| wieś | |
 Karwieńskie Błoto Drugie, plaża | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
265[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
84-105[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GPU |
| SIMC |
0165072 |
Położenie na mapie gminy Krokowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu puckiego  | |
 54°49′19″N 18°10′17″E/54,821944 18,171389[1]
| |
Karwieńskie Błoto Drugie (kaszub. Karwiańsczé Błoto lub też Holãdra, Holãdrë, Karwieńsczé Błoto, niem. Karwenbruch)[4] – wieś w północnej Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Krokowa, nad Morzem Bałtyckim.
Karwieńskie Błoto Drugie to nadmorska miejscowość letniskowa. Posiada szeroką plażę o długości ponad 6 km.
Karwieńskie Błoto Drugie to jedna z ostatnich zachowanych osad typu holenderskiego w Polsce. Założenie ruralistyczne wsi (wraz z sąsiednią miejscowością Karwieńskim Błotem Pierwszym) w układzie rzędówki bagiennej jest prawnie chronione i zostało wpisane do rejestru zabytków 17.06.2005 pod nr A-1060.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Karwieńskie Błoto Drugie leży na wschodnim krańcu Wybrzeża Słowińskiego, na zachód od Kanału Karwinka. Wieś graniczy: od wschodu z Karwią, z południa z miejscowością Karwieńskie Błoto Pierwsze, z zachodniej strony z osadą Dębki i od północy z Bałtykiem. Zabudowa wsi znajduje się w odległości około 1,3 km od morza[5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Warunki przyrodnicze
[edytuj | edytuj kod]Prawie całą miejscowość obejmuje Nadmorski Park Krajobrazowy, zaś tylko niewielka południowo-zachodnia część wsi leży w jego otulinie. Wody przybrzeżne Bałtyku w Karwieńskich Błotach Drugich w pasie o około 15-kilometrowej szerokości wchodzą w skład obszaru specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 o nazwie PLB990002 Przybrzeżne Wody Bałtyku. Zimują tu w znaczącej liczbie nur czarnoszyi i rdzawoszyi. Szczególne znaczenie mają również populacje lodówki, nurnika i uhli. W faunie dominują drobne skorupiaki i rzadko foki szare i obrączkowane i morświny[6].
W odległości około 0,8 km w kierunku zachodnim od zabudowy miejscowości znajduje się nadmorsko-leśny rezerwat przyrody Widowo.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka dotycząca obszaru wsi Karwieńskie Błoto (obecnie to dwie wsie Karwieńskie Błoto Pierwsze i Karwieńskie Błoto Drugie) pojawia się w 1292 i określa go jako bagna nieprzydatne do osadnictwa. Do końca XVI wieku tereny te stanowiły Równinę Błot Przymorskich i pozostawały niezamieszkałe.
W 1599, kiedy były własnością królewską, starosta pucki Jan Jakub Wejher sprowadził osadników olęderskich (głównie mennonitów) specjalistów od melioracji w celu ich zagospodarowania. Osadnikom (między innymi: Gert Andes, Peter Dirksen, Thomas Eggets, Jochem Friesen, Clement Krueger) wydzierżawiono na 60 lat obszar około 936 ha i nadano szereg przywilejów, takich jak: prawo do zachowania odrębnego języka, kultury i wyznania, prawo do dziedziczenia, połowu ryb, warzenia piwa, drewno na budulec i opał. W 1601 starosta pucki określa ustrój wsi oparty na związku gminnym, który przetrwał do 1863. Osadnicy zbudowali wieś w układzie rzędówki bagiennej. Na sztucznie usypanych groblach utworzyli dwie równoległe drogi I i II o długościach około 3 km, oddzielonych od siebie pasem łąk o szerokości około 1 km. Po obu stronach dróg na usypanych podwyższeniach, na dębowych palach lokalizowano budynki konstrukcji szkieletowej wypełnionej gliną, łączące części mieszkalną i gospodarczą. Grawitacyjny system melioracyjny składał się z głównego kanału o długości 2,3 km, dwóch rowów ściekowych oraz licznych rowów odwadniających o łącznej długości około 100 km.
W 1604 wieś postanawia wybudować szkołę. W 1660 kiedy przedłużono dzierżawę część mieszkańców zrezygnowała z gospodarowania ze względu na brak wody i częste powodzie wywoływane sztormami morskimi. Większe powodzie odnotowano w 1660 i 1785. Dlatego z czasem zaczęto zabezpieczać się przed żywiołem morskim obsadzając lasem i umacniając wydmy nadmorskie oraz budując tamy. W 1900 usypano równoległy do brzegu morskiego wał ziemny w odległości 30 m od plaży. Kolejne zabezpieczenia przed powodziami zrealizowano w latach 1922-25.
Umowy dzierżawne przedłużano w kolejnych latach 1671, 1677, 1698, 1719, 1802. W 1772 na 36 włókach wieś liczy 37 właścicieli, 4 zagrodników i kowala. W 1820 Karwieńskie Błota podlegały Urzędowi Domenalnemu w Pucku, a w 1834 władze Pruskie dzierżawę czasową zastąpiły dokumentem własnościowym (uwłaszczenie). W 1882 Karwieńskie Błota liczyły 542 mieszkańców i miały 78 domów oraz powierzchnię 120 włók. 516 mieszkańców wieś miała w 1910.
W XIX wieku w wyniku germanizacyjnej polityki Prus ludność Karwieńskich Błot uległa znacznemu zniemczeniu. W połowie XIX wieku założono w południowej części wsi cmentarz ewangelicki[7].
Po drugiej wojnie światowej większość zniemczonych Olędrów przesiedlono do Niemiec[5].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- XVII-wieczny układ ruralistyczny wsi Karwieńskie Błoto Pierwsze i Karwieńskie Błoto Drugie. Miejscowości te wraz z obszarem powiązanych z nimi przestrzennie i krajobrazowo terenami otaczającymi stanowią spójny i jednorodny krajobraz kulturowy o charakterze rolniczym i osadniczym. Utrwalone zostały w nim typowe dla kultury osiedlonych na bagiennym polderze olędrów formy zagospodarowania terenu: grawitacyjny system rowów melioracyjnych, funkcjonalno-własnościowy rozłóg ziemi, zabudowa w układzie rzędówki bagiennej z charakterystyczną architekturą.[8]
- Dom z końca XVIII wieku, ul. Wczasowa 22 - reprezentuje typ budynku wypracowany przez pierwszych osadników i powielany przez następne pokolenia; parterowy, założony na planie mocno wydłużonego prostokąta, z połączonymi częściami; mieszkalną i gospodarczą, konstrukcji szkieletowej z pobiałą, z wysokim dachem[7][8].
- Budynki mieszkalne z początku XX wieku: ul. Wczasowa nr 111, 178 i 206 ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków[9].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]Zdjęcia z 2016:
-
Bałtyk -
Ujście Kanału Karwinka do morza -
Bałtyk -
Plaża środkowa -
Przy wejściu nr 1 na plażę -
Plaża zachodnia -
Zabudowa letniskowa -
Kapliczka promyczkowa z 2007 -
Zabudowa letniskowa
Inne
[edytuj | edytuj kod]Od 1986 na „Słonecznej Polanie” nieopodal zabudowy wsi funkcjonuje wakacyjny obóz harcerski ZHP. W 2013 zorganizowano letnie kąpielisko morskie przy wejściu nr 11, obejmujące 100 m linii brzegowej i określono sezon kąpielowy w okresie od 1 lipca do 31 sierpnia[10].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51135
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 431 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Fryderyk Lorentz, „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
- ↑ a b Karwieńskie Błota I i II – strona gminy Krokowa. [dostęp 2016-07-13].
- ↑ Przybrzeżne wody Bałtyku (obszar morski) – obszary Natura 2000. [dostęp 2016-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-06)].
- ↑ a b Joanna Małuj z zespołem, Gminny Program opieki nad zabytkami na lata 2015-2018 – Urząd Wojewódzki Gdańsk. [dostęp 2016-07-18].
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2016-06-03].
- ↑ Krokowa:Gminna Ewidencja Zabytków – strona BIP gminy. [dostęp 2016-07-19].
- ↑ Uchwała Nr XXXIV/374/2013 Rady Gminy Krokowa z dnia 28 maja 2013 r. ws. określenia wykazu kąpielisk
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]| Wsie | |
|---|---|
| Kolonia | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części wsi |
|
| Kolonia wsi | |
| Pozostałe miejscowości |
