Normy moralne

Normy moralne – normy postępowania człowieka wynikające z moralności. Ich wypełnianie jest powinnością moralną, ich złamanie jest źródłem winy moralnej^[1] . Jest to jedno z podstawowych pojęć etyki.

Normy moralne tworzą system odmienny od pozostałych systemów normatywnych: (prawa, obyczaju, etykiety). Wielu autorów przyznaje normom moralnym pierwszeństwo w stosunku do innych norm, a czasami także kategoryczność, bezwzględność, powszechność, niezmienność^[1] . Inni wskazują, że absolutyzowanie uznawanych przez siebie norm moralnych i traktowanie ich jako powszechnych i bezwzględnie obowiązujących jest źródłem fanatyzmu^[2].

Niektórzy autorzy rozróżniają „normę moralności” będącą naczelną zasadą etyczną i wynikające z niej szczegółowe normy moralne. Przykładami naczelnych norm moralności jest norma sformułowana przez Tomasza z Akwinu: „dążyć do dobra, unikać zła”, zapisana przez Jeremy'ego Benthama zasada dążenia do „maksymalnej korzyści dla maksymalnej liczby ludzi”, Kantowski imperatyw kategoryczny, czy zasada „czci dla życia” Alberta Schweitzera^[1] .

Maria Ossowska dokonała klasyfikacji szczegółowych norm moralnych^[3] :

• normy dotyczące biologicznego istnienia, m.in. zakazu zabijania, czy ochrony życia zwierząt,
• normy dotyczące godności, w tym pojęcia honoru,
• normy dotyczące niezależności, w tym podstawowych wolności osobistych,
• normy dotyczące prywatności,
• normy dotyczące zaufania, w tym prawdomówności, lojalności,
• normy dotyczące sprawiedliwości,
• normy dotyczące konfliktów społecznych,
• normy niekategoryczne, formułowane w postaci zaleceń; są to różnego rodzaju cnoty etyczne,
• normy dotyczące innych norm moralnych, w tym m.in.:
  • zasadę, zgodnie z którą podobne przypadki należy traktować w podobny sposób,
  • imperatyw kategoryczny Kanta, zgodnie z którym należy stosować jedynie te normy, które chcielibyśmy, by stały się prawem powszechnym (by dało się je uogólnić),
  • zasadę, zgodnie z którą nikt nie powinien być sędzią we własnej sprawie.

• TadeuszT. Biesaga TadeuszT., Norma moralności, [w:] AndrzejA. Maryniarczyk (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. N, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2000 [dostęp 2015-04-25] .
• MariaM. Ossowska MariaM., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa: PWN, 1970 .