„Rzecz sama w sobie”, noumen (gr. νοούμενoν; rzecz wyobrażona; pomyślana od nous – rozum, duch) – termin wprowadzony do filozofii przez Immanuela Kanta. Dla Kanta noumen oznaczał rzeczywistość, która istnieje niezależnie od świadomości i która jest absolutnie niepoznawalna, i nie może się stać „rzeczą dla nas”, tzn. nie może być poznana^[1].

Kant twierdził, że „rzecz sama w sobie” jest przedmiotem transcendentnym, oznacza coś, o czym nic nie wiemy ani (przy obecnym ustroju naszego intelektu) nic wiedzieć nie możemy. Według Kanta nie możemy poznać „rzeczy samej w sobie”, którą nazywa także noumenem, gdyż ludzkie poznanie dotyczy tylko zjawisk, tj. fenomenów.

• Krytyka czystego rozumu, księga II, „Analityka zasad”, poddział III, „O podstawie podziału wszelkich przedmiotów w ogóle na fenomeny i noumeny”).
• A. Pietras: O dwóch pojęciach rzeczy samej w sobie. W: "Idea - Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych" XIX, 2007, s. 57-76.