Khandoba

Khandoba (marathi खंडोबा, trl. khanḍobā) Martanda Bhajrawa – lokalne bóstwo hinduskie, popularne zwłaszcza w indyjskim stanie Maharasztra^[1], uważane z jednej strony za manifestację Śiwy, z drugiej zaś strony związane z tradycją wisznuicką. Jego małżonką jest Mhalsa. Khandoba jest najbardziej popularnym bóstwem rodzinnym (kuladewata) na terenie Maharasztry. Khandoba bywa często identyfikowany z Mallanną w Andhra Pradesh i Mailarą w Karnatace. Khandoba przeszedł ewolucję od ludowego wiejskiego boga, jakim był do X w., do złożonego bóstwa, które przejęło szereg atrybutów Śiwy, Bhajrawy, Surji i Murugana. Swoim hinduistycznym wyznawcom bóg ten jest znany pod imionami:

• Khandoba, Khanderaja, Khandenath,

• Revaldeo, Revalnath

• Mailar, Mallari, Mailal

• Martand, Mallarimartand

• Mhalsakant

Natomiast muzułmańscy wyznawcy używają imion: Malukhan i Adźmatkhan.

Khandoba jest przedstawiany bądź to w postaci lingamu, bądź to jako jeździec na koniu, walczący z demonami Mani i Mallą.

Khandoba wiązany jest z pięcioma żonami. Dwie są najważniejsze: Mhalsa i Banu. Fizyczną, ziemską reprezentacją drugiej żony boga jest rzeka Banganga, dopływ Godawari^[2].

Najważniejszą świątynią związaną z kultem Khandoby jest Dźedźuri (Jejuri) w stanie Maharasztra.

Dniem tygodnia szczególnie polecanym dla kultu Khandoby jest niedziela, tradycyjnie której patronuje słońce.

Legendy związane z postacią Khandoby zostały opisane przede wszystkim w dziele Malhari Mahatmja, a także często transponowane w pieśniach ludowych.

• Günther-Dietz Sontheimer, King of hunters, warriors, and shepherds: Essays on Khaṇḍobā, Indira Gandhi National Centre for the Arts, 1997, ISBN 81-7304-018-4.