Klemens Lothar Fürst von Metternich-Winneburg

Data i miejsce urodzenia	15 maja 1773 Koblencja, Niemcy
Data i miejsce śmierci	11 czerwca 1859 Wiedeń, Austria
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Klemens Lothar Wenzel Fürst von Metternich-Winneburg-Ochsenhauzen^[1] (ur. 15 maja 1773 w Koblencji, Niemcy, zm. 11 czerwca 1859 w Wiedniu) – austriacki książę, polityk i dyplomata, wieloletni minister spraw zagranicznych (1809–1848) i kanclerz Austrii (1821–1848). Zwolennik konserwatyzmu.

W 1788 jako 15-latek rozpoczął studia w Strasburgu. Od 1790 do 1794 studiował w Moguncji^[2]. W latach 1790–1794 podczas studiów asystował ojcu na placówce w Brukseli. Brał udział w charakterze mistrza ceremonii w koronacjach cesarzy Leopolda II (1790) i Franciszka II (1792)^[3]. W roku 1794 rodzina Metternichów przeprowadziła się z Anglii do Wiednia.

W 1795 ożenił się z hrabiną Marią Eleonorą von Kaunitz-Rietberg, córką dyplomaty księcia Ernsta Christopha von Kaunitza-Rietberga, mecenasa Mozarta, i wnuczką niedawnego kanclerza austriackiego księcia Wenzela Antona von Kaunitza-Rietberga, przez co uzyskał odpowiednie koneksje na dworze. Jego kariera dyplomaty rozpoczęła się w 1797, kiedy został członkiem westfalskiego kolegium hrabiowskiego. W roku 1801 odbył pierwszą misję dyplomatyczną w Dreźnie zakończoną niepowodzeniem. Dwa lata później prowadził misję dyplomatyczną w Berlinie, gdzie poznał francuskich dyplomatów. W roku 1806 został mianowany ambasadorem Austrii we Francji^{[potrzebny przypis]}.

W 1808 został odwołany z Paryża i 8 października objął dozór nad Ministerstwem Zewnętrznym (Zagranicznym). W roku 1812 poparł kampanię Napoleona w Rosji (wysłanie 30 tysięcy żołnierzy przez Austrię). Rok później otrzymał tytuł dziedzicznego austriackiego księcia^[4].

Był jedną z głównych postaci na kongresie wiedeńskim (18 września 1814 – 9 czerwca 1815) i wielkim propagatorem restauracji^[4]. W roku 1818 wziął udział w kongresie w Akwizgranie w ramach Świętego Przymierza.

Przyczynił się do powstania Świętego Przymierza. Skutecznie dążył do utrzymania stanu rozdrobnienia Niemiec i Włoch, dzięki czemu Austria zdobyła silną pozycję w tych krajach. Zaaranżował małżeństwo portugalskiego następcy tronu a późniejszego cesarza Brazylii – Pedra I i Marii Leopoldyny Austriackiej, sfinansował także austriacką ekspedycję do Brazylii. W 1816 otrzymał z rąk cesarza Franciszka I zamek Johannisberg (Rheingau), gdzie spędzał dużo czasu. Zwolennik europejskiej równowagi sił (zwanej także "systemem Metternicha"^[4]), dążył do osłabienia Francji i Rosji, podważał pozycję Prus i udaremnił plan stworzenia zjednoczonej konstytucyjnej Rzeszy Niemieckiej.

25 maja 1821 otrzymał tytuł Kanclerza Domu, Dworu i Cesarstwa. W roku 1835 po śmierci Franciszka I (Franciszek zrzekł się korony cesarskiej Świętego Cesarstwa Rzymskiego pod wpływem Napoleona I i panował jako cesarz austriacki pod tym właśnie numerem) na tron wstąpił Ferdynand I i wpływy Metternicha wyraźnie zmalały, zwłaszcza w polityce wewnętrznej. Okres od 1821 do 1848 nazywany jest „epoką Metternicha”. Metternich był rzecznikiem legitymizmu i bezwzględnej walki z ruchami rewolucyjnymi i niepodległościowymi w całej Europie^[4]. Z Austrii uczynił kraj rządów policyjnych, cenzury i reglamentacji wszystkich dziedzin życia^{[potrzebny przypis]}.

13 marca 1848 w czasie Wiosny Ludów został zmuszony do rezygnacji z urzędu i ucieczki do Londynu^[4]. Tam odwiedził go Disraeli.

W roku 1851 powrócił do Wiednia. Od 1852, po śmierci protegowanego przez siebie ministra, księcia Felixa zu Schwarzenberga ponownie nieoficjalnie doradzał cesarzowi i kolejnym ministrom spraw zagranicznych^{[potrzebny przypis]}.

Jego siedzibą, także miejscem pochówku, był zakupiony w 1826 roku pocysterski klasztor(inne języki) (znany jako osiągnięcie sztuki baroku) w Plasach niedaleko Pilzna w Czechach^[5][6][7].

Metternich nie był myślicielem czy pisarzem politycznym, lecz praktykiem politycznym. Jego silnie poglądy polityczne były bardzo wpływowe i ukształtowały życie polityczne pierwszej połowy XIX w. Były to poglądy konserwatywne, w których najważniejszymi tematami były antyrewolucjonizm, legitymizm, legalizm i restauracja dawnego porządku politycznego^[8].

Metternich dorastał pod wpływem idei oświecenia. Uznawał prymat rozumu oraz ideę, że świat podlega ogólnym zasadom i maksymom moralnym^[4]. Rewolucja francuska była jednak dla niego szokiem. Uznawał, że była ona wielkim nieszczęściem: zburzyła ona porządek społeczny i wytrąciła świat z równowagi. Celem całego życia Metternicha było odbudowanie (restauracja) tego porządku. Jego ideałem będzie Europa rządzona przez dziedziczne monarchie, w której naczelną klasą społeczną jest arystokracja. Rządy te mają się opierać na legalności władzy monarszej oraz własności oraz wierności tradycji. Rządy te są gwarancją stabilności, pokoju i poszanowania prawa. Ludność miała mieć zagwarantowaną autonomię osobistą, natomiast pozostawać bierna politycznie. Porządek międzynarodowy opierać się miał na zasadzie równowagi sił^[8].

Metternich krytykował dewizę rewolucyjnej Francji: wolność, równość i braterstwo, uznając, że zawarte w niej zasady zostały wykrzywione. Wolność jest niemożliwa bez porządku i pokoju społecznego. Równość ludzi jest sensowna jedynie w obliczu Boga i jego przykazań. Nierówność między ludźmi od Boga pochodzi, ma charakter naturalny i człowiek nie powinien się przeciw niej buntować. Również rewolucyjne braterstwo było ideą zbyt radykalną i przez to niebezpieczną^[8].

• Order Złotego Runa (Austria)^[1]
• Krzyż Wielki Orderu Marii Teresy (Austria)^[1]
• Krzyż Wielki z Brylantami Orderu Świętego Stefana (Węgry)^[9]
• Wielki Złoty Krzyż Honorowy Cywilny (Austria)^[10]
• Order Świętego Andrzeja Apostoła Pierwszego Powołania (Rosja)^[1][9]
• Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)^[1][9]
• Krzyż Wielki Orderu Świętej Anny (Rosja)^[1][9]
• Order Ducha Świętego (Francja)^[9]
• Order Słonia (1814, Dania)^[1][9]
• Order Annuncjaty (Sabaudia)^[1][9] w 1815 przez Wiktora Emanuela I króla Sardynii^[11]
• Order Orła Czarnego (Prusy)^[1][9]
• Krzyż Wielki Orderu Orła Czerwonego (Prusy)^[1][9]
• Order Królewski Serafinów (Szwecja)^[1]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Józefa (Toskania)^[1][9]
• Order Świętego Huberta (Bawaria)^[1][9]
• Order Orła Złotego (Wirtembergia)^[1]
• Krzyż Wielki z Brylantami Orderu Wierności (Badenia)^[1][9]
• Order Świętego Jana Jerozolimskiego (Anglia)^[1][9]
• Order Pour le Mérite cywilny (Prusy)^[12]
• Krzyż Wielki Orderu Karola III (Hiszpania)^[9][13]
• Order Świętego Januarego (Sycylia)^[9][13]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Ferdynanda (Sycylia)^[13]
• Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej (Francja)^[1][9]
• Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Chrystusa (Portugalia)^[13]
• Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Ernestyńskiego (Saksonia)^[9]
• Order Korony Rucianej (Saksonia)^[9][13]
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (Holandia)^[9][13]
• Krzyż Wielki Orderu Gwelfów (Hanower)^[9][13]
• Krzyż Wielki Orderu Lwa Złotego (Hesja)^[9][13]
• Krzyż Wielki Orderu Ludwika (Hesja)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Świętego Jerzego (Parma)^[13]
• Krzyż Wielki Orderu Sokoła Białego (Weimar)^[9]
• Krzyż Wielki Orderu Albrechta Niedźwiedzia (Saksonia-Anhalt)^[9]

• Franz Herre, Barbara Floriańczyk: Metternich. Orędownik pokoju. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1996. ISBN 83-06-02493-1. Brak numerów stron w książce
• ArkadyA. Rzegocki ArkadyA., Metternich Klemens, [w:] MichałM. Jaskólski (red.), Słownik historii doktryn politycznych, t. 4, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2009, s. 141-143 .

Zobacz w Wikiźródłach tekst Tajny traktat austriacko-francusko-brytyjski (3 stycznia 1815)