Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kruhelu Wielkim

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego
w Przemyślu-Kruhelu Wielkim

nr rej. A-719 z dnia 12.06.1987
cerkiew parafialna
Cerkiew od południa
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Przemyśl (Kruhel Wielki)
Wyznanie	katolickie
Kościół	greckokatolicki
Wezwanie	Wniebowstąpienia Pańskiego
Historia Data zakończenia budowy 1630 Data zamknięcia 1946 Data odbudowy 1884; 1995–1996
Położenie na mapie Przemyśla Kruhel Wielki, cerkiew
Położenie na mapie Polski Kruhel Wielki, cerkiew
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Kruhel Wielki, cerkiew
49°45′51,2″N 22°43′53,2″E/49,764222 22,731444
Multimedia w Wikimedia Commons

Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Kruhelu Wielkim – drewniana greckokatolicka cerkiew, wzniesiona we wsi Kruhel Wielki. Zabytek Szlaku Architektury Drewnianej.

Cerkiew w Kruhelu Wielkim jest jedną z najstarszych cerkwi w Polsce. Dokładna data jej budowy nie jest znana, jednakże o jej istnieniu wspomina już dokument z 1630, dotyczący sporu pomiędzy popem a dzierżawcą wsi. Przyjmuje się zatem, że powstała ona w początkach XVII w. Była cerkwią filialną parafii w Prałkowcach^[1]. Gruntowną przebudowę przeszła cerkiew w 1884. Podwyższono wtedy ściany wszystkich pomieszczeń, w babińcu i prezbiterium wycięto okna, zlikwidowano przegrodę ikonostasową oraz poszerzono przejście pomiędzy babińcem a nawą. Po 1946 cerkiew nie była użytkowana i niszczała. W 1988 przystąpiono do odrestaurowywania budowli. W 1989 została całkowicie rozebrana, a poszczególne elementy poddawane były konserwacji. Pod koniec lat 90. XX w. została, przy częściowej wymianie budulca, odbudowana. Obecnie świątynia należy do greckokatolickiej parafii archikatedralnej w Przemyślu. Nabożeństwa sprawowane są w niej okazjonalnie, co roku w święto Wniebowstąpienia Pańskiego.

• 
  Widok od prezbiterium
• 
  Elewacja frontowa
• 
  Dzwonnica

Cerkiew w Kruhelu Wielkim jest świątynią orientowaną, trójdzielną. Wszystkie części zbudowane na planach zbliżonych do kwadratu. Nad prezbiterium i babińcem dachy kalenicowe. Nad nawą dach namiotowy. Do północnej ściany prezbiterium przylega prothesis, co potwierdza stary wiek cerkwi, gdyż w wiekach późniejszych zaprzestano budowy tychże pomieszczeń. Do cerkwi prowadzą dwa wejścia – od zachodu oraz, co jest rzadkością, od południa.

W świątyni nie zachowały się elementy pierwotnego wyposażenia. Część przewieziono do Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum Zamku w Łańcucie. Reszta została skradziona lub uległa zniszczeniu. Na północnej ścianie nawy oraz kopule pozostałości po XIX wiecznej polichromii. W prezbiterium na ścianie zachodniej i w babińcu na ścianie wschodniej widoczne ślady po dawnym sklepieniu, pokazujące jak niska była cerkiew przed przebudową z roku 1884.

Przy cerkwi stoi drewniana dzwonnica słupowa z XVIII w. Dookoła cerkwi cmentarz ze współczesnymi nagrobkami.

• Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, str. 223-224 ISBN 83-89188-08-2