Anna Stupnicka-Bando

ps. „Anka”

Data i miejsce urodzenia	23 lutego 1929 Końskie
Zawód, zajęcie	lekarka-neurobiolożka, działaczka społeczna
Miejsce zamieszkania	Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Medyczna w Warszawie
Stanowisko	prezeska Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Pracodawca	Centralny Szpital Kolejowy w Międzylesiu
Rodzice	Janina Stupnicka
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Anna Stupnicka-Bando, właściwie Anna Bożenna Bando^[1], ps. „Anka” (ur. 23 lutego 1929 w Końskich) – polska lekarka, od 2014 prezeska Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Ojciec Anny Stupnickiej-Bando przed wojną był starostą w Końskich. Matka, Janina Stupnicka z d. Wójcik, pracowała jako nauczycielka. Po rozstaniu z mężem pracowała w administracji wojskowej. Przed wojną Anna Stupnicka mieszkała wraz z matką i babką na ul. Mickiewicza 25 na warszawskim Żoliborzu, uczęszczała do szkoły Sióstr Zmartwychwstanek^[2].

We wrześniu 1939 rodzina została ewakuowana z Warszawy. Po dotarciu do granicy rumuńskiej Janina pod wpływem matki zdecydowała się wrócić do okupowanej stolicy. Zajmowała się tam prowadzeniem ksiąg meldunkowych i administracji budynków. Dzięki przepustce pozwalającej poruszać się po getcie, zimą 1941 wraz z Anną wyprowadziła stamtąd żydowską dziewczynkę – Lilianę Alter, córkę działacza Bundu, Hilarego; matka Liliany zginęła w czasie wojny^[3]. Do wybuchu powstania warszawskiego Liliana, przedstawiająca się jako Krysia Wójcik, ukrywała się u Stupnickich. Dziewczynki brały udział w tajnym nauczaniu. Do mieszkania na Żoliborzu przychodzili także inni ukrywający się Żydzi: Ryszard Grynberg i Mikołaj Borenstein. Borensteinowi Janina pomogła załatwić kenkartę i pracę w sąsiednim budynku. Po wybuch powstania kobiety przebywały w piwnicach domu. Anna Stupnicka jako sanitariuszka organizowała punkt medyczny Obwodu II „Żywiciel” Armii Krajowej. Po powstaniu kobiety trafiły do obozu przejściowego w Pruszkowie^[4].

Stamtąd zostały skierowane przez Niemców do Krakowa. Podczas wywózki udało się zbiec. Wczesną wiosną 1945 przyjechały do Warszawy. Bezpośrednio po wojnie Stupnickie przeprowadziły się do Gdańska. Anna działała w Towarzystwie Przyjaciół Żołnierza. Wróciły do Warszawy. W 1954 spłonął ich domek w Międzylesiu. Anna rozpoczęła studia na Akademii Medycznej w Warszawie. Po pewnym czasie przerwała, by pomagać chorej matce. Dorabiała, prowadząc kiosk ruchu. Mieszkały u sąsiadki. Anna Stupnicka następnie wyszła za mąż za inżyniera, pracownika Instytutu Elektrotechniki w Międzylesiu. Ukończyła studia, zyskując specjalizację z neurologii. Zawodowo przez całe życie związana z Centralnym Szpitalem Kolejowym. Prowadziła także przychodnię neurologiczną^[5].

Udzielała się w kole kombatantów „Wawer”, będąc przez pewien czas członkinią zarządu. Prowadziła gabinet dla kombatantów. W Polskim Towarzystwie Sprawiedliwych wśród Narodów Świata początkowo była w zarządzie, a w 2014 została jego prezeską^[5][6]. Jako przedstawicielka Sprawiedliwych w 2009 brała udział w wizycie w Stanach Zjednoczonych, podczas której spotkała się m.in. z prezydentem Barackiem Obamą^[7].

Cała trójka Żydów przeżyła wojnę. Anna Stupnicka utrzymywała kontakt z Grynbergiem do lat 70. Liliana Alter (po mężu Ridler) po wojnie wyjechała do cioci we Francji; w 1989 odnowiła kontakt z Anną, kobiety spotkały się w Paryżu^[3].

W 1983 Anna Stupnicka-Bando wraz z matką zostały odznaczone medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[8]. W 2008 otrzymała Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[1], w 2017 Medal „Pro Patria”^[9], a w 2018 Medal „Pro Bono Poloniae”^[10]. W 2019, z okazji 90. rocznicy urodzin, życzenia przekazał jej prezydent Andrzej Duda^[11].