Sunda, ląd sundajski – prehistoryczny ląd, obejmujący współczesne Indochiny i wyspy Indonezji[1] wraz z Półwyspem Malajskim. Geologicznie stanowi on szelf kontynentalny, część płyty eurazjatyckiej.
Zdaniem badaczy[2] w czasach, kiedy poziom oceanu światowego był znacznie niższy niż dziś (pomiędzy 100 a 10 tys. lat temu), Sunda stanowiła jeden wspólny ląd, który największą powierzchnię miał ok. 22–23 tys. lat temu, gdy poziom oceanu był o około 135 metrów poniżej współczesnego poziomu morza. Podnoszenie się poziomu morza w ostatnich kilkunastu tysiącach lat (po maksimum ostatniego zlodowacenia) doprowadziło do wypełnienia wodą nizin i dolin tego lądu, którego góry i wyżyny pozostające nad oceanem współcześnie tworzą wyspy wchodzące w skład archipelagu Indonezji i Malezji, w tym najważniejsze Wielkie Wyspy Sundajskie: Borneo, Sumatrę i Jawę oraz setki mniejszych[3]. Zalane niziny tworzą dziś Morze Południowochińskie i Morze Jawajskie.
Przypuszcza się, że człowiek współczesny wykorzystał obniżony przed kilkudziesięciu tysiącami lat poziom oceanów podczas wędrówki z Afryki przez Azję na południowy wschód, w kierunku istniejącego w tamtym czasie lądu Sahul, dziś składającego się z Nowej Gwinei, Australii i Tasmanii. Aby dotrzeć na Sahul, musiał jednak pokonać w tym celu minimum osiem cieśnin morskich pomiędzy lądem Sunda a kontynentem Sahul, z których najszersza, nawet w najbardziej sprzyjających czasach maksimum zlodowacenia ponad 20 tys. lat temu, miała blisko 90 km szerokości. Ponieważ wielu badaczy zakłada, że kolonizacja przez ludzi Sahulu miała miejsce kilkadziesiąt tysięcy lat temu, długo przed maksimum ostatniego zlodowacenia i związanym z tym najniższym poziomem mórz, to szerokość przeszkód wodnych była w czasie pojawienia się w Australii pierwszych ludzi zapewne znacznie większa.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Większość z tych wysp tworzy dziś Archipelag Malajski, jednak do archipelagu tego zaliczana jest także Nowa Gwinea, która nie wchodzi w skład lądu Sunda, tylko była częścią prakontynentu Sahul.
- ↑ Monash University: Sahul Time. [dostęp 2009-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 lipca 2018)]. (ang.).
- ↑ Zaliczana do Wielkich Wysp Sundajskich Celebes oraz Małe Wyspy Sundajskie (wśród nich Timor, Flores, Sumbawa, Sumba i Bali) nawet podczas najniższego poziomu mórz w plejstocenie nie stanowiły wspólnego jednolitego lądu z Sunda; np. oddzielająca Celebes od Borneo Cieśnina Makasarska dochodzi dziś do blisko 2,5 km głębokości.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Sahul i Sunda. [dostęp 2009-02-02]. (pol.).
- Roger Lewin: Wprowadzenie do ewolucji człowieka. Prószyński i Ska., 2002.
