| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk Włodzimierz Gilewski |
| Ostatni |
płk Kazimierz Kurnatowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii (OZ Podolskiej BK) – oddział kawalerii Wojska Polskiego.
Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii w Stanisławowie nie istniał w organizacji pokojowej Wojska Polskiego. Był jednostką mobilizowaną zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w I rzucie mobilizacji powszechnej przez 6 pułk ułanów do 7 dnia jej trwania. W niektórych publikacjach używano też nazwy Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Stanisławów”[1] lub „Kraśnik”[2].
Formowanie i przekształcenia organizacyjne
[edytuj | edytuj kod]Mobilizację Ośrodka Zapasowego Podolskiej Brygady Kawalerii rozpoczęto z chwilą ogłoszenia mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939 w koszarach 6 pułku ułanów w Stanisławowie. W skład ośrodka miały wejść Oddziały Zbierania Nadwyżek 6 pułku ułanów, 9 pułku ułanów, 14 pułku ułanów. Zmobilizowane w swoich macierzystych garnizonach po wyjeździe pułków Podolskiej Brygady Kawalerii na zachodnią granicę do składu Armii „Poznań”. Ośrodek miał być formowany według organizacji wojennej L.3027/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3027/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3027/mob.mat.[3]. Ośrodek miał za zadanie uzupełniać składy osobowe 6 puł., 9 puł., 14 puł., oraz wszystkich pododdziałów kawalerii ze składu Podolskiej BK: 6 szwadronu kolarzy, 6 szwadronu łączności i 6 szwadronu pionierów. Dodatkowo miał zadanie formować uzupełnienia dla szwadronów kawalerii dywizyjnej nr 12, 47, 11, 5 i szwadronów kawalerii KOP stacjonujących na południowo-wschodnim obszarze kraju. Od chwili wejścia w życie mobilizacji powszechnej 31 sierpnia 1939, do siedziby ośrodka w koszarach 6 puł. w Stanisławowie przybywali mający karty mobilizacyjne oficerowie, podchorążowie, podoficerowie i szeregowcy rezerwy. Dowództwo ośrodka formowano w oparciu o kadry Oddziału Zbierania Nadwyżek 6 puł i nadwyżki szwadronu zapasowego 9 puł. w Stanisławowie. Dowództwo objął pokojowy zastępca dowódcy 6 puł. ppłk Włodzimierz Gilewski[4]. Do mobilizowanego ośrodka sukcesywnie docierały Oddziały Zbierania Nadwyżek 9 puł. z Trembowli i 14 puł. ze Lwowa. Prawdopodobnie w skład o środka włączono szwadrony marszowe 6 i 9 pułków ułanów zmobilizowane w Stanisławowie.
Planowany skład ośrodka:
- dowództwo,
- szwadron gospodarczy,
- 4 szwadrony liniowe,
- szwadron km,
- pluton pionierów,
- pluton łączności,
- pluton kolarzy[2].
Do 6 września w OZ Podolskiej BK sformowano: dowództwo Ośrodka, szwadron gospodarczy, 8 szwadronów liniowych, szwadron ckm, szwadron kolarzy, szwadron pionierów i pluton łączności. Zmobilizowano potrzebną liczbę koni. Jeden ze szwadronów formowano we wsi Opryszowice niedaleko Stanisławowa, inne w Stanisławowie i najbliższej okolicy. 7 września dowództwo Ośrodka przejął przybyły płk Kazimierz Tadeusz Kurnatowski. Prowadzono intensywne szkolenie rezerwistów, ćwicząc musztrę, jazdę konno pojedynczo i plutonami, władanie bronią białą i strzelanie. Na zachód od Stanisławowa żołnierze Ośrodka budowali zapory przeciwczołgowe. 14 września OZ Podolskiej BK w Stanisławowie wizytował gen. bryg. Maksymilian Milan-Kamski dowódca Grupy „Dniestr”. Na jego rozkaz w trybie alarmowym sformowano w Ośrodku jednostkę bojową pod nazwą: pułk marszowy Podolskiej Brygady Kawalerii pod dowództwem ppłk. Włodzimierza Gilewskiego w składzie 4 szwadronów liniowych, szwadronu gospodarczego, plutonów: kolarzy i ckm. Jeszcze 14 września wieczorem pułk marszowy opuścił Stanisławów i wszedł w skład Grupy „Stryj”. 17 września po otrzymaniu informacji o agresji sowieckiej płk Kazimierz Kurnatowski doznał ataku serca i zmarł po kilku dniach. Ośrodek pod dowództwem mjr. Karola Dilleniusa otrzymał rozkaz wycofania się w kierunku granicy węgierskiej. OZ Podolskiej BK w składzie 4 szwadronów liniowych, szwadronu ckm, szwadronu kolarzy, szwadronu pionierów i szwadronu gospodarczego wymaszerował wieczorem 17 września do Ottyni. Skąd 18 września poprzez Nadwórną, Delatyn, Jaremczę dotarł do granicy węgierskiej w rejonie Worochty. 19 września przez Przełęcz Tatarską Ośrodek Zapasowy Podolskiej Brygady Kawalerii przeszedł na Węgry i został internowany[5].
Obsada dowódcza
[edytuj | edytuj kod]Dowództwo OZ (15 IX 1939)[6]
- Dowódca - ppłk Włodzimierz Gilewski (do 7 IX 1939), płk Kazimierz Tadeusz Kurnatowski (7-17 IX 1939), mjr Karol Dillenius (18-19 IX 1939)
- zastępca dowódcy - ppłk Włodzimierz Gilewski (7-13 IX 1939), mjr Karol Dillenius (14-17 IX 1939)
- adiutant - por. Zbigniew Bojanowski
- oficer informacyjny - ppor. Michał Bohdanowicz
- oficer mobilizacyjny - rtm. Tadeusz Płoski
- kwatermistrz - mjr Władysław Letyński
- oficer gospodarczy - kpt. Jan Ostrowski
- II oficer gospodarczy - kpt. Zygmunt Dawidowicz
- oficer materiałowy - rtm. Witold Kowalski
- oficer żywnościowy - ppor. Marian Turzański
- lekarz ośrodka - por. lek. dr Nusen Szenker
- lekarz weterynarii ośrodka - kpt. lek. wet. Roman Bojczuk
- kapelan - ks. kap. Stefan Kowalczyk
- dowódca szwadronu gospodarczego - por. Władysław Piotrowski
Oddziały OZ (stan w dniu 15 IX 1939)[7]:
- dowódca 1 szwadronu OZ - rtm. dr Stanisław Opoka-Loewenstein
- dowódca I plutonu - por. inż. Kazimierz Stróżyński
- dowódca II plutonu - ppor. Zygmunt Patryn
- dowódca III plutonu - ppor. Tadeusz Pawlik
- dowódca 2 szwadronu OZ - rtm. inż. Ludwik Ślaski
- dowódca plutonu - por. Mieczysław Wartanowicz
- dowódca 3 szwadronu OZ - rtm. Jan Zdański
- dowódca plutonu - pchor. Stanisław balicki
- dowódca plutonu - pchor. Hohenlohe
- dowódca plutonu - pchor. Zbigniew Czarkowski
- dowódca plutonu - pchor. Jerzy Mamaros
- dowódca plutonu - ppor. Józef Krzyżanowski
- dowódca 4? szwadronu - por. Jerzy Cywiński
- dowódca plutonu - ppor. Roman Bniński
- dowódca 5? szwadronu - por. Władysław Pawłowicz
- dowódca 6 szwadronu - ppor. Zygmunt Starorypiński
- dowódca 7 szwadronu - por. Antoni Pietraszkiewicz
- dowódca I plutonu - por. Stanisław Hulanicki
- dowódca II plutonu - por. Jerzy Gużkowski
- dowódca III plutonu - pchor. Janusz Legis
- dowódca 8 szwadronu - rtm. Jan Strzałkowski
- dowódca I plutonu - pchor. Jerzy Friedrich
- dowódca II plutonu - pchor. Paweł Borzemski
- dowódca III plutonu - pchor. Tadeusz Dawid
- dowódca szwadronu ckm - rtm. Erwin Friedberg de Salomon
- dowódca szwadronu kolarzy - por. Władysław Piotrowski
- dowódca plutonu - pchor. Jerzy Łastowiecki
- dowódca plutonu - pchor. Kazimierz Dubowski
- dowódca szwadronu pionierów - por. dr Ignacy Nędzowski
- dowódca I plutonu - pchor. Ludwik Budziński
- dowódca II plutonu - pchor. Ryszard Geissel
- dowódca III plutonu - pchor. Tadeusz Wroński
- dowódca plutonu łączności - ppor. Mieczysław Pollak
- zastępca dowódcy plutonu łączności - ppor. Egon Bączkiewicz
- dowódca baterii artylerii konnej (marszowej) - kpt. Stanisław Szewalski.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kucharski i Tym 2020 ↓, s. 35.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 195.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1094-1095.
- ↑ Dymek 2020 ↓, s. 50.
- ↑ Dymek 2014 ↓, s. 140-141.
- ↑ Dymek 2014 ↓, s. 213.
- ↑ Dymek 2014 ↓, s. 213-214.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Przemysław Dymek: Brygada ze Stanisławowa 1921-1939. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2014. ISBN 978-83-7889-083-6.
- Przemysław Dymek: 6 Pułk Ułanów Kaniowskich. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 189. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2020. ISBN 978-83-66508-07-1.
- Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 6 pułk ułanów. T. 27. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2020, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
