Światowa Stolica Książki

Światowa Stolica Książki – tytuł przyznawany co roku przez UNESCO jako wyróżnienie dla najlepszego przygotowanego przez dane miasto programu promującego książki i czytelnictwo.

Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich, od którego wywodzi się Światowa Stolica Książki, jest obchodzony co roku od 23 kwietnia 1995, a od roku 2001 oficjalnie wyznacza pierwszy dzień kadencji danego miasta jako Światowej Stolicy Książki.

O tytule

W związku z sukcesem Światowego Dnia Książki i Praw Autorskich, UNESCO postanowiło stworzyć tytuł Światowej Stolicy Książki, który jako pierwsze miasto otrzymał Madryt.

Do komisji przyznającej tytuł Światowej Stolicy Książki UNESCO zaprosiło przedstawicieli z Międzynarodowego Stowarzyszenia Wydawców, Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich oraz Międzynarodowej Federacji Sprzedawców Książek. Uwzględnienie tych instytucji zapewnia, że wszystkie trzy największe grupy w branży księgarskiej mają wpływ na wybór Światowej Stolicy Książki.

Oprócz programu Światowej Stolicy Książki, UNESCO organizuje również inne inicjatywy promujące literaturę takie jak Miasto Literatury, które działa w ramach Sieci Kreatywnych Miast UNESCO^[1].

Kryteria przyznania tytułu

Komisja oczekuje, że programy miast kandydujących, promujące książki i czytelnictwo, posiadać będą wsparcie prezydenta miasta. Pozostałe kryteria, na które zwraca uwagę komisja to m.in.^[2]:

zaangażowanie na poziomie miejskim, regionalnym, krajowym i międzynarodowym, w tym zaangażowanie organizacji branżowych i pozarządowych, a także przewidywany wpływ przygotowanego programu;
przedłożenie programu działań stworzonego specjalnie na potrzeby projektu Światowa Stolica Książki, który zostanie wdrożony w roku, gdy miasto będzie posiadało ten tytuł, wraz z przewidywanymi długofalowymi korzyściami dla zaangażowanych partnerów i całego społeczeństwa;
zarys przewidywanych wydatków wraz z zakładanymi strategiami pozyskania środków;
ilość i jakość jednorazowych i cyklicznych aktywności organizowanych przez miasto-kandydata we współpracy z krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi organizacjami reprezentującymi pisarzy, wydawców, księgarzy i bibliotekarzy, tak by zapewnić reprezentację i udział przedstawicieli wszystkich przemysłów związanych z książką, a także środowiska pisarzy i naukowców;
ilość i jakość innych wartych uwagi projektów, których celem jest promocja i wspieranie książki i czytelnictwa;
zgodność z zasadami wolności słowa, wolności publikacji i dystrybucji informacji, na podstawie zapisów Konstytucji UNESCO, a także artykułu 19 i 27 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i umowy florenckiej o liberalizacji rynku dóbr o charakterze kulturalnym.

Światowe Stolice Książki

Lista miast które otrzymały tytuł Światowej Stolicy Książki:

Rok	Miasto	Państwo
2001	Madryt	Hiszpania
2002	Aleksandria	Egipt
2003	Nowe Delhi	Indie
2004	Antwerpia^[3]	Belgia
2005	Montreal^[4]	Kanada
2006	Turyn^[5]	Włochy
2007	Bogota^[6]	Kolumbia
2008	Amsterdam^[7]	Holandia
2009	Bejrut^[8]	Liban
2010	Lublana^[9]	Słowenia
2011	Buenos Aires^[10]	Argentyna
2012	Erywań^[11]	Armenia
2013	Bangkok^[12]	Tajlandia
2014	Port Harcourt^[13]	Nigeria
2015	Inczon^[14]	Korea Południowa
2016	Wrocław^[15]	Polska
2017	Konakry^[16]	Gwinea
2018	Ateny^[17]	Grecja
2019	Szardża^[18]	Zjednoczone Emiraty Arabskie
2020	Kuala Lumpur^[19]	Malezja
2021	Tbilisi^[20]	Gruzja
2022	Guadalajara^[21]	Meksyk
2023	Akra^[22]	Ghana
2024	Strasburg^[23]	Francja

Wrocław Światową Stolicą Książki

24 czerwca 2014, podczas spotkania w Paryżu, komisja UNESCO zdecydowała, że tytuł Światowej Stolicy Książki w roku 2016 nosić będzie Wrocław. Komisja, na czele z Iriną Bokovą, wybrała Wrocław ze względu na złożony przez miasto program promocji czytelnictwa, który zakłada pracę na poziomie lokalnym, regionalnym jak i międzynarodowym. Wrocław jest pierwszym miastem w Polsce, które uzyskało ten tytuł UNESCO.

Kadencja Wrocławia jako Światowej Stolicy Książki rozpoczęła się 23 kwietnia 2016 roku i trwała dokładnie rok. Hymnem wydarzenia był wiersz Tadeusza Różewicza pt. Włosek poety^[24]. W tym samym czasie miasto pełniło również rolę Europejskiej Stolicy Kultury 2016^[15].

Pozostali kandydaci którzy ubiegali się o tytuł Światowej Stolicy Książki to Brasilia w Brazylii, Montilla w Hiszpanii oraz Szardża w Zjednoczonych Emiratach Arabskich^[25].

Przypisy

Linki zewnętrzne

UNESCO: World Book Capital City
Network of Creative Cities
Amsterdam World Book Capital 2008: Official web site. amsterdamworldbookcapital.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-14)].
Beirut World Book Capital 2009: Official web site
Lublana World Book Capital 2010: Official web site. en.ljubljanasvetovnaprestolnicaknjige.si. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-25)].
Buenos Aires World Book Capital 2011: Official web site. capitaldellibro2011.gob.ar. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-28)].
Erywań World Book Capital 2012: Official web site
Bangkok World Book Capital 2013: Official web site. bangkokworldbookcapital2013.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-21)].
Port Harcourt World Book Capital 2014: Official web site
Incheon World Book Capital 2015: Official web site. worldbookcapital2015.incheon.go.kr. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-24)].
Wrocław World Book Capital 2016: Official web site
Konakry World Book Capital 2017: Official web site
Ateny World Book Capital 2017: Official web site. athens2018.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-13)].

[1] Sieć Kreatywnych Miast UNESCO.

[2] Kryteria Przyznania Tytułu

[3] IFLA Antwerpia Światową Stolicą Książki 2004

[4] Ogłoszenie Montrealu Światową Stolicą Książki 2005

[5] Ogłoszenie Turynu Światową Stolicą Książki 2006

[6] Ogłoszenie Bogoty Światową Stolicą Książki 2007

[7] Ogłoszenie Amsterdamu Światową Stolicą Książki 2008

[8] Ogłoszenie Bejrutu Światową Stolicą Książki 2009

[9] Ogłoszenie Lublany Światową Stolicą Książki 2010

[10] Ogłoszenie Buenos Aires Światową Stolicą Książki 2011

[11] Ogłoszenie Erywania Światową Stolicą Książki 2012

[12] Ogłoszenie Bangkoku Światową Stolicą Książki 2013

[13] Ogłoszenie Portu Harcourt Światową Stolicą Książki 2014

[14] Ogłoszenie Incheon Światową Stolicą Książki 2015

[unesco.org-15] Ogłoszenie Wrocławia Światową Stolicą Książki 2016

[16] Ogłoszenie Konakry Światową Stolicą Książki 2017

[17] Ogłoszenie Ateny Światową Stolicą Książki 2018

[18] Ogłoszenie Szardża Światową Stolicą Książki 2019

[19] Ogłoszenie Kuala Lumpur Światową Stolicą Książki 2020

[20] Ogłoszenie Tbilisi Światową Stolicą Książki 2021

[21] Ogłoszenie Guadalajary Światową Stolicą Książki 2022

[22] Ogłoszenie Akry Światową Stolicą Książki 2023

[23] Ogłoszenie Strasburgu Światową Stolicą Książki 2024

[24] „Włosek poety” zabrzmi na Rynku. Ty też zaśpiewaj! [online], www.wroclaw.pl [dostęp 2023-02-16] (pol.).

[25] World Book Capital 2016 Decision of the Selection Committee Letter

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]