Ten artykuł dotyczy okrętu podwodnego U-19 z 1912 roku. Zobacz też: inne okręty o tej samej lub podobnej nazwie.

SM U-19

U-19 trzeci z lewej w pierwszym rzędzie; obok pozostałe okręty typu U-19.
Klasa	okręt podwodny
Typ	U-19
Projekt	Werk 13
Historia
Stocznia	Kaiserliche Werft Danzig, Gdańsk
Początek budowy	20 października 1911
Wodowanie	10 października 1912
Kaiserliche Marine
Wejście do służby	6 czerwca 1913
Wycofanie ze służby	24 listopada 1918
Los okrętu	poddany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu	650 ton 837 ton
Długość	64,15 metra
Szerokość	6,1 m
Zanurzenie testowe	50 m
Rodzaj kadłuba	dwukadłubowy
Napęd
2 x silnik Diesla (284 KM), 2 x silnik elektryczny (280 KM)
Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu	15,5 węzła 9,5 węzła
Zasięg	9700 Mm @ 8 węzłów (pow.) 80 Mm @ 5 węzłów (zan.)
Uzbrojenie
6 torped G/7, działo 88 mm SK L/30
Wyrzutnie torpedowe	2 x 500 mm (dziób) 2 x 500 mm (rufa)
Załoga	35 osób

SM U-19 – niemiecki dwukadłubowy okręt podwodny typu U-19 zbudowany w stoczni Kaiserliche Werft Danzig w Gdańsku w latach 1911-1913^[1]. Zwodowany 10 października 1912 roku, wszedł do służby w Kaiserliche Marine 6 czerwca 1913 roku. W czasie swojej służby SM U-19^[a] odbył 12 patroli bojowych^[1]. Zatopił 59 statków o łącznej pojemności 99 915 BRT oraz uszkodził trzy statki o łącznej pojemności 4224 BRT oraz zajął jeden jako pryz^[2].

SM U-19 był pierwszym z czterech okrętów typu U-19, który był następcą typu U-17. Był dwukadłubowym okrętem przeznaczonym do działań oceanicznych, o prostej konstrukcji, długości 64,15 metra, wyporności w zanurzeniu 837 ton, zasięgu 9700 Mm^[3] przy prędkości 8 węzłów na powierzchni oraz 80 Mm przy prędkości 5 węzłów w zanurzeniu^[4]. Okręty typu U-19 były pierwszymi w Kaiserliche Marine okrętami podwodnymi napędzanymi silnikami Diesla^[5]. Załoga składała się z 35 osób: 31 marynarzy i 4 oficerów^[3]. Typ U-19 był także pierwszą klasą okrętów niemieckich, która została wyposażona w działo pokładowe^[6], jego uzbrojenie uzupełniało 6 torped G/7 kalibru 500 mm^[7]

1 sierpnia 1914 roku jednostka została przydzielona do III Flotylli, a jej pierwszym dowódcą został mianowany Constantin Kolbe, ur. 19 czerwca 1885 r. (następnie dowódca SM U-83)^[8]. Pod jego dowództwem SM U-19 zatopił 27 statków oraz jeden uszkodził. Pierwszym zatopionym przez załogę U-19 statkiem był brytyjski parowiec „Durward” o pojemności 1301 BRT. Statek płynął z ładunkiem mieszanym z Leith do Rotterdamu. Został zatopiony około 22 mil na północny zachód od latarniowca „Maas”^[9]. Trzeciego czerwca 1915 roku załoga U-19 zatopiła 6 statków – jeden duński i 5 brytyjskich. Największym z nich był parowiec SS „Iona” o pojemności 3344 BRT. Zbudowany w Gourlay Bros. & Co. w Dundee w 1892 roku statek płynął z ładunkiem drobnicowym z Middlesbrough do Montrealu. Został zatopiony 22 mile na południowy wschód od Fair Isle^[10]. W kolejnych dwóch dniach U-19 zatopił po 6 statków brytyjskich^[2].

16 marca 1916 roku na stanowisku dowódcy okrętu nastąpiła zmiana: Constantin Kolbe został zastąpiony przez kpt. mar. Raimunda Weisbacha (16 marca 1886 r. - 16 czerwca 1970 r.)^[11]. Pierwsze zwycięstwo pod dowództwem nowego kapitana załoga U-19 odniosła operując na zachód od zachodnio–południowych wybrzeży Irlandii. W dniu 21 kwietnia 1916 roku U-Boot zatopił płynący z Londynu do Nowego Jorku zbudowany w 1909 roku parowiec SS „Feliciana” o pojemności 4283 BRT^[12]. 1 sierpnia 1916 roku okręt został przeniesiony do Flotylli Bałtyckiej. 11 sierpnia 1916 roku dowództwo nad okrętem przejął kpt. mar. Johannes Spieß^[13][14]. W czasie działań w strukturze Flotylli Bałtyckiej U-19 zatopił 3 jednostki. 12 września 1916 roku u wybrzeży Estonii zatopił dwie jednostki należące do Marynarki Wojennej Imperium Rosyjskiego: okręt transportowy „Ije” (n-18)^[15] oraz parowiec „Elizabeth” o pojemności 4444 BRT^[16].

1 maja 1917 roku jednostka została ponownie włączona do III Flotylli, w której działała do końca działań wojennych^[1]. 1 marca 1918 roku zatopiła największy w swojej historii statek. Był to brytyjski uzbrojony parowiec HMS „Calgarian” o pojemności 12 515 BRT, zbudowany w 1914 roku w Fairfield Shipbuilding and Engineering Company w Glasgow. Statek został trafiony trzema torpedami w okolicy Rathlin Island u północnych wybrzeży Irlandii. W wyniku ataku śmierć poniosło 49 członków załogi^[17]. Ostatnim statkiem, który stał się ofiarą U-19, był duński parowiec „Hollandia I” o pojemności 733 BRT, który został zajęty jako pryz w cieśninie Skagerrak w dniu 25 kwietnia 1918 roku^[18]. 1 czerwca 1918 roku dowództwo nad okrętem przejął por. mar. Hans Albrecht Liebeskind^[19]. Był ostatnim dowódcą jednostki.

Okręt został poddany 24 listopada 1918 roku i zezłomowany w Blyth na przełomie lat 1919-1920.

• Eberhard Moller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present. Londyn: Greenhill Books Lionel Leventhal Ltd., 2004, s. 23. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
• Robert Gardiner (red.): Conway's All the World Fighting Ships 1906-1921. Londyn: Conway Maritime Press Ltd., 1985, s. 176. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, marzec 2007, s. 95. ISBN 1-85367-623-3.
• Norman Friedman: Naval Weapons Of World War One; Guns, Torpedoes, Mines And ASW Weapons Of All Nations. An Illustrated Directory. Naval Institute Press. ISBN 978-1-84832-100-7. Brak numerów stron w książce