Rudolf Ksieniewicz

Rudolf Ksieniewicz

podpułkownik piechoty
Pełne imię i nazwisko	Rudolf Stanisław Ksieniewicz
Data i miejsce urodzenia	9 stycznia 1898 Kiertel
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Kijów
Przebieg służby
Lata służby	1915–1940
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie
Formacja	I Korpus Polski
Jednostki	45 pułk piechoty
Stanowiska	I zastępca dowódcy pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna domowa w Rosji II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Rudolf Stanisław Ksieniewicz^[a] (ur. 28 grudnia 1897^?/9 stycznia 1898 w Kiertelu, zm. 1940 w Kijowie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Urodził się 9 stycznia 1898 we wsi Kiertel na wyspie Hiuma, należącej do ówczesnej guberni estońskiej, w rodzinie Józefa i Anny z domu Rehesaar^[4][5]. Rodzina ojca należała do szlachty zamieszkałej na terytorium guberni mińskiej^[2]. W 1905 przeniósł się z rodzicami i czworgiem rodzeństwa (dwie siostry i dwóch braci) do Haapsalu, gdzie uczęszczał do szkoły miejskiej^[6][5]. Na początku 1908 przeniósł się z rodziną do Ufy, gdzie skończył szkołę miejską z prawem sześcioklasowego gimnazjum przy Instytucie Nauczycielskim^[7][5].

W maju 1915 jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej i został wcielony do 144 zapasowego batalionu piechoty^[8]. 1 lipca^?/14 lipca 1915 został podoficerem^[2]. 20 lipca tego roku został skierowany do 1 Szkoły Praporszczyków w Peterhofie^[6][2]. 15 listopada^?/28 listopada 1915 został mianowany chorążym, a 6 grudnia 1915 wysłany na front, gdzie został wcielony do 6. kompanii 50 syberyjskiego pułku strzelców na stanowisko młodszego oficera^[6][2]. 3 lipca 1916 nad rzeką Ķekaviņa koło Rygi został kontuzjowany^[6][9]. W listopadzie wrócił do pułku, z którym walczył w Małopolsce Wschodniej jako dowódca 1. kompanii^[6].

20 stycznia 1917 został przeniesiony do 3 pułku strzelców polskich w Połtawie na stanowisko młodszego oficera 5. kompanii^[6]. W szeregach tego oddziału od kwietnia walczył na froncie, a jesienią 1917 wyjechał pod Mohylew, gdzie organizował się I Korpus Polski w Rosji^[6]. Tam awansował na podporucznika^[6]. 4 stycznia 1918 wyjechał na urlop do Ufy^[6]. Rozwój rewolucji w tym rejonie uniemożliwił mu powrót do korpusu, wobec czego wstąpił do Organizacji Kontrrewolucyjnej Oficerów^[6]. 3 lipca 1918, po zmianie sytuacji politycznej, rozpoczął organizację oddziału złożonego z Polaków^[6]. Przez kilka miesięcy prowadził walki partyzanckie z bolszewikami, a następnie dołączył do 5 Dywizji Syberyjskiej^[10]. Został dowódcą 1. kompanii 1 pułku strzelców polskich im. Tadeusza Kościuszki^[6]. Na początku sierpnia wyjechał ze swoją kompanią na front w rejonie Jekaterynburga^[6]. Walki z bolszewikami prowadził samodzielnie do lutego 1919, kiedy to dołączył do macierzystego pułku^[6]. Za waleczność został awansowany na porucznika i kapitana^[6]. W grudniu 1919 walczył ze swoją kompanią jako straż tylna dywizji, w tym w boju pod miastem Tajga^[6]. 10 stycznia 1920 dostał się do niewoli bolszewickiej^[6]. 28 kwietnia 1922 major Franciszek Dindorf-Ankowicz we wniosku o odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisał: „jako jeden z pierwszych organizatorów Wojska Polskiego na Syberii kapitan Ksieniewicz Rudolf jako dowódca 1-wszej kompanii 1-go pułku strzelców polskich już w lipcu 1918 wyrusza z kompanią na front permski. Pozostawiony sam sobie, bez żadnej łączności z resztą Wojska Polskiego, kapitan Ksieniewicz w przeciągu pół roku stacza cały szereg walk z bolszewikami, zyskując sławę i poważania wśród obcych dla dzielnego żołnierza polskiego. W marcu 1919 powraca z kompanią do pułku, przyprowadza żołnierza bitnego, pełnego poświęceń, silnego moralnie, zbudowanego przykładem dowódcy”^[11]. Wniosek podpisali dowódca 5 Dywizji Syberyjskiej płk Walerian Czuma^[12], pułkownik Kazimierz Rumsza oraz generał broni Józef Haller^[13].

3 października 1921 przyjechał do Polski i po rehabilitacji został przydzielony do 78 pułku piechoty na stanowisko dowódcy 8. kompanii^[6]. 10 lutego 1922 został zdemobilizowany i przydzielony w rezerwie do 78 pp^[6][3][14]. Po zwolnieniu z wojska wstąpił do Policji Państwowej w stopniu starszego przodownika^[6]. 9 października 1922 jako oficer rezerwy został powołany do służby czynnej w 82 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko dowódcy 3. kompanii karabinów maszynowych, a 22 grudnia tego roku przeniesiony do 83 pułku piechoty w Kobryniu na stanowisko dowódcy 5. kompanii^[6][15]. 16 listopada 1923 został przemianowany z dniem 1 listopada 1923 na oficera zawodowego w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1594,5 lokatą w korpusie oficerów piechoty^[16]. 2 września 1925 został przeniesiony do 68 pułku piechoty we Wrześni na stanowisko oficera administracji materiałowej^[6]. Później został przesunięty na stanowisko dowódcy 5. kompanii^[6]. 2 kwietnia 1929 prezydent RP nadał mu z dniem 1 stycznia 1929 stopień majora w korpusie oficerów piechoty i 41. lokatą^[17]. W lipcu tego roku został zatwierdzony na stanowisku kwatermistrza^[18], a w październiku 1931 przesunięty na stanowisko dowódcy I batalionu^[6][19][20]. W kwietniu 1936 zastąpił majora dyplomowanego Mirosława Józefa Kalinkę na stanowisku dowódcy garnizonu i dowódcy II batalionu 68 pp, który był detaszowany w Jarocinie^[21][22][23]. Na podpułkownika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 39. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[24][25]. Od 11 kwietnia 1938 był I zastępcą dowódcy 45 pułku piechoty w Równem^[26][27].

W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę na stanowisku komendanta garnizonu Równe^[28]. 17 września 1939 wyjechał z Równego, a dwa dni później dostał się w bliżej nieznanych okolicznościach do niewoli radzieckiej^[29]. Początkowo uwięziony w obozie przejściowym w Równem^[29]. 28 marca 1940 został przewieziony do więzienia przy ulicy Karolenkiwskiej 17 w Kijowie (więzieni w Równem i wywiezieni tego samego dnia do Kijowa byli także inni polscy oficerowie: Franciszek Górecki i Karol Jeżowski)^[29]. Tam, wiosną 1940, został zamordowany przez NKWD. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 41/3-221 oznaczony numerem 1561)^[30][12]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni^[29].

28 grudnia 1918 ożenił się z panną M. Smirnową, z którą miał dwie córki: Izabelę Janinę (ur. 9 września 1923) i Olgę Marię Annę (ur. 28 grudnia 1930)^[31][32]. Pani Ksieniewiczowa był przewodniczącą Koła „Rodziny Wojskowej” w Jarocinie^[33].

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7702 – 22 czerwca 1922^[34][35]
• Krzyż Niepodległości – 2 sierpnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[36][37]
• Krzyż Walecznych – 28 marca 1923 „za czyny orężne w bojach b. 5-ej Dywizji Wojsk Polskich na Syberii”^[38][39]
• Złoty Krzyż Zasługi – 10 listopada 1938 „za zasługi w służbie wojskowej”^[40][41]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[39]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[39]
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę – 10 maja 1938^[42]
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny – 19 marca 1931^[43][39]
• Medal Zwycięstwa – 14 maja 1925^[44][39]
• Order Świętego Stanisława 3 stopnia z mieczami i kokardą^[42]
• Order Świętej Anny 4 stopnia z napisem „Za odwagę”^[42]

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani z Ukraińskiej Listy Katyńskiej
• zbrodnia katyńska

• Ksieniewicz Rudolf Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.74-6959 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-07-25].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
• Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
• Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Zeszyty Katyńskie. Marek Tarczyński (red.). T. 4: Listy katyńskiej ciąg dalszy : Straceni na Ukrainie. Warszawa: Niezależny Komitet Historyczny Badania Zbrodni Katyńskiej i Polska Fundacja Katyńska, 1994. ISBN 83-87893-79-X.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
• Marek Stefański. Podpułkownik Rudolf Ksieniewicz (1898–1940) – kawaler Orderu Virtuti Militari i ofiara zbrodni katyńskiej. Przyczynek do biografii. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”. 103, 2019. Łódź.