Wacław Gańcza
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
kupiec, publicysta, literat, działacz społeczny i polityczny |
Wacław Hipolit Antoni Gańcza (ur. 1 stycznia 1882 w Poznaniu, zm. 29 kwietnia 1938 w Bydgoszczy) – polski kupiec, literat, publicysta i działacz ruchu muzycznego związany z Grudziądzem. W okresie międzywojennym działacz Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, prezes zarządu okręgu pomorskiego Związku Bractw Strzeleckich RP.
Działalność społeczna, zawodowa i artystyczna
[edytuj | edytuj kod]Od najmłodszych lat prowadził aktywność artystyczną - początkowo próbował swoich sił jako aktor teatralny[1]. Był autorem kilku sztuk teatralnych, współzałożycielem (8 sierpnia 1921) Towarzystwa Akcyjnego „Teatr Pomorski" w Grudziądzu[2], prezesem Komitetu Odbudowy Teatru w Grudziądzu[3], a także założycielem (11 czerwca 1924) i prezesem grudziądzkiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki[4][5][6]. Zajmował się również adaptacją powieści do sztuk i widowisk plenerowych (m.in. Chata za wsią Józefa Ignacego Kraszewskiego i Quo vadis Henryka Sienkiewicza)[7]. W marcu 1928 wszedł w skład komitetu organizacyjnego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Sztuk Pięknych w Grudziądzu[8].
Był kupcem drogeryjnym - początkowo prowadził drogerię w Biskupcu (Bischofswerder), następnie w Grudziądzu. Następnie zajmował się też szeregiem innych aktywności zawodowych. Posiadał m.in. skład towarów żelaznych, sprzętów kuchennych, broni i amunicji w Łasku[9]. Członek grudziądzkiego Koła Drobnego Kupiectwa[10] i Towarzystwa Kupców Samodzielnych[11]. Od 1926 był w składzie Rady Nadzorczej Spółdzielni Budowlanej „Bazar" w Grudziądzu, od 1931 zastępca prezesa, następnie od 1932 do 22 lipca 1935 - prezes tego organu[12].
Był redaktorem „Dnia Bydgoskiego", a później „Dnia Pomorskiego" zajmującym się tematyką grudziądzką.
Aktywny uczestnik ruchu kurkowego. Sprawował m.in. funkcję prezesa grudziądzkiego (od 1922 był wiceprezesem), bydgoskiego, a następnie (od 1924) pomorskiego Bractwa Strzeleckiego[13][14]. Był także sekretarzem Rady Dzielnicy Pomorskiej Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół" (od 26 lutego 1921)[15].
Działał również w grudziądzkim Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym. Od 1932 piastował funkcję skarbnika tej organizacji[16].
Aktywność polityczna
[edytuj | edytuj kod]W latach 30. XX wieku zaangażowany w działalność polityczną - był piłsudczykiem. Był członkiem BBWR - sprawował m.in. funkcję kierownika sekretariatu Bloku w Grudziądzu[17].
Był zwolennikiem posiadania przez Polskę kolonii i propagowania zwiększania morskiej aktywności państwa. Takie było przesłanie powieści dla młodzieży jego autorstwa pt. „Baczność! Polska idzie!: powieść morska" z 1932[18]. Przed jej wydaniem, jej treść była publikowana w miesięczniku „Od naszego morza". Jak pisano w jednej z recenzji tej pozycji: „Tendencja powieści jest przejrzysta; autor dąży do wpojenia czytelnikom miłości ku morzu polskiemu, a całość tchnie wielkim patrjotyzmem i miłością Boga i Ojczyzny. Powieść ta młodym czytelnikom napewno przyniesie wiele korzyści i wznieci w nich zainteresowanie do naszego polskiego morza"[19].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Wacław Gańcza urodził się w Poznaniu, w rodzinie Izydora (1852-?) i Józefy Gałdyńskiej (1857-1941). Początkowo mieszkał w Biskupcu (Bischofswerder), potem związany był z Grudziądzem - zamieszkiwał w tym mieście pod adresami ul. Chopina 10 (posiadał również przy tej ulicy dom pod numerem 12, który wynajmował lokatorom) i ul. Św. Wojciecha 10.
Żoną Wacława Gańczy była Zofia Szpingier (ur. ok. 1881). Miał on z nią dwójkę synów:
- Edmunda Stefana (ur. 4 października 1908 w Biskupcu - zm. 28 stycznia 1966 w Koszalinie) – farmaceutę, dyrektora Wojewódzkiego Zarządu Aptek w Koszalinie,
- Tadeusza Bogdana (ur. 22 kwietnia 1910 w Biskupcu - zm. 1 lutego 1944 w Cieszynie) - również farmaceutę w Poznaniu i Cieszynie.
Pochowany w Bydgoszczy, na cmentarzu Parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa[20].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ „Kurjer Codzienny”, 21 sierpnia 1902.
- ↑ Stanisław Poręba: Zarys dziejów Teatru Pomorskiego w Grudziądzu (1921-1922). W: Kalendarz Grudziądzki 2001. Grudziądz: 2000, s. 101.
- ↑ Ilustrowana Jednodniówka pamiątkowa z okazji otwarcia nowo wybudowanego Teatru w Grudziądzu. Wąbrzeźno: 1925, s. 10.
- ↑ Skandal w Operze Leśnej. „Dziennik Bydgoski”, s. 7, 17 sierpnia 1929.
- ↑ „Dzień Pomorski”, s. 4, 24 sierpnia 1933.
- ↑ Ilona Mroczkowska: Kronika kulturalna Grudziądza 1920-1939. W: Kalendarz Grudziądzki 2012. Grudziądz: 2011, s. 118.
- ↑ Stanisław Poręba: Dzieje Teatru Miejskiego w Grudziądzu 1926-1929. W: Kalendarz Grudziądzki 2006. Grudziądz: 2005, s. 120-121.
- ↑ „Kurjer Warszawski”, s. 7, 8 marca 1928.
- ↑ „Kurjer Poznański”, s. 4, 28 stycznia 1931.
- ↑ „Kupiec - Świat Kupiecki”, s. 8, 22 sierpnia 1933.
- ↑ „Kupiec - Świat Kupiecki”, s. 40, 2 października 1931.
- ↑ Władysław Grobelny: 50 lat Bazaru w Grudziądzu. Grudziądz: 1935, s. 41.
- ↑ „Biuletyn Miłośników Dziejów Grudziądza”, s. 4, 23(476)/2016.
- ↑ Henryk Kamiński: Kurkowe Bractwo Strzeleckie w latach 1922-1939. W: Kalendarz Grudziądzki 2012. Grudziądz: 2011, s. 102.
- ↑ „Przegląd Sokoli: organ Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół"”. s. 57. nr 3/4 (marzec/kwiecień) 1922.
- ↑ Włodzimierz Janowski: Działalność Chrześcijańskiego Uniwersytetu Robotniczego w Grudziądzu w latach 1930-1933. W: Rocznik Grudziądzki. T. 12. Grudziądz: 1996, s. 177.
- ↑ „Kurjer Poznański”, 14 września 1933.
- ↑ Baczność! Polska idzie!: powieść morska. Biblioteka Śląska w Katowicach. [dostęp 2021-02-17]. (pol.).
- ↑ Nowe wydawnictwa. „Goniec Śląski”, s. 6, 30 sierpnia 1933.
- ↑ Wacław Gańcza. Nieobecni.pl. [dostęp 2021-02-18]. (pol.).
