Rewolwer Colt Single Action Army

Colt Single Action Army

Rewolwer Colt Single Action Army, model Artillery
Państwo	Stany Zjednoczone
Projektant	William Mason i Charles Brinckerhoff Richards
Producent	Colt’s Patent Firearms Manufacturing Company
Rodzaj	rewolwer
Historia
Produkcja	1873–1941 1956–1974 od 1976
Dane techniczne
Nabój	.45 Colt, .44-40 Winchester, .38-40 Winchester, .32-20 Winchester, .38 Colt i wiele innych w tym: .22 Long Rifle, .38 Special, .357 Magnum i .44 Special[1]
Magazynek	bębenkowy, 6 nabojów
Wymiary
Długość	11 cali (27,9 cm – z lufą 5,5 cala); 12,5 cala (31,8 cm – z lufą 7,5 cala)[2]
Masa
broni	1048 g (z lufą 7,5 cala)
Multimedia w Wikimedia Commons

Colt Single Action Army (również Single Action Army, SAA, Model P, Peacemaker^[3], Colt .45^[4], M1873) – amerykański rewolwer jednotaktowy (ang. single-action), zaprojektowany w 1872 r. na bazie modelu Navy wz. 1851^[5] przez Colt’s Patent Firearms Manufacturing Company i używany jako broń standardowa armii amerykańskiej w latach 1873–1892.

Colt SAA projektowany był w wielu wariantach dotyczących kalibrów naboi (produkowano go do 30 różnych kalibrów) oraz o różnych długościach lufy. Rewolwer cieszył się olbrzymią popularnością u ranczerów, szeryfów, a także rewolwerowców, wyjętych spod prawa w drugiej połowie XIX wieku. Obecnie Colt SAA znajduje nabywców wśród kolekcjonerów broni palnej i członków grup rekonstrukcyjnych. Jest również ważną częścią Americany, jako „broń, która podbiła Dziki Zachód”^[6], był bowiem jednym z najpopularniejszych rewolwerów używanych na tym obszarze^[7].

W pierwszej generacji Colt SAA produkowany był z lufami o długości 4,75 cala lub 5,5 cala (model Artillery) oraz jako „model kawaleryjski” (Cavalry) z lufą o długości 7,5 cala. Wersje z krótką lufą (4,75 cala) określane były potocznie „cywilnymi” bądź „pojedynkowymi”. Wytwarzano również wariant posiadający lufę o długości 4 cali, nazywany także „modelem szeryfa” (Sheriff's Model), „specjałem bankiera” (Banker special) lub „strażnikiem sklepów” (Storekeeper)^[8]. Ponadto, w II połowie XIX wieku, w zachodniej części Stanów Zjednoczonych często nosił miana takie jak: „wyrównywacz”, „wieprzowa nóżka”, „zadymiarz” czy „błękitna błyskawica”^[9].

W latach 1888–1896 produkowany był kolejny wariant Colta SAA o nazwie Flattop Target Model, który posiadał nieco „spłaszczoną” górną obudowę^[10]. Produkcję pierwszej generacji modelu M1873 przerwała II wojna światowa – fabryki Colta przerzuciły się wtedy na produkcję uzbrojenia dla wojsk amerykańskich, a rewolwer SAA na kilkanaście lat zszedł z taśmy produkcyjnej. Od 1873 do 1941 r. wyprodukowano około 360 000 sztuk tej broni^[11].

Historia I generacji Colta SAA^[12]

• 1873: Premiera Colta SAA na naboje kalibru .45.
• 1875: modele na kaliber .44 i .22
• 1877: modele na kaliber 44-40 WCF (Frontier Six Shooter)
• 1885: modele na kaliber .41
• 1886: modele na kaliber .38 Colt i 38-40 WCF (Bisley)
• 1887: modele na kaliber 32-20 WCF
• 1912: produkcja modelów na kaliber .44 special
• 1941: zakończenie produkcji I generacji

Produkcja II generacji Peacemakerów rozpoczęła się w 1956 r. Już roku później fabryki Colta postanowiły wypuścić legendarną wersję SAA o nazwie Buntline Special, będącą słynną bronią Wyatta Earpa w pojedynku w O.K. Corral (Buntline'y znane są z wydłużonej lufy o długości 12 cali – 30 cm)^[13]. W latach 1961–1974 fabryki Colta dostarczyły na rynek nowy model SAA nazwany The New Frontier (Colt New Frontier), nawiązując do hasła z kampanii prezydenckiej Johna F. Kennedy’ego^[14]. Colty The New Frontier zostały wyprodukowane w liczbie 4200 (w tym również 70 sztuk Buntline Special). W latach 1957–1985 wytwarzano kolejny model o nazwie Frontier Scout na naboje .22 Long i karabinowe .22 Magnum^[15]. W 1974 r. Colt przerwał produkcję II generacji Peacemakerów, by powrócić do niej 2 lata później jako sprzedaż nowej, trzeciej generacji tych rewolwerów^[16].

Produkcję III generacji Coltów rozpoczęto w II połowie lat 70. XX wieku. Trwa nadal, a w połowie lat 90. Colty SAA zostały jeszcze bardziej spopularyzowane dzięki festiwalom Cowboy Action Shooting, które stanowią rekonstrukcję kultury Dzikiego Zachodu. W latach 1999–2002 wyprodukowano nowe warianty Colta SAA o nazwie Colt Cowboy, które oferowały lufy o długości 4.75, 5.5 oraz 7.5 cala. Wariant 7.5 cala został jednak szybko odrzucony jeszcze w 1999 r. W 2003 r. zaprzestano wytwarzania modelu Colt Cowboy (w latach 1999–2002 wyprodukowano ok. 14 000 sztuk tego wariantu^[17].

Colt SAA Cavalry Model odegrał dużą rolę w wojnach z Indianami w XIX wieku. Wraz z karabinem Springfield wz. 1873 stanowił podstawowe uzbrojenie amerykańskiej kawalerii. Każdy żołnierz i oficer 7 pułku kawalerii Stanów Zjednoczonych pod dowództwem gen. George’a Armstronga Custera nosił Colta SAA podczas bitwy pod Little Big Horn przeciwko Siuksom i Szejenom w 1876 roku^[18].

W 1898 r. SAA były używane w wojnie hiszpańsko-amerykańskiej i w wojnie filipińsko-amerykańskiej^[19]. W powszechnym użyciu był również w okresie rewolucji meksykańskiej. Podczas II wojny światowej modelem SAA posługiwał się także gen. George Patton^[20].

Colt Single Action Army był i jest bardzo popularnym elementem kina. Pojawiał się przede wszystkim w westernach, gdzie stanowił powszechną broń osobistą rewolwerowców, szeryfów i kowbojów. W westernach repliki Colta M1873 produkcji włoskiej firmy Uberti używali m.in. John Wayne (Rio Bravo, Rio Grande, Chisum^[21]), Gary Cooper w westernie W samo południe czy Clint Eastwood (Muły siostry Sary, Za garść dolarów, Za kilka dolarów więcej, Powiesić go wysoko^[22]).

Model SAA uważany jest przez wielu za spuściznę po Samuelu Colcie jako jedna z najbardziej znanych broni na świecie, ale także jako najsilniej kojarząca się z Dzikim Zachodem^[9]. Wśród mieszkańców tych terenów cieszył się popularnością przede wszystkim za dobre wyważenie i celność^[9]. Według amerykańskich historyków broni „Peacemaker (zgodnie z przydomkiem) pomógł zaprowadzić porządek szeryfom i żołnierzom na Dzikim Zachodzie, będąc symbolem prawa”^[9]. Wielu znanych rewolwerowców używało go w pojedynkach, np. Wyatt Earp podczas słynnej strzelaniny w O.K. Corral (według legendy Earp używał wtedy zmodyfikowanego Peacemakera o nazwie Buntline Special). Oprócz Earpa, Modelu P używali bracia Daltonowie, banda Jesse’ego Jamesa, Pat Garrett oraz Bat Masterson, który sam był wielkim entuzjastą tego rewolweru^[9].

• 
  I generacja SAA – rękojeść z kości słoniowej.
• 
  II generacja SAA – z około 1965 roku.
• 
  Colt SAA - model Cavalry.
• 
  Model Cavalry drugiej generacji.
• 
  Colt Buntline Special Wyatta Earpa – specjalnie wydłużona lufa (30 cm).
• 
  Naboje do Peacemakera (.45).
• 
  Bęben SAA z amunicją .45.
• 
  Gen. Patton ze swoim Coltem SAA o rękojeści z kości słoniowej.

• Rewolwery Colt
• Rewolwer Colt Navy model 1851
• Rewolwer Colt Army model 1860
• Rewolwer Colt Double Action Army
• Rewolwer Colt Model 1871-72 Open Top
• Colt Buntline Special
• Rewolwer Smith & Wesson model 3
• Rewolwer Remington model 1875

• Dennis Adler: Colt Single Action: From Patersons to Peacemakers. Chartwell Books, 2008. ISBN 978-0-7858-2305-6.
• David Chicoine: Antique Firearms Assembly/Disassembly: The Comprehensive Guide to Pistols, Rifles & Shotguns. Gun Digest Books, 2005. ISBN 0-87349-767-8.
• Norm Flayderman: Flayderman’s Guide to Antique American Firearms and Their Values. Gun Digest Books, 2011. ISBN 0-89689-455-X.
• Rick Sapp: Standard Catalog of Colt Firearms. Gun Digest Books, 2007. ISBN 978-0896895348.
• J. Taffin, K. Michalowski: The Gun Digest Book of Cowboy Action Shooting: Guns Gear Tactics. KP Books, 2005.
• James Tarr: Standard Catalog of Colt Firearms. Gun Digest Books, 2013. ISBN 1-4402-3747-6.
• Śmiertelne ślicznotki: Rewolwery Colta (tyt. oryg.: Tales Of The Gun: The Guns Of Colt), History Channel, 1998.