Karjat Zat Kahl
Karjat Al-Fau^[a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Fragment malowidła na murze przedstawiającego dom-wieżę z mieszkańcami z Karjat Al–Fau, w zbiorach Muzeum Wydziału Archeologicznego King Saud University w Rijadzie
Państwo	Arabia Saudyjska
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, V
Numer ref.	1712
Region[b]	Kraje arabskie
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2024 na 46. sesji
Położenie na mapie Arabii Saudyjskiej Karjat Zat Kahl Karjat Al-Fau
19°46′56,4″N 45°08′53,6″E/19,782333 45,148222
Multimedia w Wikimedia Commons
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Artefakty, malowidła i inskrypcje odkryte w Karjacie

Karjat Zat Kahl także Karjat Al-Fau (arab. قرية الفاو) – dawna stolica królestwa Kindytów, współcześnie stanowisko archeologiczne w prowincji Rijad w Arabii Saudyjskiej z pozostałościami arabskiego miasta z okresu przedislamskiego.

W 2015 roku Karjat Zat Kahl zostało wpisane na saudyjską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Arabia Saudyjska zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obiekt wpisano na tę listę w 2024 roku podczas odbywającej się w New Delhi 46. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa.

Karjat Zat Kahl położone jest ok. 700 km na południowy zachód od stolicy kraju – Rijadu, 180 km na północny wschód od Nadżranu, 100 km na południowy wschód od miasta As-Sulajjil i ok. 150 km od Al-Khamsin^[1]. Znajduje się przy północno-zachodniej krawędzi pustyni Ar-Rab al-Chali, w miejscu, gdzie Dżabal Tuwajk przecina Wadi ad-Dawasir u ujścia suchego kanału, nazywanego Al-Fau, stąd też współczesna nazwa Al-Fau^[1][2].

Karjat był stolicą królestwa Kindytów, głównym ośrodkiem handlowym regionu zlokalizowanym przy starożytnym szlaku handlowym łączącym południe Półwyspu Arabskiego z jego częścią północną^[1][2]. Karawany z królestw Saby, Katabanu, Hadramaut, Ma'in czy Himjarytów szły najpierw do Nadżranu, następnie zatrzymywały się w Karjacie, by ruszać do Al-Afladż, skąd szły dalej do Syrii i Mezopotamii^[1].

Czas świetności Karjatu minął wraz z nadejściem islamu^[1]. Arabscy geografowie nie rozpisywali się o Karjacie, u Al-Bakriego pojawia się jedynie wzmianka, że jest to miejscowość między ’Aqiq Bani ’Uqayl' (współczesnym Wadi ad-Dawasir) a Jemenem^[1]. Al-Hamdani w swoim dziele Geografia Półwyspu Arabskiego pisał, że karawany mogą zaczerpnąć wody w miejscu nazywanym Karjatem, gdzie znajdują się starożytne studnie i świątynia wykuta w skale^[1].

Pierwsze współczesne doniesienia o Karjacie pochodziły od uczestników wyprawy zorganizowanej w poszukiwaniu ropy naftowej przez Aramco w latach 40. XX w.^[1] W 1952 roku do Karjatu udał się brytyjski podróżnik Harry St. John Philby (1885–1960), który sporządził jego opis, odnosząc się do znalezionych tam grobów i inskrypcji^[1].

W 1972 roku naukowcy z uniwersytetu w Rijadzie rozpoczęli prace badawcze pod kierownictwem saudyjskiego archeologa Abdulrahmana al-Ansary'ego^[1]. Obecnie (stan w roku 2016) prowadzone są prace nad udostępnieniem stanowiska dla zwiedzających^[3].

Stanowisko obejmuje pozostałości arabskiego miasta z okresu przedislamskiego, zamieszkanego pomiędzy V w. p.n.e. a V w. n.e.^[4] Znajdują się tu pozostałości pałacu z zachowanymi fragmentami malowideł naściennych, świątyni, dwupiętrowego targowiska otoczonego siedmioma wieżami, dzielnicy mieszkalnej, 17 studni i grobowców^[5]. Budowle zostały wzniesione z cegieł glinianych w formie prostopadłościanów i sześcianów oraz z kamieni^[5]. Świątynia w Karjacie jest pierwszą świątynią odkrytą na terenie Arabii Saudyjskiej^[5]. Odkryte grobowce można podzielić na trzy rodzaje: grobowce władców i elit oznaczone inskrypcjami pismem południowoarabskim oraz groby zwykłych mieszkańców^[5].

W ruinach budowli znaleziono liczne naczynia gliniane (garnki, dzbany, misy, sita, itd.), ceramiczne i kamienne, narzędzia metalowe, obiekty wykonane ze szkła, biżuterię oraz srebrne i brązowe monety z przedstawieniem postaci siedzącej lub stojącej po jednej stronie i napisem Kahl (imieniem boga Kindytów) po drugiej stronie^[6]. Ponadto odkryto fragmenty licznych posagów z brązu, marmuru, piaskowca czy gliny, przedstawiające zarówno postaci ludzkie jak i zwierzęce^[7].

Na ścianach odkrytych budowli oraz pobliskich skałach znajduje się liczne inskrypcje pismem południowoarabskim z okresu I–V w. n.e., zawierające m.in. referencje do nazwy miasta Zat Kahl^[8].

W 2015 roku Karjat Zat Kahl zostało wpisane na saudyjską listę informacyjną UNESCO – listę obiektów, które Arabia Saudyjska zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa UNESCO^[2]. Obiekt wpisano na tę listę w 2024 roku podczas odbywającej się w New Delhi 46. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa^[9].

• Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO w Arabii Saudyjskiej