| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Granicznej „Kaszczor” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.
Formowanie i zmiany organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną[2]. Rozkazem nr 3 z 25 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Wijewo” do Inspektoratu Granicznego nr 10 „Opalenica” i określił jego strukturę organizacyjną[3]. Z braku pomieszczeń w Wijewie, komisariat pozostał w Kaszczorze, a z dniem 10 czerwca 1929 powrócono do poprzedniej nazwy – „Kaszczor”[4]. Już 15 września 1928 dowódca Straży Granicznej rozkazem nr 7 w sprawie zmian dyslokacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego podpisanym w zastępstwie przez mjr. Wacława Szpilczyńskiego zmieniał organizację komisariatu i ustalał zasięg placówek[5]. Rozkazem nr 4 z 27 maja 1929 w sprawie etatu budżetowego Straży Granicznej komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski zmienił nazwę komisariatu „Wijewo” na „Kaszczor”[6]. Rozkazem nr 11 z 9 stycznia 1930 w sprawie reorganizacji Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[7]. Rozkazem nr 12 z 14 lipca 1939 w sprawie reorganizacji placówek II linii i posterunków wywiadowczych oraz obsady personalnej, komendant Straży Granicznej gen. bryg. Walerian Czuma utworzył placówkę II linii „Kaszczor”[8].
Służba graniczna
[edytuj | edytuj kod]Na odcinku komisariatu w chwili powstania znajdowało się przejście graniczne w Radomyślu. Było też 13 przejść gospodarczych[9]. Komisariat współpracował z Urzędem Celnym w Kaszczorze, i posterunkami Policji Państwowej w Kaszczorze i w Wijewie. Jesienią 1928 obsada komisariatu przeprowadziła się do nowo zakupionego przez skarb państwa budynku[9]. Komisariat w 1936 mieścił się w Kaszczorze, w budynku nr 5. Ochraniał odcinek długości 38 km. Komisariat posiadał telefon (nr 4)[10]
Sąsiednie komisariaty:
- komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Leszno” − 1928
- komisariat Straży Granicznej „Wolsztyn” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Włoszakowice” − styczeń 1930
Funkcjonariusze komisariatu
[edytuj | edytuj kod]| Kierownicy/komendanci komisariatu | ||
|---|---|---|
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby |
| komisarz | Piotr Krupka | 1928[4] – był w 1932[11] – |
| Zastępcy komendanta komisariatu | ||
| starszy strażnik | Franciszek Zahuta | 1 V 1939[12] – |
Struktura organizacyjna
[edytuj | edytuj kod]Organizacja komisariatu w kwietniu 1928[3]:
- komenda − Wijewo
- placówka Straży Granicznej I linii „Wincentowo” → w 1929 przemianowany na „Mochy”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaszczor”
- placówka Straży Granicznej I linii „Potrzebowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Wybudowanie”
- placówka Straży Granicznej II linii „Wijewo”
- placówka Straży Granicznej II linii „Opalenica”
Organizacja komisariatu we wrześniu 1928[13]:
- placówka Straży Granicznej I linii „Wincentowo”[a]
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaszczor”
- placówka Straży Granicznej I linii „Potrzebowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Radomyśl”
- placówka Straży Granicznej II linii „Opalenica”
Organizacja komisariatu w styczniu 1930[7]:
- 5/10 komenda − Kaszczor
- placówka Straży Granicznej I linii „Mochy”
- placówka Straży Granicznej I linii „Kaszczor”
- placówka Straży Granicznej I linii „Potrzebowo”
- placówka Straży Granicznej I linii „Radomyśl”
- placówka Straży Granicznej II linii „Wijewo”
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Miejsce czasowego pobytu placówki Straży Granicznej I linii „Wincentowo” − Wijewo Mochy → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 34
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
- ↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 22.
- ↑ a b Kronika komisariatu SG „Kaszczor” ↓, s. I/9.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 33.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 46.
- ↑ a b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 70.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 173.
- ↑ a b Kronika komisariatu SG „Kaszczor” ↓, s. I/11.
- ↑ Dyslokacja IG „Wolsztyn” ↓, s. 2.
- ↑ Wykaz imienny Wlkp. IO ↓, s. 4.
- ↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 27/39.
- ↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 34.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
- Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Historia działalności komisariatu Straży Granicznej „Kaszczor” w latach 1928–1936 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz imienny oficerów i szeregowych Straży Granicznej Wielkopolskiego Inspektoratu Okręgowego pracujących w Przysposobieniu Wojskowym → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
- Wykaz dyslokacji jednostek Inspektoratu Granicznego „Wolsztyn” w 1936 roku → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.190/117.)
