Anna Świderkówna

Anna Świderkówna

Anna Świderkówna na Międzynarodowych Targach Książki (maj 2006)
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1925 Warszawa
Data i miejsce śmierci	16 sierpnia 2008 Warszawa
profesor nauk humanistycznych
Specjalność: papirologia
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1951 UW
Habilitacja	1960 UW
Profesura	1968
Funkcja Jednostka PAN	Członek Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN[1]
praca naukowa
uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Okres zatrudn.	1946–1997
Odznaczenia

Anna Świderkówna, właśc. Anna Świderek [do lat 70. publikująca pod tym nazwiskiem] (ur. 5 grudnia 1925 w Warszawie, zm. 16 sierpnia 2008 tamże) – polska historyk literatury, filolog klasyczna, papirolog, biblistka, tłumaczka; profesor Uniwersytetu Warszawskiego, popularyzatorka wiedzy o antyku i Biblii. Ponad 30 lat kierowała Katedrą Papirologii (późniejszym Zakładem Papirologii) UW.

Była córką chemików Mariana Świderka i Haliny z domu Borkowskiej^[2][3]. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej zainteresowała się kulturą antyczną. Brała udział w powstaniu warszawskim jako sanitariuszka. Była więźniem niemieckiego obozu jenieckiego.

Po wojnie podjęła studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego na kierunku filologii klasycznej. Ukończyła je w 1949. W 1946, na pierwszym roku studiów, została zatrudniona na UW jako asystentka prof. Jerzego Manteuffla, pierwszego polskiego papirologa i organizatora Katedry Papirologii na Wydziale Historycznym UW. W 1951 obroniła doktorat z papirologii^[4].

W 1957 przebywała na stypendium rządu francuskiego w Instytucie Papirologii paryskiej Sorbony. W 1959 przez dziewięć miesięcy pracowała naukowo w Egipcie. Na mocy uchwały z 5 kwietnia 1960 roku habilitowała się na Wydziale Historycznym UW na podstawie pracy pt. W „Państwie” Apolloniosa^[5], w 1961 została tam docentem. W 1962 objęła kierownictwo Katedry Papirologii, które sprawowała do 1991. W 1968 mianowano ją profesorem nadzwyczajnym, a w 1986 została profesorem zwyczajnym. W 1997 przeszła na emeryturę. Wielokrotnie reprezentowała Polskę na międzynarodowych konferencjach i sympozjach poświęconych historii literatury i kultury antycznej.

W późniejszym okresie jej działalności naukowej i literackiej szczególną pozycję zajęła Biblia i jej rola w historii kultury. Tematyce tej, jak również popularyzacji wiedzy o Biblii, jej dziejach i bohaterach poświęciła wiele książek i publikacji; najbardziej znany z nich jest kilkuczęściowy cykl Rozmowy o Biblii (1994–2006). Publikowała artykuły m.in. w „Znaku”, „Tygodniku Powszechnym” i „Gazecie Wyborczej”.

W swoich publikacjach podejmowała również wielokrotnie wątki osobiste i autobiograficzne, m.in. sens i rolę wiary chrześcijańskiej, opisywała swój udział w powstaniu warszawskim oraz roczny pobyt w klasztorze benedyktynek (w 1978 w Żarnowcu^[4]).

Mieszkała w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej. Została pochowana 21 sierpnia 2008 na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 242-4-13)^[6].

Do końca życia współpracowała z warszawskim Radiem Józef, tworząc cotygodniową audycję z udziałem słuchaczy pt. Prawie wszystko o Biblii – nazwa audycji pochodziła od tytułu jednej z książek Anny Świderkówny. Miała także audycje o tematyce biblijnej w Radiu Maryja.

Prowadziła poświęcone Biblii cotygodniowe spotkania, które odbywały się na plebanii sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Warszawie przy ul. Rakowieckiej.

Brała udział w organizowanych przez Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci obozach dla młodzieży wybitnie uzdolnionej^[7].

• Należała do Międzynarodowego Stowarzyszenia Papirologów
• Zasiadała w Komitecie Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk
• Była członkinią Stowarzyszenia Pisarzy Polskich
• Była Damą Rycerskiego Zakonu Grobu Bożego w Jerozolimie (Ordo Equestris S. Sepulchri Hierosolymitani)

• W 1999 laureatka Nagrody im. Księdza Idziego Radziszewskiego Towarzystwa Naukowego KUL za rok 1998, za całokształt dorobku naukowego w duchu humanizmu chrześcijańskiego
• W 2006 otrzymała główną nagrodę „Feniksa” („Złoty Feniks”)
• W 2007 została uhonorowana nagrodą literacką polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego^[8]
• W 2008 pośmiertnie odznaczono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski

• W „państwie” Apolloniosa. Społeczeństwo wczesnoptolemejskie Fajum w świetle Archiwum Zenona (1959, rozprawa habilitacyjna)
• Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku (1959)
• Historie nieznane Historii (1962)
• Hellada królów (1969)
• Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta (1974)
• Papirologia i papirusy (1974)
• Siedem Kleopatr (1978)
• Życie codzienne w Egipcie greckich papirusów (1983)
• Bogowie zeszli z Olimpu. Bóstwo i mit w greckiej literaturze świata hellenistycznego (1991)
• Rozmowy o Biblii (1994; w późniejszych wydaniach pt. Rozmowy o Biblii: Prawo i prorocy)
• Ewangelia według św. Mateusza (przekład z jęz. greckiego, 1995)
• Rozmów o Biblii ciąg dalszy (1996; w późniejszych wydaniach pod tytułem Rozmowy o Biblii: Narodziny judaizmu)
• Ewangelia według św. Marka (przekład z jęz. greckiego, 1997)
• Rozmowy o Biblii: Nowy Testament (2000)
• Prawie wszystko o Biblii (2002)
• Koń, który trafił do historii (2004)
• Biblia a człowiek współczesny (2005)
• Rozmowy o Biblii: Opowieści i przypowieści (2006)
• Nie tylko o Biblii (2006)

Pod jej redakcją powstał Słownik pisarzy antycznych. W dorobku uczonej znajdują się liczne tłumaczenia z łaciny i greki (m.in. poezje Katullusa i Teokryta, Fedra Seneki, pisma Ojców Apostolskich, ewangelie Mateusza i Marka). Przełożyła także Dzieje Grecji N.G.L. Hammonda^[9].

Jej postaci i dziełu poświęcono tom Anna Świderkówna: z Aten do Jerozolimy. Wspomnienia przyjaciół (Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, Kraków 2013). Problematykę biblijną w jej twórczości i poglądach przedstawiono w obszernym wywiadzie Anna Świderkówna: Od bogów pogańskich do Boga żywego. Z profesor Anną Świderkówną rozmawia o. Włodzimierz Zatorski OSB (Wyd. Benedyktynów Tyniec, Kraków 2007, s. 92). Autobiograficzne wspomnienia opublikowano w postaci kolejnego wywiadu-rzeki Chodzić po wodzie. Z Anną Świderkówną rozmawia Elżbieta Przybył (Wydawnictwo Znak, Kraków 2003).

• „Niedziela”, nr 35/2008, s. 10–11