Królestwo Burundi

Royaume du Burundi

1650–1966
Herb Flaga
Dewiza: Dieu, le Roi et le Burundi (Bóg, Król i Burundi)
Hymn: Burundi bwacu (Kochana Burundi)
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Stolica	Gitega (XIX wiek), Bużumbura (1962–1966)
Data powstania	ok. 1650
Data likwidacji	1966
Władca	Ntare V Ndizeye
Położenie na mapie

Królestwo Burundi – historyczne królestwo afrykańskie, powstałe w ok. 1650 r.^[1] jako państwo Urundi^[2], od 1884 r. terytorium zależne Niemiec, po 1916 r. – Belgii. Niepodległość odzyskało w 1962 r., upadło w 1966 r. w wyniku obalenia monarchii i proklamacji Republiki Burundi.

Założycielem królestwa był Ntare III Rushatsi, który ok. 1650 r. przyjął tytuł mwami. W połowie XVIII wieku władze królewskie skonsolidowały władzę nad ziemią, produkcją i dystrybucją wraz z rozwojem ubugabire – systemu, w którym ludność otrzymywała królewską ochronę w zamian za daninę i tytuł własności do ziemi^[1]. W XIX w. kraj zmagał się z zagrożeniami zewnętrznymi w postaci ekspedycji arabskich łowców niewolników z Zanzibaru oraz penetracji przez europejskie mocarstwa. Pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do Burundi w latach 1857–1859, byli Richard Francis Burton oraz John Hanning Speke^[2], którzy badali jezioro Tanganika, w celu znalezienia źródła Nilu. To samo jezioro badali również Henry Morton Stanley oraz David Livingstone, podczas swojej ekspedycji w 1871 r.^[3]

W 1884 r. państwo stało się niemieckim protektoratem^[1], a w 1890 r. weszło w skład Niemieckiej Afryki Wschodniej^[3]. W 1916 r. Burundi i Rwanda zostały włączone do Konga Belgijskiego. W 1923 r. Belgia otrzymała od Ligi Narodów mandat nad Ruandą-Urundi^[3][1]. W 1960 r. państwo otrzymało autonomię, której skutkiem była niepodległość kraju jako monarchia konstytucyjna ustanowiona przez króla Mwambutsę IV^[4], ogłoszona 1 lipca 1962 r.^[1][2] Królestwo Burundi charakteryzowało się hierarchiczną władzą polityczną oraz dopływową wymianą gospodarczą. Na czele arystokracji zwanej ganwa znajdował się król o tytule mwami, który posiadał większość ziemi. Od lokalnych rolników i pasterzy wymagał daniny lub płacenia podatków^[1]. W lipcu 1966 r. mwami Mwambutsa IV został zdetronizowany przez swego syna, Ntare V. Monarchia została obalona w 1966 r. przez Michela Micombero^[2].

Od pierwszej połowy XIX wieku rolę stolicy pełniła Gitega, gdzie znajdowała się rezydencja królewska^[5]. Ośrodkiem administracyjnym w okresie kolonialnym została Bużumbura (ówcześnie Usumbura), którą ustanowiono też stolicą kraju po uzyskaniu niepodległości w 1962 r.^[6]