| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
HBr | ||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
80,91 g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Wygląd |
bezbarwny gaz o ostrym zapachu[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Inne aniony | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) |
Bromowodór – nieorganiczny związek chemiczny, połączenie bromu i wodoru, bezbarwny gaz, mocno dymiący w powietrzu[6]. Jest analogiem chlorowodoru. Ma właściwości redukujące[7].
Otrzymywanie
[edytuj | edytuj kod]Skala przemysłowa
[edytuj | edytuj kod]Bromowodór (a także kwas bromowodorowy) jest wytwarzany w znacznie mniejszych ilościach niż chlorowodór (oraz kwas chlorowodorowy). W podstawowej metodzie przemysłowej wodór i brom są używane do bezpośredniej syntezy HBr w temperaturze 200–400 °C. Reakcja ta jest na ogół katalizowana na platynie lub azbeście[8][9].
Skala laboratoryjna
[edytuj | edytuj kod]HBr może być syntetyzowany na wiele sposobów w laboratoryjnej skali. Na przykład można go otrzymać przez destylację roztworu bromku sodu lub potasu z kwasem fosforowym lub rozcieńczonym kwasem siarkowym[10]:
- 2KBr + H
2SO
4 → K
2SO
4 + 2HBr
W reakcji powyższej stężony kwas siarkowy jest nieefektywny, gdyż powstający HBr będzie utleniany do gazowego bromu:
- 2HBr + H
2SO
4 → Br
2 + SO
2 + 2H
2O
Kwas bromowodorowy może być przygotowany także na kilka sposobów, włączając reakcję bromu zarówno z fosforem i wodą, jak i z siarka i wodą[10]:
- 2Br
2 + S + 2H
2O → 4HBr + SO
2
Alternatywnie, może być także przygotowany przez bromowanie tetraliny[11]:
- C
10H
12 + 4Br
2 → C
10H
8Br
4 + 4HBr
Można również dokonać redukcji bromu kwasem fosfonowym[8]:
- Br
2 + H
3PO
3 + H
2O → H
3PO
4 + 2HBr
Przygotowany w ten sposób bromowodór może być zanieczyszczony bromem, Br
2, który można usunąć przepuszczając gaz przez wiórki miedziane lub przez fenol[9].
Właściwości
[edytuj | edytuj kod]Bromowodór łatwo rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas bromowodorowy, który służy do otrzymywania soli – bromków. Jest również używany w syntezie organicznej[7][6].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Bromowodór jest wykorzystywany w wielu syntezach chemicznych. Na przykład jest używany w produkcji bromków alkilowych z alkoholi[12]:
- R−OH + HBr → R−Br + H
2O
HBr ulega reakcji addycji do alkenów dając bromoalkany – ważną grupę związków bromoorganicznych[13]:
- R−CH=CH
2 + HBr → R−CH(Br)sCH
3
HBr ulega także reakcji addycji do alkinów co daje w efekcie bromoalkeny:
- RC≡CH + HBr → RC(Br)=CH
2
Addycja HBr do haloalkenów tworzy dihaloalkany. Reakcje tego typu zachodzą zgodnie z regułą Markownikowa:
- RC(Br)=CH
2 + HBr → RC(Br
2)−CH
3
Ponadto bromowodór katalizuje wiele reakcji organicznych[14][8][15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Oznakowanie zostało uzupełnione na podstawie karty charakterystyki względem oznakowania zharmonizowanego o zwrot H280 (uwzględniając postać w jakiej gaz jest sprzedawany).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k Hydrogen bromide, [w:] GESTIS-Stoffdatenbank [online], Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung, ZVG: 001060 [dostęp 2018-08-26] (niem. • ang.).
- ↑ a b c d e CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, s. 4-65, 9-63, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
- ↑ hydrogen bromide, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2018-08-26] (ang.).
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Hydrogen bromide (nr 295418) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2018-08-26]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ a b Encyklopedia popularna, wyd. 2, t. I, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 365, ISBN 83-01-00000-7 .
- ↑ a b Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 63, ISBN 83-7183-240-0 .
- ↑ a b c Norman N. Greenwood , Alan Earnshaw , Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 809–812, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
- ↑ a b John R. Ruhoff , Robert E. Burnett , E. Emmet Reid , Hydrogen Bromide (Anhydrous), „Organic Syntheses”, 15, 1935, s. 35, DOI: 10.15227/orgsyn.015.0035 (ang.).
- ↑ a b Pradyot Patnaik , Handbook of Inorganic Chemicals, McGraw-Hill, 2002, ISBN 0-07-049439-8 .
- ↑ Hydrogen Bromide, [w:] WebElements [online] (ang.).
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 151–152.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A. Czerwiński i in. Chemia 2. Podręcznik dla Liceum (zakres rozszerzony), 2011, WSiP, s. 114–118.[niewiarygodne źródło?]
- ↑ A. Hercouet , M. LeCorre , Triphenylphosphonium bromide: A convenient and quantitative source of gaseous hydrogen bromide, „Synthesis”, 1988, s. 157–158 .
- ↑ K.P.C. Vollhardt , N.E. Schore , Organic Chemistry. Structure and Function, wyd. 4, New York: W.H. Freeman and Company, 2003 .