Wigilia
Wigilia (z łac. vigilia = „czuwanie”, „straż”; vigilare = „czuwać”) – wieloznaczny termin tradycji chrześcijańskiej, odnoszący się do różnych sposobów rozpoczynania obchodów świątecznych przed świtem dnia świątecznego.
Wigilia jako dzień przedświąteczny
[edytuj | edytuj kod]W tradycyjnym obrządku rzymskim wigilia jest dniem liturgicznym poprzedzającym jakieś święto[1], którego treścią jest przygotowanie do obchodów tego święta[2].
Według układu z 1960 kalendarz obrządku rzymskiego posiada siedem wigilii. Są to:
- wigilia Narodzenia Pańskiego – 24 grudnia;
- wigilia Wniebowstąpienia Pańskiego – środa, 39. dzień po Wielkanocy;
- wigilia Zesłania Ducha Świętego – sobota, 49. dzień po Wielkanocy;
- wigilia Narodzenia św. Jana Chrzciciela – 23 czerwca;
- wigilia śś. Piotra i Pawła – 28 czerwca;
- wigilia św. Wawrzyńca – 9 sierpnia;
- wigilia Wniebowzięcia NMP – 14 sierpnia[3].
Wigilia I klasy (Narodzenia Pańskiego), jeżeli wypadnie w niedzielę, zajmuje miejsce IV niedzieli Adwentu. Wigilie II i III klasy, jeżeli wypadną w niedzielę, opuszcza się[4].
Według układu liturgii rzymskiej sprzed 1960 wigilii było więcej (w szczególności przed wszystkimi świętami apostołów), a wigilie przypadające w niedzielę przenosi się na poprzedzającą sobotę (np. śś. Szymona i Judy Tadeusza 28 października, wigilia 27 października, ale jeśli ten dzień wypada w niedzielę, wigilię obchodzi się 26 października)[5].
Wigilia jako wieczorny początek święta
[edytuj | edytuj kod]W obrządku rzymskim zreformowanym po soborze watykańskim II wigilie w sensie dni poprzedzających ważniejsze święta nie istnieją. Natomiast wigilię rozumie się jako rozpoczęcie obchodu uroczystości już w poprzedzający wieczór. Taki sposób świętowania osadzony jest ściśle w żydowskiej rachubie czasu, w której początkiem doby jest zmierzch. Na taki obchód składają się I nieszpory oraz msza wigilijna. Takie wigilie są częścią każdej uroczystości oraz wszystkich niedziel[6].
Wigilia Paschalna
[edytuj | edytuj kod]Wigilia Paschalna jest nazwą pojedynczej ceremonii, mianowicie uroczystej liturgii, odprawianej w noc wielkanocną. Św. Augustyn z Hippony określił ją jako matkę wszystkich świętych wigilii[7]. Obchodzenie wigilii ma przypominać o eschatologicznym sensie ludzkiej egzystencji[8].
Inne znaczenia słowa „wigilia”
[edytuj | edytuj kod]W liturgice średniowiecznej termin vigiliae jest inną nazwą matutinum[9]. Współcześnie może się też odnosić do czuwania modlitewnego przy zmarłym (łac. vigilia pro defuncto)[10].
W języku polskim słowo „wigilia” odnosi się do uroczystej kolacji, spożywanej 24 grudnia wieczorem (w dzień, nazywany w tradycyjnej rzymskiej terminologii liturgicznej wigilią Bożego Narodzenia)[1].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Wigilia, [w:] Witold Doroszewski (red.), Słownik Języka Polskiego, Tom dziewiąty T–Wyf, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 1093.
- ↑ Rubricae generales Breviarii et Missalis Romani (1960), 28.
- ↑ Rubricae generales Breviarii et Missalis Romani (1960), 30–32.
- ↑ Rubricae generales Breviarii et Missalis Romani (1960), 33.
- ↑ Breviarium Romanum. Pars autumnalis. Editio typica nova. Typis polyglottis Vaticanis MDCCCCXLIX.
- ↑ Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum: Editio typica altera: I: Tempus Adventus, tempus Nativitatis (Libreria Editrice Vaticana, 1985).
- ↑ Augustyn z Hippony: Sermo 219. W: Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. s. 96.
- ↑ wigilia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-01-10].
- ↑ IV. De Laudibus matutinis, [w:] C. Callewaert, Sacris erudiri, Steenbrugge: Abbatia Sancti Petri de Aldenburgo, 1950, s. 53–89.
- ↑ De vigilia pro defuncto [w:] Graduale Romanum (1974), s. 678–681.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- ABC chrześcijanina. Mały słownik, Sylwester Zalewski (red.), Warszawa 1999. ISBN 83-85762-95-7
- Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. Kazimierz Dynarski (redaktor merytoryczny). Poznań: Pallottinum, 1986. ISBN 83-7014-040-8.
