Kościół Katarzyny w Sztokholmie

Katarina kyrka

kościół parafialny
Kościół Katarzyny
Państwo	Szwecja
Miejscowość	Sztokholm
Wyznanie	protestanckie
Kościół	ewangelicko-luterański
Parafia	Katarina församling
Imię	księżniczki Katarzyny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1656 Data zakończenia budowy 1695 Data poświęcenia 1724 Data odbudowy 1724
Dane świątyni Styl barok Architekt Jean de la Vallée, Göran Josuae Adelcrantz Świątynia • materiał bud. • cegła Kopuła • liczba kopuł • wysokość zew. 1 76 m
Położenie na mapie Szwecji Kościół Katarzyny w Sztokholmie
Położenie na mapie regionu Sztokholm Kościół Katarzyny w Sztokholmie
59°19′01″N 18°04′41″E/59,316944 18,078056
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Katarzyny w Sztokholmie (szw. Katarina kyrka) – kościół parafialny szwedzkiego kościoła ewangelicko-luterańskiego, należący do parafii Katarzyny, w sztokholmskiej dzielnicy Södermalm przy ulicy Högbergsgatan 15.

Kościół otrzymał imię na cześć księżniczki Katarzyny, matki króla Szwecji, Karola X Gustawa.

Kościół stoi na wzgórzu Katarzyny (szw. Katarinaberget), miejscu szczególnym w historii Sztokholmu i całej Szwecji, tu bowiem spalono ciała ofiar osławionej krwawej łaźni sztokholmskiej. Wielu uważa, że z tego powodu nad miejscem tym ciąży klątwa. Według pewnej legendy wieża kościoła miała być zniszczona dwa razy, co w istocie się stało.

Kościół ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (pol. Prawo o pamiątkach kultury) ponieważ został wzniesiony do końca 1939 (3 §)^[1].

Budowę kościoła rozpoczęto w 1656 według projektu francuskiego architekta Jeana de la Vallée (1620-1696). Projektem bardzo interesował się król Karol X Gustaw, który nalegał by świątynia miała wyraźnie zarysowaną nawę główną z ołtarzem i amboną dokładnie pośrodku^[2]. Budowa świątyni trwała, z przerwami, trzydzieści dziewięć lat i zakończyła się w 1695 roku. Architekt zmarł w roku następnym.

1 maja 1723 kościół spłonął wraz z dużą częścią otaczających go budowli. Zadania odbudowy zniszczonego kościoła podjął się architekt Göran Josuæ Adelcrantz. Odbudowany kościół był budowlą na planie krzyża greckiego. Na przecięciu naw otrzymał wieżę-kopułę opartą na ośmiobocznym bębnie i zakończoną smukłą latarnią z krzyżem. Takie same latarnie, choć nieco mniejsze, stanęły w narożach świątyni wokół bębna. Całkowita wysokość kościoła wyniosła 76 m^[3]. Konsekracja świątyni miała miejsce 18 października 1724 roku.

W nocy 17 maja 1990 Kościół Katarzyny spłonął po raz drugi. Kopuła zapadła się do wnętrza budowli, ostały się tylko zewnętrzne mury. Udało się jednak uratować drogocenne szaty i srebra. Pomimo wnikliwego dochodzenia nigdy nie udało się ustalić przyczyny pożaru. Pomimo iż budynek świątyni był ubezpieczony na znaczna sumę, niezbędne okazały się dodatkowe zbiórki funduszy na jej odbudowę. Powołano w tym celu fundację Ratujcie Katarzynę (szw. Stiftelsen Rädda Katarina).

Kościół odbudowano, starając się, w miarę możliwości, zrekonstruować dawną budowlę. Zadanie odbudowy powierzono architektowi Ove Hidemarkowi. Wykonawcy, chcąc jak najlepiej wykorzystać zachowane mury, musieli stosować techniki i materiały budowlane (cegła) wzorowane na tych z XVII wieku^[2].

Do rekonstrukcji budowli użyto m.in. 52 000 ręcznie kutych gwoździ, 120 000 cegieł starego wzoru, 5 ½ tony kory brzozowej, 1600 szyb z ręcznie dmuchanym, barwionym szkłem i 5000 m² blachy miedzianej.

W 1995 kościół został ponownie konsekrowany przez biskupa Henrika Svenungssona. Stoi dokładnie w tym samym miejscu co przed wiekami.

Jego rekonstrukcja kosztowała 270 milionów koron: 145 milionów pokryła firma ubezpieczeniowa, a 125 milionów to datki publiczne^[2].

Ołtarz przedstawiający scenę z Golgoty (krzyż, całun i koronę cierniową) wykonał rzeźbiarz Liss Eriksson, a inskrypcję: „Närvaro genom frånvaro” (pol. „Obecność przez nieobecność”) była autorstwa Kajsa Melanton.

• Przed 1690 – Kościół otrzymał małe organy szafkowe (tzw. pozytyw).
• 1751 – Firma Gren & Stråhle zbudowała organy składające się z 30 głosów podzielonych na 2 manuały i pedał, zaopatrzone w 8 miechów.
• 1863 – Per Larsson Åkerman zbudował organy składające się pierwotnie z 25 głosów, a po rozbudowie z 58 głosów rozmieszczonych na trzech manuałach i pedale.
• 1990 – Organy Åkermana z fasadą Grena & Stråhlego spłonęły w pożarze razem z wyposażeniem kościoła.
• 1993 – Zamówiono nowe organy w firmie J.L. van den Heuvel Orgelbouw w Dordrecht w Holandii.
• 2000 – Firma J.L. van den Heuvel dokonała montażu nowych, symfonicznych organów, mających 62 głosy podzielone na 3 manuały i pedał. Dokonano jednocześnie rekonstrukcji spalonej fasady Grena & Stråhlego, choć w uproszczonej postaci. Zrezygnowano z odtworzenia niektórych ornamentów i rzeźb. Traktura nowych organów jest mechaniczna.

Na przykościelnym cmentarzu spoczywa kilka znanych osobistości ze świata polityki i kultury jak zamordowana szwedzka minister Anna Lindh, popularny piosenkarz pochodzenia holenderskiego Cornelis Vreeswijk czy regent Sten Sture Starszy.

• Ann Catherine Bonnier, Göran Hägg, Ingrid Sjöström: Svenska kyrkor: En historisk reseguide. Sztokholm: Medströms Bokförlag, 2008. ISBN 978-91-7329-015-9. (szw.). Brak numerów stron w książce
• Rasmus Wærn, Claes Caldenby, Olof Hultin, Gunilia Linde Bjur, Johan Mårtelius: Guide till Sveriges arkitektur: [byggnadskonst under 1000 år]. Stockholm: Arkitektur Förlag AB, 2001. ISBN 91-86050-559. (szw.). Brak numerów stron w książce

• Diecezja sztokholmska – kościół Katarzyny (jęz. szw.)
• Strona parafii Katarzyny (jęz. szw.)
• Organy kościoła Katarzyny. orgelsite.nl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-17)].