtiga zbankrutowało w 1794 w wyniku kryzysu bankowego, jednak kamienica pozostała ich własnością do 1803[8].
W 1839 na parterze kamienicy otwarto piwiarnię „Pod Nadzieją”, która jako pierwsza w mieście serwowała piwo bawarskie[9]. Był to jeden z ulubionych lokali grupy młodych literatów i malarzy nazywanych Cyganerią Warszawską[10]. Mieścił się tam również sklep wielobranżowy należący do Iwana Skwarcowa[11].
W latach 1887–1888 kamienica została przebudowana w związku z przebiciem do Krakowskiego Przedmieścia ul. Miodowej[12]. Ścianę szczytową i oficyny południowe przekształcono na elewacje według projektu Józefa Hussa[13]. Do przebicia ulicy na właścicielach pałacu Małachowskich i kamienicy ciążył obowiązek przepuszczania przechodniów z Krakowskiego Przedmieścia na ul. Miodową lub odwrotnie[14]. Ruch przechodniów zwiększał atrakcyjność kamienicy i jej oficyn dla firm handlowych[15].
Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 budynek spłonął[13] i został rozebrany do pierwszego piętra[16]. Dalsze zniszczenia miały miejsce w 1944 podczas powstania warszawskiego[17]. Ogółem w czasie II wojny światowej kamienica została zniszczona w 70%[18].
W latach 1948–1949 budynek odbudowano według projektu Zygmunta Stępińskiego[3]. Obiekt przywrócono zasadniczo do stanu z XVIII wieku, jednak w celu odsłonięcia wschodniej fasady pałacu Małachowskich rozebrano oficynę południową[13][19].
W latach 1952–1957 w kamienicy miało swoją siedzibę Państwowe Wydawnictwo Naukowe, a następnie przedsiębiorstwa handlu zagranicznego[20], m.in. SHZ Labimex[21].
W 1965 budynek został wpisany do rejestru zabytków[1].
Od 2020 w budynku mieści się siedziba Radia Wnet[22].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) − stan na 31 marca 2024 roku Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 40. [dostęp 2024-06-27].
- ↑ a b c Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 81.
- ↑ a b Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: Arkada Pracownia Historii Sztuki, 2005, s. 30. ISBN 83-908950-8-0.
- ↑ a b c d e f g Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 7 Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 134. ISBN 83-88372-14-9.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 24–25. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 26–28. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 36. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 38–39. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 45. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 48. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Eugeniusz Szulc: Cmentarz ewangelicko-augsburski w Warszawie. Zmarli i ich rodziny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 512. ISBN 83-06-01606-8.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 59, 64. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ a b c Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 7 – Krakowskie Przedmieście. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, s. 136. ISBN 83-88372-14-9.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 41, 64. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 41. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Alfred Lauterbach. Zniszczenie i odbudowa Warszawy zabytkowej. „Kronika Warszawy”. 4(8), s. 61, 1971.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 84–85. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 66. ISBN 83-03-00447-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 87. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Tomasz Grygiel: Pałac Małachowskich i dom Roeslera. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 96. ISBN 83-01-02662-6.
- ↑ Informator Służby Zagranicznej i Handlu Zagranicznego 1990, Ministerstwo Współpracy Gospodarczej z Zagranicą Warszawa
- ↑ Koniec urlopu i początek czwartego rozdziału w historii Mediów Wnet/ Krzysztof Skowroński, "Kurier WNET" 74/2020 - WNET.fm [online], wnet.fm [dostęp 2020-08-13].
