Milan Bandić

Milan Bandić

Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1955 Grude
Data i miejsce śmierci	28 lutego 2021 Zagrzeb
Burmistrz Zagrzebia
Okres	od 14 czerwca 2005 do 28 lutego 2021
Przynależność polityczna	MB 365
Poprzednik	Vlasta Pavić
Następca	Jelena Pavičić Vukičević (p.o.)
Burmistrz Zagrzebia
Okres	od 2 czerwca 2000 do 21 stycznia 2002
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Chorwacji
Poprzednik	Josip Kregar
Następca	Vlasta Pavić
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Milan Bandić (ur. 22 listopada 1955 w Grude, zm. 28 lutego 2021 w Zagrzebiu^[1]) – chorwacki polityk i samorządowiec, burmistrz Zagrzebia w latach 2000–2002 oraz 2005–2021. Kandydat w wyborach prezydenckich w grudniu 2009.

Milan Bandić urodził się w 1955 w Grude w ówczesnej SFR Jugosławii (obecnie Bośnia i Hercegowina). Jego ojcem był Jozo Bandić, a matką Blagica Bandić z domu Tomić. Był ich drugim dzieckiem, razem ze starszym bratem Drago oraz młodszą siostrą Tonką. Głównym źródłem dochodów rodziny była uprawa tytoniu. Ukończył szkołę podstawową oraz średnią w Grude^[2].

W 1974 przeniósł się do Zagrzebia, gdzie rozpoczął naukę na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu w Zagrzebiu. W czasie studiów pracował jako murarz i malarz. W tym okresie poznał i poślubił swoją przyszłą żonę, Vesnę, z którą ma córkę Anę-Mariję. W 1996 rozwiódł się. Po ukończeniu studiów odbył służbę wojskową^[2].

W latach 1980–1983 pracował w firmie Ledu produkującej mrożonki. W drugiej połowie lat 80. wstąpił do Związku Komunistów Chorwacji. W latach 1988–1989 był członkiem rady Peščenicy, jednej z dzielnic Zagrzebia. Na początku lat 90. wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Chorwacji. W 1997 został jej przewodniczącym w stolicy. W latach 1995–2000 wchodził w skład rady miejskiej Zagrzebia^[2][3].

31 maja 2000 został wybrany na burmistrza Zagrzebia, 2 czerwca 2000 objął ten urząd. 20 czerwca 2001, w czasie regularnych wyborów lokalnych, uzyskał reelekcję na to stanowisko^[3]. W styczniu 2002 Milan Bandić spowodował kolizję drogową, znajdując się pod wpływem alkoholu. W celu uniknięcia konsekwencji miał próbować przekupić i zastraszyć oficera policji, który zatrzymał jego samochód. Policjant nie wziął łapówki, a cała sprawa została nagłośniona przez media. W rezultacie pod naciskiem partii i opinii społecznej Milan Bandić zrezygnował z funkcji burmistrza. 4 kwietnia 2002 objął stanowisko zastępcy burmistrza miasta, którym została Vlasta Pavić^[2][3][4].

3 lipca 2003 doznał niewielkiego udaru mózgu, który lekarze określili jako skurcz naczyń krwionośnych w oponie twardej. Został hospitalizowany na kilka tygodni, a następnie skierowany na rehabilitację do miejscowości Krapinske Toplice. 1 września 2003 powrócił do obowiązków w stołecznym ratuszu^[2][3][5][6].

W wyborach lokalnych z 15 maja 2005 ponownie był kandydatem SDP na stanowisko burmistrza Zagrzebia. SDP z wynikiem 41% głosów wygrała wybory i 14 czerwca 2005 Milan Bandić ponownie objął stanowisko burmistrza^[7]. W kwietniu 2007, po śmierci lidera Socjaldemokratycznej Partii Chorwacji, Ivicy Račana, postanowił ubiegać się o przywództwo w partii. 2 czerwca 2007 przegrał jednak z Zoranem Milanoviciem^[8][9].

W wyborach lokalnych z 17 maja 2009 uzyskał po raz kolejny reelekcję na stanowisko burmistrza. W drugiej turze głosowania pokonał Josipa Kregara, zdobywając prawie 62% głosów^[10]. W trakcie urzędowania Milana Bandicia jako burmistrza Zagrzebia przeprowadzono projekt odnowy alei Zagrzebskiej (Zagrebačka), jednej z głównych arterii w mieście^[11]. Za jego rządów w 2007 zbudowano nadto most Domovinski nad Sawą^[12], a w 2008 oddano do użytku Arenę Zagreb, która rok później gościła Mistrzostwa Świata w Piłce Ręcznej^[13]. Rozpoczęto także projektowanie planów linii metra^[14].

5 listopada 2009 Milan Bandić ogłosił swój start w zaplanowanych za grudzień tegoż roku wyborach prezydenckich jako kandydat niezależny. W rezultacie został automatycznie wydalony z Socjaldemokratycznej Partii Chorwacji i utracił stanowisko jej lidera w stolicy^[15][16].

W czasie kampanii wyborczej, która rozpoczęła się w listopadzie 2009, podkreślał swoje osiągnięcia jako burmistrz stolicy. Stwierdził, że „gotów jest pracować jak koń” dla swojego kraju. Zobowiązał się także do wspierania członkostwa Chorwacji w Unii Europejskiej. W I turze wyborów prezydenckich z 27 grudnia 2009 zdobył 14,5% głosów poparcia, zajmując drugie miejsce (pierwszy był kandydat lewicy Ivo Josipović, który uzyskał 32,4% głosów)^[17]. Sondaże wyborcze przed II turą głosowania wskazywały na zwycięstwo kontrkandydata. Milan Bandić zdobywał w nich 38–45% poparcia, a konkurent otrzymywał 52–55% poparcia. Jawił się jako polityk bardziej radykalny, uwikłany dodatkowo w afery korupcyjne, któremu media zarzucały prowadzenie populistycznej polityki. Zdołał jednak uzyskać poparcie kleru i konserwatywnego elektoratu^[18]. W II turze wyborów z 10 stycznia 2010 zdobył 39,7% głosów poparcia, przegrywając z kandydatem lewicy – Ivo Josipović dostał 60,3% głosów^[19][20].

W wyborach samorządowych w 2013 Milan Bandić ponownie został wybrany na urząd burmistrza. Jego głównym konkurentem był tym razem socjaldemokratyczny minister zdrowia Rajko Ostojić. W drugiej turze głosowania ubiegający się o reelekcję polityk dostał ponad 65% głosów^[21]. W październiku 2014 został tymczasowo aresztowany w związku z zarzutami korupcyjnymi^[22]. Został zwolniony w kwietniu 2015, powracając do pełnienia obowiązków burmistrza^[23].

Również w 2015 założył własne ugrupowanie polityczne o nazwie Milan Bandić 365 – Partia Pracy i Solidarności^[24]. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku koalicja skupiona wokół jego partii uzyskała dwa mandaty w Zgromadzeniu Chorwackim VIII kadencji, z których jeden przypadł Milanowi Bandiciowi^[25], którego jednak nie objął. Również dwa mandaty poselskie przypadły nowej koalicji burmistrza Belgradu (w tym jeden dla niego samego), która brała udział w przedterminowych wyborach w 2016^[26].

W 2017 polityk ponownie został wybrany na stanowisko burmistrza, pokonując w drugiej turze Ankę Mrak-Taritaš^[27]. Zmarł na kilka miesięcy przed końcem kadencji na atak serca^[28].

• Order Przyjaźni (Rosja, 2018)^[29]