Cerkiew św. Bazylego w Żernicy Wyżnej

Cerkiew św. Bazylego
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Żernica Wyżna
Wyznanie	katolickie
Kościół	greckokatolicki
Wezwanie	św. Bazylego Wielkiego
Historia
Data zakończenia budowy	1800
Data zamknięcia	1947
	Położenie na mapie gminy Baligród Żernica Wyżna, cerkiew
	Położenie na mapie Polski Żernica Wyżna, cerkiew
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Żernica Wyżna, cerkiew
	Położenie na mapie powiatu leskiego Żernica Wyżna, cerkiew
	49°22′01,9″N 22°19′35,9″E/49,367194 22,326639
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew św. Bazylego w Żernicy Wyżnej – murowana cerkiew greckokatolicka, dawniej parafialna, znajdująca się w Żernicy Wyżnej, wzniesiona w 1800.

Od 1947, po wysiedleniach, stała opuszczona i popadła w ruinę. W latach 2008–2013 wyremontowana i przywrócona do kultu.

Historia

W 1511 była cerkiew prawosławna w Żernicy zapewne drewniana^[1]. W 1800 zbudowano murowaną cerkiew greckokatolicką w miejscu poprzedniej drewnianej wzmiankowanej w 1756. Konsekrowano ją 26 września 1800. W 1921 na 888 mieszkańców wsi 763 było grekokatolikami^[2]. W 1936 rozbudowana, przedłużono nawę w kierunku zachodnim, dobudowano kruchtę i zakrystię oraz wykonano polichromię wnętrza. Po wojnie wieś uległa wysiedleniu i zniszczeniu. Cerkiew po 1947 stała opuszczona. W lutym 1953 została przekazana PGR-owi w Średniej Wsi. Przez kolejne lata ulegała stopniowej dewastacji^[3]. W cerkwi urządzono magazyn nawozów mineralnych. Z ruchomego wyposażenia nie zachowało się prawie nic. Zachowała się tylko jedna ikona Chrystusa Pantokratora z dawnego ikonostasu i znajduje się w Muzeum w Sanoku^[1]. Rozkradziono nawet storczykową konstrukcję więźby dachowej. Stojącą obok dzwonnicę murowaną rozebrano w latach 60. XX w. W 1994 naprawiono dach^[4]. Wewnątrz ocalały polichromie przedstawiające św. Olgę, kniazia Włodzimierza i Chrystusa w ogrodzie Oliwnym^[1].

Ruinę cerkwi postanowił wyremontować własnym kosztem właściciel wsi od 2005 Jan Słabik, przedsiębiorca z Krosna. W latach 2008–2013 poddano ją gruntownej restauracji. Wstawiono zupełnie nowy ikonostas autorstwa Wołodymyra Romaniwa. 29 września 2013 odprawiono nabożeństwo greckokatolickie na otwarcie cerkwi^[1]^[5].

Elewacja frontowa
Widok ogólny
Widok od strony prezbiterium

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Andrzej Potocki: Cerkiew greckokatolicka w Żernicy Wyżnej. Tablica informacyjna obok świątyni, dostęp: 2021-05-04.
↑ Wojciech Krukar, Paweł Swianiewicz, Tadeusz Andrzej Olszański, Paweł Luboński: Bieszczady. Przewodnik dla prawdziwego turysty. Oficyna wydawnicza Rewasz, Pruszków 2020, s. 388, 389. ISBN 978-83-8122-024-8.
↑ Stanisław Kryciński: Cerkwie w Bieszczadach. Wydawnictwo "Rewasz", Pruszków 2005, s. 48, 49. ISBN 83-89188-38-4.
↑ Maciej Skowroński, Arkadiusz Komski, Agata Skowrońska-Wydrzyńska: Cerkwie bieszczadzkie. Wydawnictwo "Fundacja", Nowy Sącz 2001, s. 9. ISBN 83-913147-2-3.
↑ Ewa Gorczyca: Przedsiębiorca z Krosna odbudował cerkiew i wyremontował kościółek Żernicy Niżnej i Wyżnej. nowiny24.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).

[tablica-1] Andrzej Potocki: Cerkiew greckokatolicka w Żernicy Wyżnej. Tablica informacyjna obok świątyni, dostęp: 2021-05-04.

[Krukar-2] Wojciech Krukar, Paweł Swianiewicz, Tadeusz Andrzej Olszański, Paweł Luboński: Bieszczady. Przewodnik dla prawdziwego turysty. Oficyna wydawnicza Rewasz, Pruszków 2020, s. 388, 389. ISBN 978-83-8122-024-8.

[Kryciński-3] Stanisław Kryciński: Cerkwie w Bieszczadach. Wydawnictwo "Rewasz", Pruszków 2005, s. 48, 49. ISBN 83-89188-38-4.

[MS-4] Maciej Skowroński, Arkadiusz Komski, Agata Skowrońska-Wydrzyńska: Cerkwie bieszczadzkie. Wydawnictwo "Fundacja", Nowy Sącz 2001, s. 9. ISBN 83-913147-2-3.

[Nowiny-5] Ewa Gorczyca: Przedsiębiorca z Krosna odbudował cerkiew i wyremontował kościółek Żernicy Niżnej i Wyżnej. nowiny24.pl. [dostęp 2021-07-29]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]