 Festiwal Teluk Jailolo | |
| Populacja |
25 tys. (2019) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| Grupa | |
| Pokrewne | |
Sahu lub Sa’u[1][2] (Sawuwu’u, Suwuwu’u)[3][4] – indonezyjska grupa etniczna z prowincji Moluki Północne, zamieszkująca północno-zachodnią część wyspy Halmahera[5]. Według różnych danych ich populacja wynosi 10–12 tys.[6][7] lub 25 tys. osób (kecamatany Sahu, Sahu Timur i Jailolo, 2019)[8]. Należą do ludów północnohalmaherskich (niebędących ludami austronezyjskimi)[9][10].
Ich pierwotny język to sahu z dialektami pa’disua i tala’i[1][2]. W użyciu jest także malajski Moluków Północnych wraz z indonezyjskim[11][12]. W większości wyznają protestantyzm[1][2]. Chrześcijaństwo było szerzone w latach 20. i 30. XX w. przez misjonarzy holenderskich[13]. Są wśród nich również muzułmanie[6].
Zajmują się przede wszystkim rolnictwem i rybołówstwem[1][2]. Od lat 30. XX w. duże znaczenie ma produkcja i sprzedaż kopry[8]. Jako jedyny lud Halmahery sprowadzali z zewnątrz wyroby włókiennicze do zastosowań obrzędowych (w regionie, gdzie nie występują tradycje tkackie)[14]. Istotną rolę w ich kulturze odgrywa uprawa ryżu suchego; sami porównują się metaforycznie do „wyrastających z ziemi łodyg ryżu”[15]. Niektórzy pracują w administracji, szkolnictwie i sektorze medycznym[8].
Pod względem kultury i języka są blisko spokrewnieni z takimi ludami jak Tobelo i Galela[10]. Dzielą się na dwie podgrupy: Tala’i i Pa’disua. Dwie pokrewne grupy – Waioli i Gamkonora – posługują się podobnymi etnolektami (waioli i gamkonora), ale są odrębne od Sahu pod względem tradycji[16]. Czasem Waioli traktuje się jako podgrupę Sahu[17]. Gamkonora, w odróżnieniu od Waioli, wyznają islam[18][19].
Zamieszkują wsie: Akelamo, Okusu, Ewer, Kamomeng, Bibobo, Idam, Gamlamo, Hoku-Hoku Gam, Loce, Gamnyial, Golo, Worat-Worat, Balisoan, Tacici, Taraudu, Cempaka, Ngaon, Gamsung i Todahe[1][2].
Historycznie (od XVII do XIX w.) podlegali Sułtanatowi Ternate[20]. Dostarczali sułtanatowi ryż, a także służących[21][22]. W roli języka rytualnego przyjął się język ternate[11]. Pomimo kontaktów z Ternate praktycznie nie ulegli wczesnym wpływom islamu[23].
We wczesnych źródłach holenderskich kultura Sahu nie została bliżej opisana[5]. Szeroko zakrojone badania antropologiczne wśród Sahu prowadziła w latach 1979–1988 Leontine E. Visser[24].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Zulyani Hidayah, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia, wyd. 2, Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 329–330, ISBN 978-979-461-929-2, OCLC 913647590 [dostęp 2022-08-02] (indonez.).
- ↑ a b c d e Zulyani Hidayah, A Guide to Tribes in Indonesia: Anthropological Insights from the Archipelago, Singapore: Springer Nature, 2020, s. 274, DOI: 10.1007/978-981-15-1835-5, ISBN 978-981-15-1835-5, OCLC 1153086221 [dostęp 2021-08-03] (ang.).
- ↑ Visser i Voorhoeve 1987 ↓, s. 158, 161.
- ↑ Visser 1983 ↓, s. 368.
- ↑ a b Visser 1997 ↓, s. 181.
- ↑ a b Sahu, Sau in Indonesia. Joshua Project. [dostęp 2020-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-19)]. (ang.).
- ↑ Michaił Anatoljewicz Czlenow: Siewierochalmachierskije narody. Bolszaja rossijskaja encykłopiedija. [dostęp 2022-08-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-14)]. (ros.).
- ↑ a b c Visser 2019 ↓, s. 124.
- ↑ Michaił Anatoljewicz Czlenow, Siewierochalmachierskije narody, [w:] Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 474, ISBN 5-85270-155-6, OCLC 40821169 [dostęp 2024-07-14] (ros.).
- ↑ a b Visser 1989a ↓, s. 81.
- ↑ a b Visser i Voorhoeve 1987 ↓, s. 10–11.
- ↑ Hein Steinhauer, Review of Sahu-Indonesian-English Dictionary and Sahu Grammar Sketch, Verhandelingen van het KITLV 126, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 143 (4), 1987, s. 606–608, DOI: 10.1163/22134379-90003324, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27863907 [dostęp 2021-08-15] (ang.).
- ↑ Visser 1997 ↓, przyp. 13, s. 198.
- ↑ Visser 2019 ↓, s. 121–123.
- ↑ Visser 1989a ↓, s. 88.
- ↑ Kirsten Jäger, Das Sultanat Jailolo: Die Revitalisierung von „traditionellen“ politischen Gemeinwesen in Indonesien, Berlin: LIT Verlag, 2018 (Comparative Anthropological Studies in Society, Cosmology and Politics 11), s. 62, ISBN 978-3-643-13325-0, OCLC 1029023314 [dostęp 2023-01-24] (niem.).
- ↑ E.K.M. Masinambow, Halmahera, [w:] Frank M. LeBar (red.), Ethnic Groups of Insular Southeast Asia, t. 1: Indonesia, Andaman Islands, and Madagascar, New Haven: Human Relations Area Files Press, 1972, s. 119–122, ISBN 978-0-87536-403-2, OCLC 650009 (ang.).
- ↑ John Bowden: Emic and etic classifications of languages in the North Maluku region. [w:] Workshop on the Languages of Papua 3, 20–24 January 2014, Manokwari, West Papua, Indonesia [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-20)]. (ang.).
- ↑ Imelda, Bahasa Gamkonora, [w:] Imelda i inni, Senarai kata, Jakarta: Pusat Penelitian Kemasyarakatan dan Kebudayaan, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (PMB-LIPI), 2011, s. 1–26, OCLC 781427292 [dostęp 2024-07-16] (indonez.).
- ↑ Visser 1997 ↓, s. 184.
- ↑ Andrew Dalby, Dictionary of Languages: The definitive reference to more than 400 languages, London: A & C Black, 2004, s. 620, ISBN 978-1-4081-0214-5, ISBN 978-0-7136-7841-3, OCLC 842286334 [dostęp 2023-11-27] (ang.).
- ↑ Voorhoeve 1994 ↓, s. 655.
- ↑ Visser 1989b ↓, s. 23.
- ↑ The Halmahera Collection. Max Planck Institute for Psycholinguistics, 2021-04-01. [dostęp 2024-07-28]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Leontine E. Visser, My garden is my adoptive child: social organization and land tenure in Sahu (northwest Halmahera), [w:] E.K.M. Masinambow (red.), Halmahera dan Raja Ampat sebagai Kesatuan Majemuk: Studi-studi terhadap suatu Daerah Transisi, Jakarta: Lembaga Ekonomi dan Kemasyarakatan Nasional, Lembaga Ilmu Pengetahuan Indonesia (LEKNAS-LIPI), 1983 (Buletin LEKNAS II.2), s. 367–378, OCLC 23557257 (ang.).
- Leontine E. Visser, Clemens L. Voorhoeve, Sahu-Indonesian-English dictionary and Sahu grammar sketch, Dordrecht: Foris Publications, 1987 (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 126), DOI: 10.1163/9789004487574, ISBN 90-6765-222-9, OCLC 17209362 (ang.).
- Leontine E. Visser, Foreign Textiles in Sahu Culture, [w:] Mattiebelle Gittinger (red.), To Speak with Cloth: Studies in Indonesian Textiles, Los Angeles: Museum of Cultural History, University of California, 1989a, s. 80–90, ISBN 0-930741-17-X, OCLC 20970370 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- Leontine E. Visser, My Rice Field is My Child: Social and Territorial Aspects of Swidden Cultivation in Sahu, Eastern Indonesia, Dordrecht: Foris Publications, 1989b (Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 136), ISBN 90-6765-449-3, OCLC 940167885 (ang.).
- Leontine E. Visser, Ritual Performance and Images of Good Governance in Halmahera, [w:] Michael Hitchcock, Victor T. King (red.), Images of Malay-Indonesian Identity, Kuala Lumpur: Oxford University Press, 1997, s. 180–200, ISBN 98-3560-026-0, OCLC 36647780 (ang.).
- Leontine E. Visser, The Historical Paths of Sahu Ceremonial Textiles, „Archipel. Études interdisciplinaires sur le monde insulindien”, 98, 2019, s. 121–150, DOI: 10.4000/archipel.1560, ISSN 0044-8613, OCLC 8511172914 (ang.).
- Clemens L. Voorhoeve, Contact-induced change in the non-Austronesian languages in the north Moluccas, Indonesia, [w:] Tom Dutton, Darrell T. Tryon (red.), Language Contact and Change in the Austronesian World, Berlin–New York: Walter de Gruyter, 1994 (Trends in Linguistics: Studies and Monographs 77), s. 649–674, DOI: 10.1515/9783110883091.649, ISBN 978-3-11-088309-1, OCLC 853258768 (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Jailolo & Sahu: The Fourth Sultanate & Beyond. East-Indonesia.info. [dostęp 2022-10-01]. (ang.).
- Leontine E. Visser: The Halmahera Collection. The Language Archive, Max Planck Institute for Psycholinguistics. [dostęp 2023-04-17]. (ang.).
