Wylesianie, deforestacja, wycięcie – proces zmniejszania udziału terenów leśnych w ogólnej powierzchni danego obszaru, zazwyczaj wskutek antropopresji (np. nadmierne wykorzystanie gospodarcze lasów, zanieczyszczenie środowiska itp.). Może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych.
Przyczyny wylesiania
[edytuj | edytuj kod]- pozyskiwanie gruntów do uprawy roli i hodowli (np. w Brazylii, gdzie wielkie obszary leśne przekształcono w pastwiska, także w Azji i Afryce);
- pozyskiwanie drewna jako surowca dla przemysłu i budownictwa;
- pozyskiwanie drewna na opał (głównie w rozwijających się krajach Afryki i Azji);
- naturalne bądź sztucznie wywołane wymarcie danego gatunku drzewa.
- pożary lasów spowodowane ocieplaniem się klimatu przez działalność człowieka.
Skutki wylesiania
[edytuj | edytuj kod]- niszczenie naturalnych siedlisk wielu ssaków i ptaków, co prowadzi do zmniejszania ich populacji i wymierania wielu gatunków[1];
- utrata środków utrzymania przez miliony ludzi, dla których las jest środowiskiem życia (np. Pigmeje w Afryce), co prowadzi do zatracania ich tożsamości kulturowej i ich wymieranie;
- obniżenie poziomu wód gruntowych, co prowadzi do wysuszania gruntów i ich pustynnienia, a także wysychania ujęć wody oraz obniżenie wydajności rolnictwa;
- zakłócenie obiegu wody w środowisku, co może prowadzić do powodzi, susz, osunięć ziemi i lawin błotnych;
- postępująca utrata materii organicznej z odsłoniętych gleb;
- przyspieszony proces erozji gleb;
- zmniejszona ilość tlenu w atmosferze, a zwiększona ilość dwutlenku węgla (lasy nazywane są „płucami Ziemi”), co prowadzi do zmian klimatu;
- do wód na terenach wylesionych trafia mniej materii organicznej, co zaburza sieć troficzną, skutkując m.in. mniejszą biomasą ryb[2][3].
Znaczenie dla klimatu
[edytuj | edytuj kod]Wylesianie w sposób negatywny przyczynia się do zmian klimatu. Drzewa są naturalnymi magazynami węgla, wpływającymi na utrzymanie cyklu węglowego w równowadze. Poprzez wylesianie w bardzo krótkim czasie usuwana jest biomasa roślinna, która traci możliwość magazynowania węgla. Gdy na terenie, z którego został usunięty las tropikalny, sadzi się nowe uprawy, pobierają one stopniowo dwutlenek węgla z atmosfery. Jednak w porównaniu z lasem pierwotnym jest to ekosystem bardzo ubogi (mniej gatunków i pięter roślinności oznacza mniejsze możliwości pobierania i składowania węgla), więc pochłanianie przez niego CO2 z atmosfery nawet przez stulecia nie rekompensuje utraty węgla towarzyszącej usunięciu naturalnego ekosystemu. Szczegółowe analizy bilansu węglowego pokazują, że zamiana lasów tropikalnych w uprawy roślin na biopaliwa, mające w założeniu redukować emisje CO2, zupełnie nie spełnia tej funkcji.[4]
Wylesianie uniemożliwia przechwytywanie wód deszczowych przez drzewa, a więc ochronę przed podtopieniami, oczyszczanie powietrza, redukcję CO2 oraz schładzanie okolicznych budynków, które pozwala oszczędzić energię w czasie upałów na klimatyzację, co ma duże znaczenie w miastach.
Wyspa Wielkanocna
[edytuj | edytuj kod]Znane są przypadki, że las wyginie w sposób naturalny lub za pośrednictwem innego czynnika bądź naturalnego, bądź sztucznie wprowadzonego. Zasugerowano, że szczur polinezyjski (Rattus exulans) zawleczony na Wyspę Wielkanocną, mógł odegrać rolę w całkowitym wylesieniu tej wyspy poprzez zjadanie orzechów tamtejszych palm Paschalococos disperta, co sprawiło, że las nie mógł się odradzać[5]. Szacuje się, że liczba szczurów na wyspie mogła wynosić nawet 3,1 mln osobników[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Xingli Giam. Global biodiversity loss from tropical deforestation. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, 26 maja 2017. DOI: 10.1073/pnas.1706264114. PMID: 28550105. (ang.).
- ↑ Andrew J. Tanentzap, Erik J. Szkokan-Emilson, Brian W. Kielstra, Michael T. Arts, Norman D. Yan, John M. Gunn. Forests fuel fish growth in freshwater deltas. „Nature Communications”. 5, 2014-06-11. DOI: 10.1038/ncomms5077. (ang.).
- ↑ Roger Tabor: Deforestation starves fish. [w:] Research/News [on-line]. University of Cambridge, 2014-06-11. [dostęp 2014-07-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-11)]. (ang.).
- ↑ Szybki cykl węglowy, część 1: atmosfera i ekosystemy lądowe [online], naukaoklimacie.pl [dostęp 2020-12-12] (pol.).
- ↑ John Flenley, Paul G. Bahn: The enigmas of Easter Island: island on the edge. Oxford: Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0-19-280340-5.
- ↑ Terry L. Hunt. Rethinking Easter Island’s ecological catastrophe. „Journal of Archaeological Science”. 34. 3, s. 485–502, marzec 2007. London, New York: Academic Press.. ISSN 0305-4403. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Geografia – kompendium wiedzy w zarysie i zadaniach, pod red. prof. K. Kucińskiego, Wyd. Difin, Warszawa 2007