Różana (obwód brzeski)
52°52′N 24°54′E/52,866667 24,900000 Ruiny pałacu Sapiehów | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy |
+375 1632 | ||
| Kod pocztowy |
225154 | ||
Położenie na mapie Białorusi  | |||
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |||
| 52°52′N 24°54′E/52,866667 24,900000
| |||
Różana (biał. Pужаны) – osiedle typu miejskiego na Białorusi, w obwodzie brzeskim, w rejonie prużańskim.
Miasto magnackie położone było w końcu XVIII wieku w hrabstwie różańskim w powiecie słonimskim województwa nowogródzkiego[2].
Do 1945[3] miasto w Polsce, w województwie poleskim, w powiecie iwacewickim, siedziba gminy Różana[4].
Gniazdo rodowe linii różańskiej rodu Sapiehów.
Historia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Kupiona w 1598 przez Lwa Sapiehę od Bartosza Brzuchańskiego za 30 000 kop groszy stała się jedną z głównych siedzib różańskiej linii rodu Sapiehów. W 1637 Różana otrzymała prawa miejskie i herb od króla Polski Władysława IV Wazy. W 1644 Sapiehowie przyjmują w Różanie króla Władysława IV.
Pierwotna rezydencja zbudowana w początkach XVIII w. została niemal całkowicie zniszczona podczas Wojny Północnej. Kolejna rezydencja zbudowana jako pałac w latach 1784–1786[potrzebny przypis] była jedną z największych w Rzeczypospolitej, zawierała własną galerię obrazów, teatr i bibliotekę.
.jpg)
Po powstaniu listopadowym w którym udział wziął Eustachy Kajetan Sapieha Różana została skonfiskowana przez władze carskie. Wspaniałe obrazy, bogata biblioteka i obszerne archiwum z pałaców z m.in. Różanej i Dereczna zostały wywiezione przez Rosjan do Petersburga, skąd już, jak większość zrabowanego Polsce dziedzictwa kultury, nigdy nie powróciły do Ojczyzny.
W styczniu 1919 roku Różanę zajęli bolszewicy. 29 stycznia 1919 roku, po zwycięskiej potyczce, miejscowość została zdobyta przez Wileński Oddział Wojska Polskiego pod dowództwem rtm. Władysława Dąbrowskiego[5].
Różana do rąk rodu Sapiehów powróciła na krótko w roku 1933. Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Różana. W okresie tym kolejny raz podejmowano próby odrestaurowania pałacu, jednak uniemożliwił to wybuch II wojny światowej. Obecnie pałac pozostaje w ruinie.
Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 października 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 3500 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy ostatecznie zlikwidowali getto. Żydów wywieziono do obozu w Wołkowysku[6].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Pałac Sapiehów z XVIII w. (w ruinie)
- Kościół Św. Trójcy z XVII w., parafialny
- Synagoga z XVII w.
- Cmentarz, zał. w XVIII w., z kaplicą św. Kazimierza z XVIII w.
- Klasztor bazylianów z XVIII w.
- Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła z XVIII w. (pierwotnie unicka, ob. prawosławna), parafialna
-
Ruiny pałacu Sapiehów -
Kościół św. Trójcy -
Grób polskich żołnierzy poległych w 1920 r. przy kościele św. Trójcy -
Klasztor bazylianów -
Kaplica św. Kazimierza -
Synagoga -
Cerkiew Świętych Piotra i Pawła
.jpg)
Urodzeni
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Michał Sapieha – pisarz wielki litewski
- Magnus (Jakob Meir Osipowicz) Kryński – publicysta, wydawca i pedagog, twórca żydowskiego gimnazjum w Warszawie
- Icchak Szamir – izraelski polityk, premier Izraela w latach 1983–1984 i 1986–1992.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Численность населения по Республике Беларусь, областям и г. Минску (тысяч человек) на 1 января 2010 года. belstat.gov.by. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-18)]. (ros.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 108.
- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dnia 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 8: Województwo poleskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 30, 33.
- ↑ Lech Wyszczelski: Wstępna faza walk. W: Lech Wyszczelski: Wojna polsko-rosyjska 1919–1920. Wyd. 1. Warszawa: Bellona, 2010, s. 52–53. ISBN 978-83-11-11934-5.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 948.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Różana na Radzima.org
- Różana
- Aleś Astrauch (oprac.): Różana - przewodnik. [w:] Shtetl Routes [on-line]. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. [dostęp 2020-08-26].
- Różana, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 852.
