Podział administracyjny Wrocławia – podział terytorialny miasta Wrocławia na jednostki pomocnicze gminy. Od 1991 roku są to osiedla, których obecnie jest 48.
Aktualny podział administracyjny (od 1991)
[edytuj | edytuj kod]Podział na osiedla
[edytuj | edytuj kod]W 1991 roku Rada Miejska Wrocławia zlikwidowała istniejące w czasach PRL urzędy dzielnicowe[1] i rozpoczęła trwający cały okres lat 90. proces łączenia byłych instytucji dzielnicowych w ogólnomiejskie. Jednakże instytucje państwowe są często nadal właściwe dla obszarów byłych dzielnic, jak np. sądy rejonowe, jednostki ZUS czy urzędy skarbowe. Ich nazwy używane są też w wielu innych sytuacjach, na przykład w przypadku zapomnienia przedwojennych nazw miejscowych (w szczególności na obszarze byłej dzielnicy Śródmieście), co często doprowadza do pomyłek, jak na przykład w przypadku dzielnicy Krzyki i osiedla o tej samej nazwie.
Utworzenie dzielnic samorządowych, na wzór warszawskich lub krakowskich było dyskutowane, podobnie jak utworzenie samorządowych organizacji byłych miast: Psiego Pola i Leśnicy, jednak dyskusje nie doprowadziły do wypracowania konkretnych rozwiązań. Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia[2] utworzono w zamian osiedla, które posiadają rady osiedlowe i zarządy, spełniające ograniczone funkcje samorządowe[a]. Obecne granice osiedli zostały ustalone uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia z 21 stycznia 2016 roku[3], w której zmieniono granice niektórych osiedli.
| Osiedle administracyjne (od 1991) |
Liczba mieszkańców w tys. 2017(2008) |
Zmiana liczby ludności 2008-2017 |
Liczba mieszkań (2017)[4] | Powierzchnia (km²) | Gęstość zaludnienia (os/km²) | Dawna dzielnica | Uwagi: osiedla, jednostki przestrzenne |
Nazwa niemiecka (do 1945) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Gajowice | 24,8 (27,6) |  10,4%
|
13 789 | 1,71 | 14502,92 | Fabryczna | Gabitz | |
| Gądów-Popowice Południowe | 25,8 (26,4) | 2,3%
|
12 830 | 3,13 | 8242,81 | Fabryczna |
| |
| Grabiszyn-Grabiszynek | 13,8 (13,1) |  5,3%
|
8 217 | 4,09 | 3374,08 | Fabryczna |
| |
| Jerzmanowo-Jarnołtów-Strachowice-Osiniec | 2,1 (1,8) | 16,7%
|
666 | 17,21 | 122,02 | Fabryczna |
| |
| Kuźniki | 5,9 (6,2) | 4,8%
|
2 357 | 1,46 | 4041,10 | Fabryczna | Schmiedefeld | |
| Leśnica | 28,1 (21,4) | 31,3%
|
12 806 | 40,92 | 686,71 | Fabryczna |
| |
| Maślice | 10,1 (6,4) | 57,8%
|
5 125 | 6,61 | 1527,99 | Fabryczna | Masselwitz | |
| Muchobór Mały | 8,4 (8,8) | 4,5%
|
3 455 | 4,96 | 1693,55 | Fabryczna | Klein-Mochbern | |
| Muchobór Wielki | 12,2 (7,8) | 56,4%
|
7 093 | 6,86 | 1778,43 | Fabryczna | Groß-Mochbern | |
| Nowy Dwór | 16,4 (18,2) | 9,9%
|
6 902 | 1,91 | 8586,39 | Fabryczna | Mariahöfchen | |
| Oporów | 7,0 (6,4) | 9,4%
|
3 317 | 6,46 | 1083,59 | Fabryczna | Opperau | |
| Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne | 33,5 (36,3) | 7,7%
|
16 143 | 8,53 | 3927,32 | Fabryczna |
| |
| Pracze Odrzańskie | 5,0 (3,2) | 56,2%
|
2 688 | 10,02 | 499,00 | Fabryczna |
| |
| Żerniki | 3,9 (3,4) | 14,7%
|
1 495 | 3,90 | 1000,00 | Fabryczna | Neukirch | |
| Bieńkowice | 0,5 (0,5) | 0,0% | 179 | 1,43 | 349,65 | Krzyki | Benkwitz | |
| Borek | 13,0 (13,9) | 6,5%
|
7 582 | 2,75 | 4727,27 | Krzyki | Kleinburg | |
| Brochów | 7,4 (5,0) | 48,0%
|
3 894 | 3,73 | 1983,91 | Krzyki | Brockau | |
| Gaj | 20,3 (19,7) | 3,0%
|
10 493 | 2,60 | 7807,69 | Krzyki | Herdain | |
| Huby | 21,1 (23,3) | 9,4%
|
10 962 | 2,06 | 10242,72 | Krzyki | Huby, Glinianki | Huben, Lehmgruben |
| Jagodno | 5,6 (2,0) | 180,0%
|
4 337 | 3,42 | 1637,43 | Krzyki | ||
| Klecina | 6,5 (5,2) | 25,0%
|
3 836 | 3,76 | 1728,72 | Krzyki | Klettendorf | |
| Krzyki-Partynice | 19,9 (13,3) | 49,6%
|
12 532 | 5,25 | 3790,48 | Krzyki |
| |
| Księże | 5,9 (4,8) | 22,9%
|
3 531 | 10,24 | 576,17 | Krzyki |
| |
| Ołtaszyn | 6,6 (4,9) | 34,7%
|
3 191 | 3,37 | 1958,46 | Krzyki | Oltaschin (później: Herzogshufen) | |
| Powstańców Śląskich | 28,2 (32,1) | 12,1%
|
17 252 | 2,37 | 11898,73 | Krzyki | popularnie Południe, obejmuje także Dworek i część historycznych Gajowic |
Kaiser-Wilhelm-Viertel |
| Przedmieście Oławskie | 22,3 (24,2) | 7,9%
|
14 268 | 5,96 | 3741,61 | Krzyki | Ohlauer Vorstadt | |
| Tarnogaj | 6,8 (4,9) | 38,8%
|
6 036 | 2,94 | 2312,93 | Krzyki | Dürrgoy | |
| Wojszyce | 5,9 (4,1) | 43,9%
|
3 160 | 3,27 | 1804,28 | Krzyki | Woischwitz (później: Hoinstein) | |
| Karłowice-Różanka | 33,6 (35,3) | 4,8%
|
16 233 | 10,68 | 3146,07 | Psie Pole |
| |
| Kleczków | 6,4 (6,7) | 4,5%
|
4 725 | 1,87 | 3422,46 | Psie Pole | Kletschkau | |
| Kowale | 2,3 (2,1) | 9,5%
|
933 | 6,42 | 358,26 | Psie Pole | Cawallen | |
| Lipa Piotrowska | 1,8 (0,5) | 260,0%
|
1 662 | 2,88 | 625,00 | Psie Pole | Leipe-Petersdorf | |
| Osobowice-Rędzin | 3,0 (2,3) | 30,4%
|
1 409 | 18,62 | 161,12 | Psie Pole |
| |
| Pawłowice | 2,2 (1,9) | 15,8%
|
771 | 4,43 | 496,61 | Psie Pole | Pawelwitz (później: Wendelborn) | |
| Polanowice-Poświętne-Ligota | 4,5 (3,6) | 25,0%
|
2 826 | 5,63 | 799,29 | Psie Pole |
| |
| Psie Pole-Zawidawie | 29,6 (25,5) | 16,1%
|
14 277 | 16,43 | 1801,58 | Psie Pole |
| |
| Sołtysowice | 3,7 (2,9) | 27,6%
|
2 223 | 4,54 | 814,98 | Psie Pole | Schottwitz | |
| Swojczyce-Strachocin-Wojnów | 6,3 (4,7) | 34,0%
|
4 170 | 12,47 | 505,21 | Psie Pole |
| |
| Świniary | 0,7 (0,8) | 12,5%
|
259 | 9,13 | 76,67 | Psie Pole | ||
| Widawa | 1,6 (1,4) | 14,3%
|
580 | 4,09 | 391,20 | Psie Pole | Weide | |
| Przedmieście Świdnickie | 14,6 (17,0) | 14,1%
|
10 372 | 1,50 | 9733,33 | Stare Miasto | Schweidnitzer Vorstadt | |
| Stare Miasto | 10,3 (12,5) | 17,6%
|
6 699 | 2,00 | 5150,00 | Stare Miasto | historyczne Stare Miasto i Nowe Miasto | Altstadt, Neustadt |
| Szczepin | 20,9 (23,2) | 9,9%
|
13 365 | 4,39 | 4760,82 | Stare Miasto | niegdyś Przedmieście Mikołajskie | Tschepine, Nikolai-Vorstadt |
| Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice | 22,1 (22,3) | 0,9%
|
10 043 | 5,89 | 3752,12 | Śródmieście |
| |
| Nadodrze | 24,8 (28,0) | 11,4%
|
14 211 | 1,98 | 12525,25 | Śródmieście | Oder-Vorstadt | |
| Ołbin | 34,6 (39,2) | 11,7%
|
19 020 | 2,61 | 13256,71 | Śródmieście | Elbing | |
| Plac Grunwaldzki | 14,5 (15,3) | 5,2%
|
7 399 | 1,44 | 10069,44 | Śródmieście | obejmuje tereny dawnej wsi Rybaki | Fischerau |
| Zacisze-Zalesie-Szczytniki | 4,7 (4,1) | 14,6%
|
1 536 | 3,67 | 1280,65 | Śródmieście |
|
Podział według Studium
[edytuj | edytuj kod]W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia[5] użyty został zupełnie inny podział miasta, odpowiadający stosunkom urbanistycznym miasta, na zespoły dzielnicowe oraz tych zespołów na tereny planowania: zespoły urbanistyczne i obszary rozwoju.
- Śródmiejski Zespół Dzielnicowy
- Gądowski Zespół Dzielnicowy
- Krzycki Zespół Dzielnicowy
- Oławski Zespół Dzielnicowy
- Karłowicki Zespół Dzielnicowy
- Leśnicki Zespół Dzielnicowy
- Zespół Dzielnicowy Psiego Pola
Historyczne podziały administracyjne Wrocławia
[edytuj | edytuj kod]Podział administracyjny do 1945
[edytuj | edytuj kod]Do 1945 roku Wrocław (wówczas Breslau) podzielony był dwustopniowo: na Stadteile (części miasta) odpowiadające dawnym przedmieściom, zaś te dzieliły się na Viertel (dzielnice), czasem administracyjnie łączone ze sobą, wywodzące się z pierwotnego podziału średniowiecznego miasta na cztery części, czyli Viertel (stan na lata 1904–1911)[c]
Stare Miasto (Altstadt)
[edytuj | edytuj kod]- Schloßviertel (Dzielnica Zamkowa)
- Taschenviertel (Dzielnica Sakwowa)
- Neumarktviertel (Dzielnica Nowego Targu)
- Elisabethviertel (Dzielnica św. Elżbiety)
Przedmieście Odrzańskie (Oder-Stadtteil)
[edytuj | edytuj kod]- Matthiasviertel (Dzielnica św. Macieja)
- Bürgerwerder (Kępa Mieszczańska)
- Schießwerderviertel (Kępa Strzelecka)
- Elbing (Ołbin)
- Kletschkau (Kleczków)
- Polinke (Polanka)
Przedmieście Piaskowe (Sand-Stadtteil)
[edytuj | edytuj kod]- Domviertel (Dzielnica Katedralna; Ostrów Tumski)
- Hochschulviertel (Dzielnica Akademicka); Neu-Scheitnig (Nowe Szczytniki)
- Sternviertel (Dzielnica Gwieździsta)
- Michaelisviertel (Dzielnica św. Michała)
- Scheitnig (Szczytniki)
- Leerbeutel (Zalesie)
Przedmieście Oławskie (Ohlauer Stadteil)
[edytuj | edytuj kod]- Mauritiusviertel (Dzielnica św. Maurycego)
- Ohleviertel (Dzielnica Oławska)
- Morgenau (Rakowiec)
- Parschner Viertel (Parczów)
Przedmieście Strzelińskie (Strehlener Stadteil)
[edytuj | edytuj kod]Przedmieście Świdnickie (Schweidnitzer Stadtteil)
[edytuj | edytuj kod]- Tauentzienviertel (Dzielnica Tauentziena)
- Siebenhufen (Siedem Łanów)
- Gabitz (Gajowice)
- Neudorf (Nowa Wieś)
- Kleinburg (Borek)
- Kaiser-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Cesarza Wilhelma)
Przedmieście Mikołajskie (Nikolai-Stadteil)
[edytuj | edytuj kod]- Friedrich-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Fryderyka Wilhelma)
- Märkisches Viertel (Dzielnica Markijska)
- Tschepine (Szczepin)
- Pöpelwitz (Popowice)
- Zankholz (Sporny Las)
Podział administracyjny 1945-1952
[edytuj | edytuj kod]
Przejęcie władzy w mieście przez polską administrację w roku 1945 spowodowało także zmiany w podziale administracyjnym Wrocławia. Dotychczasowy podział stosowany przez Niemców przestał obowiązywać, w jego miejsce zarząd miasta wprowadził podział na 12 nowych jednostek – obwodów, ale już w roku 1946 ich liczba zmniejszyła się do ośmiu. Instytucją zarządzającą każdym z ośmiu obwodów był Miejski Urząd Obwodowy – jednostka pomocnicza Zarządu Miasta. W roku 1951 cztery obwody zwiększyły swoją powierzchnię o przyłączone do miasta osiedla. Podział Wrocławia na osiem obwodów przestał obowiązywać w roku 1952, kiedy to zastąpiono je pięcioma dzielnicami, których granice częściowo pokrywały się z granicami dawnych obwodów. Poszczególne obwody obejmowały następujące osiedla:
- Obwód I – Stare Miasto, Przedmieście Oławskie, Księże Małe, Księże Wielkie i południowo-wschodnie osiedla, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Hercena 12
- Obwód II – obszar ograniczony korytem Odry, Starej Odry i Kanału Miejskiego, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Stalina 62 (dzisiejsza Jedności Narodowej)
- Obwód III – południowe osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Brochów, Bieńkowice, Jagodno, Klecinę, Lamowice Stare, Ołtaszyn i Wojszyce, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kościuszki 31
- Obwód IV – południowo-zachodnie osiedla miasta, obszar późniejszej dzielnicy Fabryczna, w roku 1951 dołączono Oporów i Muchobór Wielki, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Podwale Mikołajskie 13
- Obwód V – obszar tzw. Wielkiej Wyspy, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Partyzantów 68
- Obwód VI – północne osiedla Wrocławia, w roku 1951 dołączono Sołtysowice, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Kasprowicza 46
- Obwód VII – Psie Pole i wschodnie osiedla miasta, w roku 1951 dołączono Zakrzów, Zgorzelisko i Wojnów, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Krzywoustego 290
- Obwód VIII – Leśnica i zachodnie osiedla miasta, siedziba urzędu obwodowego znajdowała się przy ulicy Skoczylasa 16
Podział administracyjny 1952-1990
[edytuj | edytuj kod]Po reformie administracyjnej w roku 1950 podzielono Wrocław na pięć dzielnic, z dzielnicowymi radami narodowymi jako organami jednolitej władzy państwowej.
W nawiasie podano datę przyłączenia do Wrocławia; brak takiej daty oznacza, iż osiedle jest częścią średniowiecznego jądra miasta.
- Stare Miasto
- Przedmieście Świdnickie (1808)
- Szczepin (1808)
- Bartoszowice (1928)
- Biskupin (1928)
- Dąbie (1928)
- Nadodrze (1991 – powstało po podzieleniu Ołbina)
- Ołbin (1808)
- Plac Grunwaldzki (1991 – powstał po podzieleniu Ołbina)
- Sępolno (1924)
- Zacisze (1928)
- Zalesie (1904)
- Szczytniki (1808 Stare Szczytniki; 1868 Nowe Szczytniki)
- Bieńkowice (1951)
- Bierdzany (1928)
- Borek (1897)
- Brochów (1951)
- Dworek (1868)
- Gaj (1904)
- Glinianki (1868)
- Huby (1868)
- Jagodno (1951)
- Klecina (1951)
- Krzyki (1928)
- Księże Małe i Wielkie (1928)
- Lamowice Stare (1951)
- Nowy Dom (1928)
- Ołtaszyn (1951)
- Opatowice (1928)
- Partynice (1928)
- Południe (1868)
- Przedmieście Oławskie (1808)
- Rakowiec (1904)
- Siedlec (1928)
- Świątniki (1928)
- Tarnogaj (1904)
- Wilczy Kąt (1808)
- Wojszyce (1951)
- Karłowice (1928)
- Kleczków (1808)
- Kłokoczyce (1973)
- Kowale (1928)
- Lesica (1973)
- Ligota (1928)
- Lipa Piotrowska (1973)
- Miłostków/Marzanów (1951)
- Mirowiec (1928)
- Osobowice (1928)
- Pawłowice (1970)
- Polanka (1808)
- Polanowice (1973)
- Poświętne (1928)
- Pracze Widawskie (1973)
- Psie Pole (1928)
- Rędzin (1973)
- Różanka (1928)
- Sołtysowice (1951)
- Strachocin (1928)
- Swojczyce (1928)
- Świniary (1973)
- Widawa (1973)
- Wojnów (1951)
- Zakrzów (1951)
- Zgorzelisko (1951)
- Gajowice (1868)
- Gądów Mały (1928)
- Grabiszyn (1911)
- Grabiszynek (1911)
- Janówek (1973)
- Jarnołtów (1973)
- Jerzmanowo (1973)
- Kozanów (1928)
- Kuźniki (1928)
- Leśnica (1928)
- Marszowice (1973)
- Maślice (1928)
- Mokra (1973)
- Muchobór Mały (1928)
- Muchobór Wielki (1951)
- Nowa Karczma (1928)
- Nowe Domy (1928)
- Nowy Dwór (1928)
- Oporów (1951)
- Pilczyce (1928)
- Popowice (1897)
- Pracze Odrzańskie (1928)
- Pustki (1928)
- Ratyń (1928)
- Stabłowice (1928)
- Stabłowice Nowe (1928)
- Strachowice i Osiniec (1973)
- Złotniki (1928)
- Żar (1973)
- Żerniki (1928)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nowy podział miasta wprowadzony został w roku 1991 uchwałą nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia (dalej: RMW) z 6 lutego 1991[2] rozpoczynającą proces konsultacji społecznych w sprawie zmian oraz końcową uchwałą nr XX/110/91 z 20 marca 1991[6]. W późniejszych latach zasadniczy podział nie uległ istotnym zmianom, dokonywano tylko drobnych korekt i uściśleń uchwałami:
- XXV/259/96 RMW z 26.04.1996
- XXIX/332/96 RMW z 20.09.1996
- XXXVII/521/97 RMW z 25.04.1997
- LII/812/98 RMW z 05.04.1998
- XXIX/925/01 RMW z 18.01.2001 (uchylona)
- L/1773/02 RMW z 04.07.2002 (uchylona)
- XXXI/2280/04 RMW z 09.12.2004
- XLVII/3060/06 RMW z 16.02.2006
- LIV/3267/06 RMW z 06.07.2006
- XXX/1017/09 RMW z 15.01.2009
- XXIX/643/12 RMW z 05.07.2012[7]
- XX/419/16 RMW z 21.01.2016[3]
- ↑ Aktualny (w 2019 r.) wykaz ulic należących do poszczególnych osiedli zawiera załącznik do uchwały XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 lipca 2012[7], natomiast szczegółową mapę z podziałem na osiedla – załącznik do uchwały XX/419/16 Rady Miejskiej z 21 stycznia 2016[3].
- ↑ Na podstawie mapy rozwoju terytorialnego Wrocławia.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Uchwała nr XXX/179/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 5 października 1991.
- ↑ a b Załącznik do uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 20 marca 1991.
- ↑ a b c Uchwała nr XX/419/16 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 stycznia 2016 r. zmieniająca uchwałę nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla. [w:] Dz. Urz. Woj. 2016.465 [on-line]. Wojewoda Dolnośląski, 2016-01-29. [dostęp 2019-10-16]. (pol.).
- ↑ Małgorzata Wieliczko, Reforma wrocławskich osiedli. Fundusz osiedlowy. 100 prac prezydenta Jacka Sutryka [online], wroclaw.pl [dostęp 2019-09-09] (pol.).
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
- ↑ Uchwała nr XVIII/100/91 Rady Miejskiej Wrocławia z 6 lutego 1991.
- ↑ a b Uchwała nr XXIX/643/12 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 5 lipca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały nr XX/110/91 Rady Miejskiej Wrocławia w sprawie podziału Wrocławia na osiedla. [w:] Dz. Urz. Woj. 2012.2862 [on-line]. 2012-08-10. [dostęp 2019-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-16)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
