Czerlonka

osada
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	hajnowski
Gmina	Białowieża
Liczba ludności (2006)	120
Strefa numeracyjna	85
Kod pocztowy	17-230[2]
Tablice rejestracyjne	BHA
SIMC	0023120[3]
Położenie na mapie gminy Białowieża Czerlonka
Położenie na mapie Polski Czerlonka
Położenie na mapie województwa podlaskiego Czerlonka
Położenie na mapie powiatu hajnowskiego Czerlonka
52°41′25″N 23°43′14″E/52,690278 23,720556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Czerlonka – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie hajnowskim, w gminie Białowieża^[3][4]. Leży na obszarze Puszczy Białowieskiej i na trasie linii kolejowej Hajnówka – Białowieża Towarowa (obecnie nieczynnej).

Wieś jest siedzibą sołectwa Czerlonka w którego skład wchodzi również osada Zwierzyniec.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii św. Mikołaja w Białowieży, a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii Świętych Cyryla i Metodego w Hajnówce.

Nazwa osady pochodzi od Uroczyska Czerlon.

I wojna światowa

Osada robotników leśnych: drwali, smolarzy, karpiniarzy przybyłych na te tereny w poszukiwaniu pracy z terenów całej Polski. Szczególny rozwój osady nasila się w okresie od 1916 do 1919 roku. W tych latach okupujące te tereny wojsko niemieckie rozpoczyna eksploatację Puszczy Białowieskiej na skalę przemysłową. W okresie tym wybudowano szereg linii kolejki wąskotorowej służącej do wywozu drewna. Jedna z linii prowadziła od strony Bud do Czerlonki (obecnie przebiega w tym miejscu droga asfaltowa). Niemcy wybudowali też 3 trakowy tartak, smolarnię i majdan do przechowywania surowca. Do budowy sprowadzono 500 jeńców wojennych (Rosjan i Francuzów), 300 robotników i 30 tzw. żołnierzy fachowców. Dla jeńców i robotników wybudowano prymitywne baraki. Po zakończeniu wojny i opuszczeniu tych terenów przez wojsko niemieckie tartakiem kierował inż. Engelman.

1919-1939

Od 1921 r. miejsce niedawnych jeńców wojennych i robotników batalionów karnych przy eksploatacji Puszczy zajęli tak zwani „bałachowcy”- byli żołnierze Ochotniczej Armii generała S. Bułak–Bałachowicza. Znajdowała się tu też fabryka chemiczna zatrudniająca 240 robotników. Na tzw. Majdanie był piec do karpiny w zarządzie Braci Porowskich. Ludność Czerlonki stanowiła typowa mieszanka kulturowo-narodowościowa jaka osiedlała się na tych terenach: Polacy, Białorusini, Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy. Przy okazji pierwszego strajku robotników w październiku 1928 r. powstaje tu koło związkowe robotników leśnych. Mieścił się tu ośrodek kierowniczy strajku.

1944-1989'

Kolejny etap rozwoju osady nastąpił w latach powojennych. Na początku lat 60. powstało osiedle domków murowanych. Za torem kolejowym znajduje się tzw. Deputat (obecnie Czerlonka Leśna). W tym czasie zaczęła tu napływać ludność z terenów całej Polski. Wybudowano sklep, który działał do końca lat 80.

Po 1989 roku

Budynek stacji kolejowej, wartościowy przykład miejscowej sztuki ciesielskiej pierwszej połowy XX wieku, został w 1999 r. przeniesiony do Hajnówki. Służy obecnie jako siedziba Centrum Promocji Regionu i Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej mieści się przy ul. Tamary Sołoniewicz.

• BorysB. Nikitiuk BorysB., Z dziejów Hajnówki i jej okolic (1915-1939), Hajnówka: Wyd. Starostwo Powiatowe w Hajnówce, 2003, ISBN 83-914635-1-6, OCLC 831055849 . Brak numerów stron w książce
• PRZYSTANEK „CZERLONKA” CENTRUM PROMOCJI REGIONU I MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU MUZYKI CERKIEWNEJ

• Czerlonka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 366 .
• Czerlonka - "Czasopis"
• Budynek stacji kolejowej w Czerlonce- Encyklopedia Puszczy Białowieskiej
• Zdjęcia
• Fabryka Terpentyny w Czerlonce