Piotr Gross

Piotr Gross

Data i miejsce urodzenia	1 sierpnia 1818 Podgórze
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1895 Lwów
Narodowość	polska
Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Ferdynand Gross (ur. 1 sierpnia 1818 w Podgórzu, zm. 25 czerwca 1895 we Lwowie) – uczestnik Wiosny Ludów, ziemianin, działacz gospodarczy, polityk ugrupowania „mameluków”, poseł na Sejm Krajowy Galicji i do austriackiej Rady Państwa

Ukończył szkołę elementarną i gimnazjum w Bochni. W latach 1841–1845 odbył studia prawnicze i filozoficzne na uniwersytecie we Lwowie^[1]. Po uzyskaniu doktoratu z filozofii od 10 marca 1845 był adiunktem a od 1 lutego 1848 katedry fizyki uniwersytetu^[1].

Podczas Wiosny Ludów w 1848 organizował Legię Akademicką i dowodził oddziałem studentów filozofii. Jeden z twórców Centralnego Komitetu Akademickiego - od czerwca 1848 kierował jego Wydziałem Porządku i Spokoju. Jeden z założycieli Centralnej Rady Narodowej - był w niej od kwietnia 1848 delegatem uniwersytetu i kierował wraz z Karolem Szajnochą referatem spraw wyznaniowych i naukowych^[1]. Przeprowadził z powodzeniem polonizację uniwersytetu lwowskiego. Był też członkiem delegacji wysłanej do Krakowa do gubernatora Zaleskiego celem zaznajomienia go ze stanem prowincji. Podczas walk ulicznych we Lwowie 1 i 2 listopada 1848 r. jako dowódca IV kompanii Legii Akademickiej pełnił służbę przy barykadzie. 8 listopada 1848 został aresztowany przez Austriaków i oskarżony o zdradę stanu. W toku śledztwa nie udowodniono mu jednak winy o decyzją sądu został 21 grudnia 1848 uwolniony. Jednak do roku 1854 pozostawał pod nadzorem policji. Zdrowie nadwyrężone przez pobyt w więzieniu leczył na wsi pod Lwowem, a następnie w Innsbrucku^[1].

Podczas powstania styczniowego w 1863 wszedł w skład Komitetu lwowskiego Adama Sapiehy - m.in. z jego ramienia kupował broń dla powstańców w Pradze. Od września 1863 zaś należał do Wydziału Rządu Narodowego w Galicji i z tego tytułu prowadził śledztwo w głośnej sprawie Zygmunta Kaczkowskiego. W 1864 aresztowano go i przez pewien czas przebywał w areszcie^[1].

Był zarządcą należących do jego żony dóbr Koniuszki Siemianowskie w powiecie Rudki. Poseł do Sejmu Krajowego Galicji II, III, IV, V i VI kadencji (1867-1878, 1882-1895), wybrany w kurii I (wielkiej własności) obwodu Sambor, z okręgu wyborczego Sambor^[2][3]. W Sejmie należał do klubu rezolucjonistów. W latach 1868–1875 był członkiem Wydziału Krajowego, w tym charakterze przez kilka lat był komisarzem w Akademii Rolniczej w Dublanach i członkiem zarządu Kasy Oszczędności w Krakowie^[1].

Polityk ugrupowania „mameluków”. Był posłem do austriackiej Rady Państwa II kadencji (20 maja 1867 - 18 września 1868, 18 grudnia 1869 - 31 marca 1870) wybranym przez Sejm z kurii I (wielkiej własności) oraz V kadencji ( 11 października 1873 - 29 lipca 1874) wybranym w kurii I (wielkiej własności) w okręgu wyborczym nr 9 (Sambor, Staremiasto, Turka, Drohobycz, Rudki)^[4]. W parlamencie austriackim II kadencji był członkiem komisji konstytucyjnej, komisji do spraw ugody z Węgrami, komisji do spraw podatku od piwa i wódki oraz członkiem delegacji wspólnej w 1868^[5]. Należał do Koła Polskiego, gdzie był członkiem wielu komisji m.in. do poruszania kwestii językowej w dziennikach i komisji do sprawy Banku Włościańskiego^[5].

Współzałożyciel Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od Ognia "Florianka" a następnie jego wiceprezydent i reprezentant we Lwowie. Od 1860 działacz i członek Komitetu Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (31 stycznia 1848 - 22 lutego 1850, 24 czerwca 1874 - 12 czerwca 1880), jego wiceprezes (12 czerwca 1880 - 15 czerwca 1892)^[6][7]. Był członkiem pierwszej rady nadzorczej Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie od 1860 do 1864^[8] W latach 1875–95 dyrektor Galicyjskiego Banku Kredytowego we Lwowie^[9].

Pochowany na cmentarzu Łyczakowskim^[1].

Był synem Piotra, urzędnika salinarnego w Bochni, i Barbary z domu Tobel^[1]. Żonaty z Eligią z Siemianowskich^[10] wdowy po ziemianinie i właścicielu dóbr Koniuszki Siemianowskie Wincentym Lewickim (1803-1849), Był ojczymem Mieczysława Lewickiego posła do austriackiej Rady Państwa^[4],

• Karol Lewicki, Gross Piotr Ferdynand, Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961; s. 4-5
• Gross Piotr Ferdynand, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-03-16] .