Wielka Małżonka Królewska (egip.ḥmt nswt wrt) – główna żona faraonastarożytnego Egiptu. Choć większość Egipcjan żyła w związkach monogamicznych, faraon oprócz głównej małżonki miał także pomniejsze żony i konkubiny. Umożliwiało to zawieranie sojuszy poprzez dyplomatyczne małżeństwa. Wydaje się[komu?], że władcy z czasów Starego i Średniego Państwa zadowalali się jedną oficjalną małżonką oraz nierzucającym się w oczy haremem. Tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej spotykany jest dopiero za XIII dynastii. Najwyraźniej zaistniała wtedy konieczność odróżnienia królowej od żon o niższej randze. Gdy nastało Nowe Państwo, liczba królewskich małżonek nagle znacznie się zwiększyła. Prawdopodobnie miało to na celu zapewnienie jak największej ilości potomstwa. Faraon Ramzes II z XIX dynastii chwalił się, że spłodził siedemdziesięciu dziewięciu synów i pięćdziesiąt dziewięć córek z różnymi małżonkami.
W XIX i na początku XX wieku popularna była tzw. „teoria dziedziczki tronu”, która wynikała z przekonania o matriarchalnym charakterze rodu królewskiego XVIII dynastii. Zgodnie z tą teorią prawo do tronu było przekazywane z pokolenia na pokolenie za pośrednictwem kobiet z rodziny królewskiej. Miało to w zręczny sposób wyjaśniać kazirodcze związki, które były niezwykle liczne w czasach XVIII dynastii. Jakkolwiek późniejsze badania[jakie?] wykazały, że teoria ta nie jest prawdziwa.
Meretseger, główna żona faraona Senusereta III, była pierwszą królową, która nosiła tytuł Wielkiej Małżonki Królewskiej. Była również pierwszą królewską żoną, której imię zapisywano w kartuszu. Jednakże Meretseger pojawia się jedynie w źródłach z czasów Nowego Państwa, co sugeruje, że tytuł ten mógł być anachronizmem. Możliwe, że jako pierwsza nosiła go dopiero królowa Nubchas z Drugiego Okresu Przejściowego.
Hatszepsut - Wielka Małżonka Królewska Totmesa II, później faraon, Deir el-Bahari, Egipt
Szczególne miejsce w historii zajmuje Hatszepsut – Wielka Małżonka Królewska Totmesa II. Królowa otrzymała także tytuł Boskiej Małżonki Amona. Po śmierci męża objęła ona regencję w imieniu małoletniego Totmesa III, aż w końcu ogłosiła się władcą i przyjęła tytuł królewski. Na nową Boską Małżonkę Amona wybrała swoją córkę, Neferure, która mogła być Wielką Małżonką Królewską Totmesa III, jednak nie ma wystarczających dowodów na poparcie tej teorii.
O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
G. Robins, A Critical examination of the Theory that the Right to the Throne in Ancient Egypt Passed through the Female Line in the Eighteenth Dynasty.
O'Conner and Cline, Thutmose III: A new biography,2006
O'Connor and Cline (Editors), Amenhotep III: Perspectives on his reign
Joann Fletcher: Egypt's Sun King – Amenhotep III, Duncan Baird Publishers, London, 2000
Aidan Dodson & Dyan Hilton: The Complete Royal Families of Ancient Egypt. Thames & Hudson, 2004
L. Holden, in: Egypt’s Golden Age: The Art of Living in the New Kingdom, 1558-1085 B.C., Boston 1982
Tyldesley, Chronicle of the Queens of Ancient Egypt
