William Holden

William Holden
	; William Holden (1950)
Data i miejsce urodzenia	17 kwietnia 1918 ; O’Fallon
Data i miejsce śmierci	12 listopada 1981 ; Santa Monica
Zawód	aktor
Współmałżonek	Brenda Marshall; (1941–1971; rozwód)
Lata aktywności	1937–1981
	Multimedia w Wikimedia Commons

William Holden właśc. William Franklin Beedle Jr.^[1] (ur. 17 kwietnia 1918 w O’Fallon, zm. 12 listopada 1981 w Santa Monica) – amerykański aktor filmowy.

Laureat Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę jeńca wojennego J.J. Seftona w dramacie wojennym Billy’ego Wildera Stalag 17 (1953)^[2]. Za rolę weterana Los Angeles Police Department Bumpera Morgana w miniserialu telewizyjnym NBC The Blue Knight (1973) został uhonorowany nagrodą Emmy^[2]. 8 lutego 1960 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 1651 Vine Street^[3]^[4]. American Film Institute umieścił go na 25. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)^[5].

Życiorys

Urodził się w O’Fallon w Illinois jako syn Mary Blanche Ball (1898–1990), nauczycielki, i Williama Franklina Beedle (1891–1967), profesora chemii^[6]. Miał dwóch młodszych braci: Roberta Westfielda (1921–1944) i Richarda P. (1924–1964)^[7]. Kiedy miał trzy lata wraz z rodziną przeprowadził się do South Pasadena w Kalifornii. Uczęszczał do South Pasadena High School. Naukę kontynuował w Pasadena Junior College, gdzie grał w lokalnym radiu.

W 1937 został odkryty przez łowcę talentu Paramount Pictures, podpisując swój pierwszy kontrakt. W kinie debiutował tuż przed wybuchem II wojny światowej – wystąpił jako więzień w przygodowym dramacie kryminalnym Prison Farm (1938) z Lloydem Nolanem, J. Carrolem Naishem i Marjorie Main. Pierwszą dużą rolę jako Joe Bonaparte zagrał w melodramacie Roubena Mamouliana Złoty chłopiec (Golden Boy, 1939)^[8]. Odtąd określany był mianem „złotego chłopca”. W czasie wojny służył w lotnictwie i grał w filmach instruktażowych. Po jej zakończeniu mozolnie budował swą karierę.

Przełomem okazała się rola Joego Gillisa, młodego scenarzysty marzącego o sławie w filmie noir Billy’ego Wildera Bulwar Zachodzącego Słońca (1950). Wiąże się on z Normą Desmond (Gloria Swanson), niegdysiejszą gwiazdą kina niemego. Kreacja przyniosła mu pierwszą nominację do Oscara. Był wielką gwiazdą lat 50. Grał w filmach różnorodnych gatunkowo: westernie Ucieczka z Fortu Bravo (1953), komedii romantycznej Sabrina (1954) czy wojennym Moście na rzece Kwai (1957).

Zastąpił Lee Marvina w roli Pike’a Bishopa w antywesternie Sama Peckinpaha Dzika banda (1969), gdzie stworzył wybitną kreację. Pojawił się także w innej opowieści z Dzikiego Zachodu, Blake’a Edwardsa Zawadiaki (1971) i filmie katastroficznym Płonący wieżowiec (1974). Po raz trzeci był nominowany do Oscara za rolę w dramacie Sidneya Lumeta Sieć (1976).

Zmarł na skutek wykrwawienia po urazie głowy 12 listopada 1981^[9]. Ciało zostało odkryte 16 listopada^[10].

Filmografia

Złoty chłopiec (1939) jako Joe Bonaparte
Niewidzialne linie (1939) jako Tim Taylor
Nasze miasto (1940) jako George Gibbs
Człowiek z Colorado (1948) jako Del Stewart
Bulwar Zachodzącego Słońca (1950) jako Joe Gillis
Urodzeni wczoraj (1950) jako Paul Verrall
Stalag 17 (1953) jako J.J. Sefton
Ucieczka z Fortu Bravo (1953) jako kpt. Roper
Niebieski księżyc (1953) jako Donald Gresham
Sabrina (1954) jako David Larrabee
Dziewczyna z prowincji (1954) jako Bernie Dodd
Rada nadzorcza (1954) jako McDonald Walling
Mosty Toko-Ri (1954) jako Harry Brubaker
Piknik (1955) jako Hal Carter
Miłość jest wspaniała (1955) jako Mark Elliott
Most na rzece Kwai (1957) jako komandor Shears
Klucz (1958) jako David Ross
Konnica (1959) jako mjr. Henry „Hank” Kendrall
Świat Suzie Wong (1960) jako Robert Lomax
Kiedy Paryż wrze (1964; inny tytuł – Jak zdobyć sławę i piękną dziewczynę) jako Richard Benson/Rick
Alvarez Kelly (1966) jako Alvarez Kelly
Casino Royale (1967) jako Ransome
Diabelska brygada (1968) jako podpłk. Robert T. Frederick
Dzika banda (1969) jako Pike Bishop
Zawadiaki (1971) jako Ross Bodine
Mściciele (1972) jako John Benedict
Breezy (1973) jako Frank Harmon
Płonący wieżowiec (1974) jako Jim Duncan
Sieć (1976) jako Max Schumacher
Omen II (1978) jako Richard Thorn
Fedora (1978) jako Barry Detweiler
Porwanie (1979; inny tytuł – Ashanti) jako Jim Sandell
Gdy czas ucieka (1980) jako Shelby Gilmore
S.O.B. (1981) jako Tim Culley

Przypisy

↑ Personalidade: William Holden (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2018-07-30]. (port.).
↑ ^a ^b William Holden Awards. AllMovie. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).
↑ William Holden. Hollywood Walk of Fame. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).
↑ KeithK. Love KeithK., Hollywood Star Walk: William Holden, „Los Angeles Times”, 17 listopada 1981 [dostęp 2024-11-17] (ang.).
↑ AFI's 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (ang.).
↑ William Holden (17 de Abril de 1918). Filmow. [dostęp 2018-07-30]. (port.).
↑ William Holden (1918–1981). Find a Grave. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).
↑ William Holden. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).
↑ LindaL. Charlton LindaL., William Holden Dead at 63 Won Oscar for „Stalag 17”, „The New York Times”, 17 listopada 1981 [dostęp 2024-11-17] (ang.).
↑ KeithK. Love KeithK., From the Archives: Actor William Holden Found Dead at Home, „Los Angeles Times”, wtorkowe, 17 listopada 1981 [dostęp 2022-12-05] (ang.).

Bibliografia

Portret na życzenie: William Holden. „Film”. nr 24/1988 (2032 [XLIII]), s. 22, 12 czerwca 1988. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.
Tomasz Jopkiewicz. William Holden. „Film”. nr 12/1997 (2351), s. 112, grudzień 1997. Warszawa: RSW „Prasa-Książka- Ruch”. ISSN 0137-463X.

Linki zewnętrzne

William Holden (1918–1981) w bazie IMDb (ang.)
William Holden w bazie Filmweb
William Holden w bazie Notable Names Database (ang.)
William Holden w bazie Discogs.com (ang.)

[1] Personalidade: William Holden (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2018-07-30]. (port.).

[awards-2] William Holden Awards. AllMovie. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).

[3] William Holden. Hollywood Walk of Fame. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).

[4] KeithK. Love KeithK., Hollywood Star Walk: William Holden, „Los Angeles Times”, 17 listopada 1981 [dostęp 2024-11-17] (ang.).

[5] AFI's 100 YEARS...100 STARS. American Film Institute. [dostęp 2018-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-30)]. (ang.).

[6] William Holden (17 de Abril de 1918). Filmow. [dostęp 2018-07-30]. (port.).

[7] William Holden (1918–1981). Find a Grave. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).

[8] William Holden. Rotten Tomatoes. [dostęp 2024-11-17]. (ang.).

[9] LindaL. Charlton LindaL., William Holden Dead at 63 Won Oscar for „Stalag 17”, „The New York Times”, 17 listopada 1981 [dostęp 2024-11-17] (ang.).

[10] KeithK. Love KeithK., From the Archives: Actor William Holden Found Dead at Home, „Los Angeles Times”, wtorkowe, 17 listopada 1981 [dostęp 2022-12-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

1920–1939	Emil Jannings (1928) Warner Baxter (1929) George Arliss (1930) Lionel Barrymore (1931) Fredric March / Wallace Beery (1932) Charles Laughton (1933) Clark Gable (1934) Victor McLaglen (1935) Paul Muni (1936) Spencer Tracy (1937) Spencer Tracy (1938) Robert Donat (1939)
1940–1959	James Stewart (1940) Gary Cooper (1941) James Cagney (1942) Paul Lukas (1943) Bing Crosby (1944) Ray Milland (1945) Fredric March (1946) Ronald Colman (1947) Laurence Olivier (1948) Broderick Crawford (1949) José Ferrer (1950) Humphrey Bogart (1951) Gary Cooper (1952) William Holden (1953) Marlon Brando (1954) Ernest Borgnine (1955) Yul Brynner (1956) Alec Guinness (1957) David Niven (1958) Charlton Heston (1959)
1960–1979	Burt Lancaster (1960) Maximilian Schell (1961) Gregory Peck (1962) Sidney Poitier (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Paul Scofield (1966) Rod Steiger (1967) Cliff Robertson (1968) John Wayne (1969) George C. Scott (1970) Gene Hackman (1971) Marlon Brando (1972) Jack Lemmon (1973) Art Carney (1974) Jack Nicholson (1975) Peter Finch (1976) Richard Dreyfuss (1977) Jon Voight (1978) Dustin Hoffman (1979)
1980–1999	Robert De Niro (1980) Henry Fonda (1981) Ben Kingsley (1982) Robert Duvall (1983) F. Murray Abraham (1984) William Hurt (1985) Paul Newman (1986) Michael Douglas (1987) Dustin Hoffman (1988) Daniel Day-Lewis (1989) Jeremy Irons (1990) Anthony Hopkins (1991) Al Pacino (1992) Tom Hanks (1993) Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Jack Nicholson (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999)
2000–2019	Russell Crowe (2000) Denzel Washington (2001) Adrien Brody (2002) Sean Penn (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Sean Penn (2008) Jeff Bridges (2009) Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019)
2020–2039	Anthony Hopkins (2020) Will Smith (2021) Brendan Fraser (2022) Cillian Murphy (2023)