McDonald’s Corporation

Restauracja McDonald’s na warszawskiej Białołęce
Państwo	Stany Zjednoczone
Siedziba	Chicago
Data założenia	15 maja 1940 San Bernardino
Prezes	Enrique Hernandez Jr.(inne języki) (chairman)
Dyrektor	Chris Kempczinski(inne języki) (CEO)
Zatrudnienie	375 tys. osób (2016)
ISIN	US5801351017
Symbol akcji	NYSE: MCD
Dane finansowe
Przychody	24,622 mld USD (2016)
Wynik operacyjny	7,745 mld USD (2016)
Wynik netto	4,686 mld USD (2016)
Aktywa	31,024 mld USD (2016)
Kapitał własny	2,2043 mld USD (2016)
Położenie na mapie Chicago Siedziba McDonald’s Corporation
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Siedziba McDonald’s Corporation
Położenie na mapie Illinois Siedziba McDonald’s Corporation
41°50′06″N 87°56′40″W/41,835000 -87,944444
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa

McDonald’s Corporation (wym. [məkˈdɒnldz ˌkɔːpᵊrˈeɪʃᵊn]) – amerykańska sieć barów szybkiej obsługi, sprzedająca głównie burgery, frytki i napoje.

Przedsiębiorstwo zostało założone 15 maja 1940 r. w San Bernardino w Kalifornii przez braci Richarda i Maurice’a McDonaldów. Od 1953 r. firma udziela franczyz. Prawną formę dla systemu franczyzowego (McDonald’s Systems, Inc.) stworzył 15 kwietnia 1955 r. Ray Kroc, który później przejął firmę.

W 1960 r. przedsiębiorstwo zmieniło nazwę na McDonald’s Corporation. Jako spółka publiczna jest ono notowane na Nowojorskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (NYSE) od 5 stycznia 1966 r. W 2007 r. McDonald’s dysponował 31 tysiącami barów szybkiej obsługi w ponad 119 krajach na całym świecie^[1].

• 
  Muzeum McDonald’s w San Bernardino. Założone w lokalizacji pierwszego baru braci McDonaldów (zburzonego w 1971 r.)
• 
  Najstarszy funkcjonujący do dziś McDonald’s, otwarty w 1953 r. w Downey
• 
  McDonald’s w Saugus w Stanach Zjednoczonych
• 
  Wnętrze baru McDonald’s w Tomaszowie Mazowieckim

Większość barów (nazywanych przez firmę restauracjami) McDonald’s serwuje dania zarówno dla gości zajmujących stoliki, jak i kierowców samochodów (McDrive), jednak w lokalach usytuowanych w centrach miast zwykle nie ma możliwości dokonania zakupu drive-through. Jest też wiele barów McDrive, w których przyjmuje się zamówienia wyłącznie od kierowców i nie ma stolików – zwykle przy autostradach, stacjach benzynowych lub centrach handlowych. Pod marką McCafe prowadzona jest także sprzedaż produktów kawiarnianych. Istnieje szereg barów „tematycznych”, na przykład Rock-and-Roll McDonald’s. Niektóre nowsze bary są jednocześnie miejscami rozrywki (McDonald’s Playlands lub PlayPlaces). Model biznesowy McDonald’s Corporation różni się nieco od modelu innych sieci fast food.

Oprócz zwykłych opłat franczyzowych i procentu od sprzedaży dochodem McDonald’s są również czynsze, częściowo powiązane ze sprzedażą; w Stanach Zjednoczonych McDonald’s jest zawsze właścicielem nieruchomości, na której znajduje się bar będący przedmiotem umowy franczyzowej. Harry J. Sonneborn(inne języki), jeden z założycieli McDonald’s, powiedział: Prowadzimy działalność gospodarczą w dziedzinie nieruchomości. Jedynym powodem, dla którego sprzedajemy hamburgery, jest to, że przynoszą największy dochód płatnikom czynszu^[2]. W Europie model jest odmienny: na przykład w Wielkiej Brytanii McDonald’s jest właścicielem jedynie około 30% placówek, także w Polsce franczyzobiorcy często najmują powierzchnię od innych podmiotów.

Rozmowy na temat uruchomienia w Polsce barów McDonald’s były prowadzone już pod koniec lat 70. XX wieku^[3]. Pierwszy bar otwarto 17 czerwca 1992 r. w Warszawie na rogu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej, w dobudowanej od strony północnej części Spółdzielczego Domu Handlowego „Sezam”^[4]. Koszt budowy wyniósł milion dolarów. W dniu otwarcia ustanowiony został rekord świata w liczbie transakcji: dokonano ich 13 300^[5] (rekord ten został pobity sześć miesięcy później w Katowicach: 13 600 zamówień^{[potrzebny przypis]}).

Bar w Sezamie zamknięto 1 października 2014 roku, a nowy oddział firmy znajduje się w budynku obok^[6].

W grudniu 2019 r. w 435 polskich lokalach tej sieci, znajdujących się w ponad 150 miejscowościach, zatrudnionych było ponad 24 tysiące pracowników^[7]. W Polsce McDonald’s rozwija się na zasadzie franczyzy, w grudniu 2019 roku właścicielami 380 barów (87%) byli polscy franczyzobiorcy^[8]. W kwietniu 2024 roku liczba McDonald's w Polsce wzrosła do 550 lokali^[9].

Przedsiębiorstwu zarzuca się wykorzystywanie pracy dzieci oraz wyzysk pracowników w zakładach dostawczych^[10]. Latem 2000 roku w Hongkongu opublikowano raport na temat nieprawidłowości w pięciu chińskich zakładach dostawczych, które wytwarzały figurki do zestawów dla dzieci „Happy Meal”^[11]. Opisano w nim pracę dzieci oraz fakt fałszowania dokumentów poprzez dodawanie lat małoletnim pracownikom. Za 8 godzin pracy przysługiwało wynagrodzenie w wysokości około 1,5 euro – zatrudnieni musieli pracować jednak nawet 15 godzin dziennie, a gdy było dużo zamówień, nie otrzymywali dnia wolnego. Koncern początkowo nie przyznawał się do zarzutów. Gdy udowodniono, że ponad setka dzieci w wieku 12–13 lat pracowała tam po 12 godzin dziennie, a sprawą zainteresowały się media, McDonald’s wysłał do fabryk kontrolę. Ostatecznie koncern miał wstrzymać wszystkie zamówienia z tych fabryk i powierzyć je innym przedsiębiorstwom^[10].

McDonald’s, a także inne przedsiębiorstwa z branży fast food, są na celowniku organizacji zajmujących się obroną praw zwierząt (np. PETA). Organizacje te zarzucają przedsiębiorstwu, że zwierzęta przeznaczone na ubój są przetrzymywane w bardzo złych warunkach, często bez wybiegu. Twierdzą, że byki kastrowane są bez środków przeciwbólowych, a do pasz dodawane są hormony i antybiotyki^[12], aby zwierzęta szybko rosły i wcześniej mogły zostać odprowadzone do rzeźni. Podają też, że przekarmione osobniki często nie dożywają terminu uboju^[13].

Firmie stawiane są też zarzuty o niechęć do związków zawodowych oraz reklamowanie swych produktów jako wartościowych i pożywnych^[14].

• Oficjalna strona internetowa (ang.)
• Strona internetowa McDonald’s Polska