Pałac w Gładyszach

Pałac w Gładyszach
	nr rej. G/59 z 20.03.1963
	; Pałac, widok z XIX w.
Państwo	Polska
Miejscowość	Gładysze
Styl architektoniczny	barokowy
Architekt	Jean de Bodt
Rozpoczęcie budowy	1701
Ukończenie budowy	1704
Zniszczono	1986
Odbudowano	2017-2020
Pierwszy właściciel	Christoph zu Dohna
	Położenie na mapie gminy Wilczęta Pałac w Gładyszach
	Położenie na mapie Polski Pałac w Gładyszach
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Pałac w Gładyszach
	Położenie na mapie powiatu braniewskiego Pałac w Gładyszach
	54,156618°N 19,920136°E/54,156618 19,920136
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałac w Gładyszach – osiemnastowieczny zespół pałacowo-parkowy w Gładyszach, pierwotnie należący do rodziny Dohnów. W 2020 rozebrano ruiny pałacu i na ich miejscu postawiono atrapę zabytku.

Obiekt znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim, nieopodal drogi wojewódzkiej nr 509, ok. 40 km od Elbląga, kierując się na wschód.

Historia

Wieś Gładysze (nazwa w języku niemieckim: Schlodien^[2]) od 1643 była własnością Dohnów. W miejscowości znajdował się niewielki dwór mieszkalny. W 1688 Christoph zu Dohna, z uwagi na wzrost swojej pozycji społecznej i zawodowej oraz wskutek pożaru pałacu w Morągu postanowił wznieść nowy pałac w Gładyszach. Projekt obiektu wykonał francuski architekt Jean de Bodt. Budowla powstała w latach 1701–1704 w stylu baroku holenderskiego, pod nadzorem Johanna Caspara Hindersina, który był już autorem projektu budynków gospodarczych^[3]. W kompleksie pałacowym znalazły się budynki wozowni i stajni oraz dwukondygnacyjna kuchnia^[3].

Na przełomie XVIII i XIX w. w otaczającym pałac parku powstały drewniana chata w stylu ludowym (umieszczono w niej bawialnię dla dzieci), domek myśliwski i herbaciarnia w stylu chińskim. W 1858 do pałacu dobudowano oranżerię, latem adaptowaną na jadalnię^[3].

Po śmierci ostatnich właścicieli Gładysz, braci Wilhelma-Christopha i Carla-Emanuela, którzy polegli w II wojnie światowej, ich matka i siostry opuściły pałac i udały się do Westfalii. Porzucony pałac został splądrowany i zdewastowany. Przechowywana w nim kolekcja 250 obrazów częściowo zachowała się w zbiorach Muzeum Warmii i Mazur. Pałac został zaadaptowany na magazyn PGR, a następnie całkowicie porzucony, po czym wydzierżawiony prywatnemu właścicielowi. W 1986 uległ zniszczeniu wskutek pożaru i od tego momentu pozostawał w ruinie^[3].

Architektura

Dwukondygnacyjny pałac w Gładyszach został wzniesiony w stylu barokowym na planie spłaszczonej litery H, kryty dachem mansardowym. Na osi elewacji frontowej znajdował się trójosiowy pseudoryzalit. Fasadę zdobił rząd pilastrów jońskich, które podtrzymywały naczółek z kartuszem herbowym Dohnów^[3]. Wnętrze obiektu dekorował Carl Florus zu Dohna, który zaprojektował na jego potrzeby sztukaterie, kominki i stolarkę artystyczną oraz współprojektował otaczający pałac ogród^[3].

Pałac otaczał ogród z sześcioma stawami. W latach 1867–1868 Johann Larass zaprojektował przekształcenie ogrodu w romantyczny park; jedynie w najbliższym sąsiedztwie pałacu zachowano pierwotny układ regularnego barokowego ogrodu^[3].

Linki zewnętrzne

Przypisy

↑ Fundacja Odbudowy Zabytków Warmii
↑ Historia obiektu. [dostęp 2012-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-29)].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. Dobra utracone czy ocalone. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa BORUSSIA, 1999, s. 68-72. ISBN 83-909724-4-1.

[1] Fundacja Odbudowy Zabytków Warmii

[2] Historia obiektu. [dostęp 2012-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-29)].

[pałace-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g M. Jackiewicz-Garniec, M. Garniec: Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. Dobra utracone czy ocalone. Olsztyn: Wspólnota Kulturowa BORUSSIA, 1999, s. 68-72. ISBN 83-909724-4-1.

[1]

[2]

[3]