Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
| wieś | |
 Kościół pw. Matki Bożej Różańcowej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
97 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
1293 |
| Strefa numeracyjna |
52 |
| Kod pocztowy |
86-120[2] |
| Tablice rejestracyjne |
CSW |
| SIMC |
0094060 |
Położenie na mapie gminy Pruszcz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świeckiego  | |
 53°21′25″N 18°04′46″E/53,356944 18,079444[1]
| |
Serock – (niem. Schirotzken, 1942–1945 Schrotten) wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Pruszcz, oddalona o 26 km koleją, a 30 km szosą na północ od Bydgoszczy. Położona w otoczeniu pól uprawnych i lasów stanowiących skraj Borów Tucholskich nad jeziorem Księże, a w pobliżu jeziora Świętego i Pluszno wchodzących w skład jezior Świekatowskich. Wieś obejmuje sześć integralnych części miejscowości: Wątrobowo, Kurpiszewo, Szukaj, Pod Brzeźno, Pod Lipiny i Pod Piaseczno. W obrębie administracyjnym Serocka wyodrębnione są cztery przysiółki: Wątrobowo, Szukaj, Kurpiszewo i Chrusty. Według spisu powszechnego z 31 marca 2011 roku wieś liczyła 1360 mieszkańców[3].
W latach 1934–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Serock. W latach 1954–1972 była siedzibą Gromady Serock (powiat bydgoski) wraz z GRN. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy zapis pochodzi z 1288 r. i dotyczy małej kasztelanii ("comes Naslaus castellaneus de Sroska"). Nasław z Serocka był także jej ostatnim kasztelanem (1294 r.) Wieś zwana także Sroczko, Sroczk, Schroczke, Syroczek, Sieroczko. W 1349 wieś graniczna między ziemią kujawską a pomorską. Ówczesny Serock usytuowany był w pobliżu ruin zamku w Nowym Jasińcu.
Od drugiej połowy listopada do co najmniej początku grudnia 1906 r. w miejscowej szkole elementarnej trwał strajk dzieci przeciwko nauczaniu religii w języku niemieckim. Z uczestników strajku znane jest tylko jedno nazwisko: A. Arczyński. Strajk był elementem znacznie większej akcji biernego oporu wobec pruskich władz szkolnych, która na przełomie 1906 i 1907 r. objęła ponad 460 (!) szkół w prowincji Prusy Zachodnie, czyli przedrozbiorowe Pomorze Gdańskie, Powiśle, ziemię chełmińską i ziemię lubawską oraz część Krajny. Inspiracją dla strajków pomorskich były wcześniejsze działania dzieci w prowincji wielkopolskiej, ze słynnym strajkiem we Wrześni (1901) na czele[4].
Masakra pod Serockiem
[edytuj | edytuj kod]
4 września 1939 roku w Serocku żołnierze niemieccy zamordowali 66 polskich jeńców wojennych[5]. Na okolicznym polu rozlokowano kilka tysięcy polskich żołnierzy, wziętych do niewoli w trakcie walk, w środku nocy teren oświetlono reflektorami i pod pretekstem[6] iż jeńcy chcieli dokonać ucieczki (żołnierzy fałszywie poinformowano iż zbliża się czołg, w wyniku czego część z nich zaczęła się kryć w okolicznych stogach siana, wtedy padł strzał który był hasłem do rozpoczęcia masakry) zastrzelono kilkadziesiąt osób. Ofiary pochowano następnego dnia w mogile zbiorowej, w 1947 dokonano ekshumacji.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Zabytkowy kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP zbudowany w l. 1791–92 na wzniesieniu nad jeziorem Księże o cechach klasycystycznych z ołtarzem w tradycjach barokowych z ok. 1800. Drugi neogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego (poewangelicki) zbudowany w 1873 r. z elementami barokowego wyposażenia, chrzcielnica z końca XVIII w. i organy z XVIII w.
Do rejestru zabytków wpisana jest także wieża ciśnień znajduje się tuż przy dworcu kolejowym. Obiekt powstał na początku lat 30. XX wieku. Konstrukcja ma kształt ośmioboku z charakterystycznie wysunięta głowicą wieży. W czasach kolei parowej służyła do napełnienia wodą parowozów oraz zaopatrywała w wodę pobliskie budynki[7].
13 grudnia 2013 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu (znak: WUOZ.T.WRD.5140.1260.2013.TK) wpisano strażacką pompę ręczną, tzw. sikawkę pożarniczą, wyprodukowaną w 1887 roku przez G.A Jauck z Lipska do księgi rejestru zabytków ruchomych Województwa Kujawsko-Pomorskiego pod nr B/339. Pompa ta jest własnością Ochotniczej Straży Pożarnej w Serocku i jest namacalnym dowodem tego, że już w roku 1887 w Serocku istniała Straż Pożarna. Sikawkę pożarniczą w latach 2015–2016 przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Toruniu, Urzędu Gminy w Pruszczu, Sołectwa Serock oraz druhów OSP Serock odrestaurowano i przywrócono całkowitą sprawność techniczną[potrzebny przypis].
Ochrona przyrody
[edytuj | edytuj kod]Jeden z głazów narzutowych o obwodzie 630 cm uznano w 1991 roku za pomnik przyrody[8]. Drugi pomnik przyrody to dąb szypułkowy o obwodzie 340 cm uznany w 2004 roku[9]. Osobliwością przyrodniczą jest także rozłożysty dąb rosnący przy ulicy Wyzwolenia i stare wierzby nad jeziorem Księże.
Pobliskie lasy o bogatym runie i podszycie zamieszkują dziki, jelenie, daniele, sarny, borsuki, jenoty, lisy. Z ptaków spotkamy tutaj bociana białego, żurawia, łabędzia niemego, łyskę, perkoza dwuczubego, remiza, świerszczaka, przepiórkę i dzierlatkę. Płazy reprezentowane są m.in. przez rzekotkę drzewną, a gady przez jaszczurkę żyworodną.
Transport kolejowy
[edytuj | edytuj kod]Przez miejscowość przebiega linia kolejowa o znaczeniu państwowym[10]:
- 201 (Nowa Wieś Wielka – Bydgoszcz Leśna – Maksymilianowo – Serock – Wierzchucin – Kościerzyna – Gdynia Port)
Instytucje użyteczności publicznej
[edytuj | edytuj kod]- Szkoła Podstawowa,
- Przedszkole Samorządowe,
- Przychodnia Podstawowej Opieki Zdrowotnej "Nowy Szpital",
- Dom Kultury "Ostoja",
- Biblioteka Publiczna.
W Serocku działają stowarzyszenia i organizacje pozarządowe:
- Stowarzyszenie "Aktywna Młodzież" powstałe w 2005 roku z inicjatywy grupy jej mieszkańców.
Statutowym celem stowarzyszenia jest działalność na rzecz dzieci i młodzieży zamieszkujących wieś Serock i jej okolice oraz wszelka działalność na rzecz poprawy jakości życia jej mieszkańców.
- Ludowy Klub Sportowy Pomorzanin Serock – IV liga (grupa: kujawsko-pomorska)
- Koło Gospodyń Wiejskich,
- Ochotnicza Straż Pożarna, założona w 1887 roku przez "ówczesne władze pruskie"
- Uczniowski Klub Sportowy,
- Caritas,
- Ludowy Uczniowski Klub Sportowy (lekkoatletyka)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121315
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1151 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. GUS. [dostęp 2017-01-03]. (pol.).
- ↑ L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 231.
- ↑ Ceran 2018 ↓, s. 7.
- ↑ Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 46-56.
- ↑ Igor Nigmański, Wieża ciśnień w Serocku to symbol miejscowości. PKP ma z nią problem, „Nowe Świecie”, nswiecie.pl, 15 października 2016 [dostęp 2016-10-20] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 roku
- ↑ Uchwała nr XXXVII/269/09 Rady Gminy Pruszcz. [dostęp 2011-10-01].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wykazu linii kolejowych o znaczeniu państwowym (Dz.U. z 2019 r. poz. 552).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Ceran: Zbrodnia pomorska 1939. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-466-0.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Części wsi |
|
