Kazimierz Albin

Jędrek

Data i miejsce urodzenia	30 sierpnia 1922 Kraków
Data śmierci	22 lipca 2019
Zawód, zajęcie	technik lotniczy
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Kazimierz Albin (ur. 30 sierpnia 1922 w Krakowie, zm. 22 lipca 2019^[1]) – polski technik lotniczy, więzień i uciekinier z KL Auschwitz, podporucznik Armii Krajowej. Działacz na rzecz pamięci o zbrodniach nazizmu, autor wspomnień.

Urodził się w Krakowie. Do momentu wybuchu wojny we wrześniu 1939 ukończył czwartą klasę Gimnazjum Nowodworskiego^[2].

Został zatrzymany w styczniu 1940 na Słowacji w trakcie próby przedostania się do Francji, gdzie tworzyły się pierwsze polskie oddziały po przegranej kampanii wrześniowej. Był więziony w Preszowie, Muszynie, Nowym Sączu i Tarnowie, skąd został wywieziony pierwszym transportem do KL Auschwitz. Otrzymał numer obozowy 118^[2]. Do obozu trafił także jego brat Mieczysław, a po ucieczce Kazimierza – matka Michalina^[3][4].

Pracował w obozowym zakładzie odzieżowym^[3], a później w kuchni dla esesmanów. W trakcie pobytu w Auschwitz uprawiał też sporty, m.in. w piłkę nożną i siatkówkę^[5]. Po trzech latach uwięzienia zaczął planować ucieczkę, która miałaby się odbyć na wiosnę 1943, jednak w wyniku niespodziewanego zbiegu okoliczności okazja do wydostania się z obozu nadarzyła się już w lutym tego roku. Albin opuścił lagier wraz z Franciszkiem Romanem 27 lutego 1943. We dwójkę przekroczyli granicę Generalnej Guberni i schronili się u rodziny Romana^[5]. Po kilku dniach Albin dotarł do Krakowa. Tam przez poznanego w Auschwitz prokuratora Wincentego Jarosińskiego znalazł lokum w mieszkaniu przy ulicy Siemiradzkiego należącym do Tadeusza Tabora. Pozostał w Krakowie pod fałszywym nazwiskiem Franciszek Makowski^[5].

Po ucieczce Albina surowe represje dotknęły jego najbliższych. Gestapo aresztowało jego matkę Michalinę^[6] oraz siostrę. Obie trafiły do więzienia na Montelupich, skąd siostrę zwolniono. Matkę natomiast hitlerowcy w ramach odwetu za ucieczkę syna potraktowali surowiej. Osadzili ją najpierw, latem 1943, w Auschwitz, a potem w osławionym obozie dla kobiet Ravensbrück. Wyniszczona życiem obozowym zmarła w 1950 w wieku 52 lat^[4].

W latach 1943–1945 działał w krakowskiej dywersji. Na własną rękę dokonali z Romanem dwóch napaści na żołnierzy niemieckich w celu zdobycia broni. Wkrótce potem Albin wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Został zaprzysiężony przez porucznika Mieczysława Tabora ps. „Kura”. Sam przyjął pseudonim „Jęd­rek”^[5]. Po zakończeniu ćwiczeń w szkole podchorążych w listopadzie 1943 pełnił funkcję szefa dywersji bojowej III Odcinka Komendy Obwodu Kraków – Miasto Armii Krajowej^[2]. W 1944 został awansowany do stopnia podporucznika. Uczestniczył m.in. w egzekwowaniu wyroków śmierci wydanych przez sąd podziemny.

Po zakończeniu wojny zdał maturę i podjął studia na Wydziale Lotniczym Politechniki Krakowskiej. Początkowo pracował w Biurze Projektów Energetycznych w Krakowie, później, w latach 1952–1963 w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej, a następnie został przeniesiony do Zjednoczenia Przemysłu Lotniczego w Warszawie. Od 1966 pracował jako ekspert techniczny i handlowy w CHZ Metalexport w Warszawie^[2].

Po przejściu na emeryturę zaangażował się w działalność na rzecz upamiętnienia ofiar niemieckiego nazizmu, a w szczególności KL Auschwitz. W 1989 opublikował nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej wspomnienia zatytułowane List gończy, wznowione później przez Wydawnictwo Książka i Wiedza oraz Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, przetłumaczone także na język niemiecki^[2] jako Steckbriefliech gesucht. Był jednym z założycieli Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem, w którym pełnił funkcję wiceprezesa, a od 1995 Prezesa Zarządu Głównego. Od 2000 był członkiem Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej.

Otrzymał odznaczenia wojskowe i cywilne, m.in. Krzyż Walecznych, Krzyż Partyzancki, Krzyż Armii Krajowej oraz Krzyże Kawalerski, Oficerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[2].

Ożenił się z byłą żoną swojego kolegi z Auschwitz Kazimierza Nowickiego^[7], Ireną. Był ojczymem jego córki Wandy Nowickiej^[8][9]. Zmarł jako ostatni z więźniów z pierwszego transportu do KL Auschwitz^[10]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 22D-8-4)^[11].

• 1989 – List gończy. Historia mojej ucieczki z Oświęcimia i działalności w konspiracji, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa (wyd. 1)
• 2013 – Postscriptum. Losy powojenne i powrót do Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim
• 2000 (jako jeden z 7 członków rady redakcyjnej) – Księga pamięci. Księga pamięci. Transporty Polaków z Warszawy do KL Auschwitz 1940-1945, T. 1-3, Towarzystwo Opieki nad Oświęcimiem. Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Warszawa – Oświęcim