Dykasteria ds. Biskupów

Dykasteria ds. Biskupów (łac. Dicasterium pro Episcopis) – wchodzi w skład Kurii Rzymskiej jako aparat administracyjny działający przy Stolicy Apostolskiej, która rekomenduje nowych biskupów i przedstawia nominacje do zatwierdzenia Papieżowi. Do zadań dykasterii należy ustanawianie, dzielenie i łączenie diecezji. Przyjmuje także raporty ordynariuszy z pracy i problemów diecezji oraz organizuje ich wizyty ad limina apostolorum (czyli do Watykanu), wymagane co 5 lat wobec biskupów wszystkich krajów.

Obecny zarząd Dykasterii

Prefekt: abp Filippo Iannone OCarm^[1] (od 15 X 2025)
Sekretarz: abp Ilson de Jesus Montanari^[1] (od 12 X 2013)
Podsekretarz: ks. Ivan Kovač^[1] (od 29 VI 2023)

Historia

Dykasteria ds. Biskupów jest w prostej linii sukcesorką Świętej Kongregacji Konsystorialnej, aczkolwiek do pontyfikatu Piusa X sprawami dotyczącymi biskupów zajmowało się jeszcze kilka innych kongregacji:

Kongregacja ds. Biskupów i Zakonników (1572/94–1908)
Kongregacja ds. Egzaminowania Biskupów (1592–1903)
Kongregacja ds. Rezydencji Biskupów (1634–1908)
Kongregacja ds. Soboru Trydenckiego (od 1564, sprawy dotyczące biskupów wyłączono spod jej kompetencji w 1908)

Święta Kongregacja Konsystorialna, której pełna nazwa brzmiała Święta Kongregacja ds. Erygowania Diecezji oraz Prowizji Konsystorialnych, została utworzona 22 stycznia 1588 bullą Immensa aeterni Dei przez papieża Sykstusa V. Do jej kompetencji należało podejmowanie decyzji w sprawach rozstrzyganych dotąd obligatoryjnie na konsystorzach, takich jak np. tworzenie nowych diecezji, zmienianie granic dotychczasowych, mianowanie biskupów i nadawanie innych beneficjów konsystorialnych. W jej skład wchodziło przeciętnie kilkunastu kardynałów, nadto niektórzy arcybiskupi, biskupi i niżsi rangą prałaci.

W 1908 papież Pius X skupił w rękach Kongregacji Konsystorialnej wszystkie sprawy dotyczące biskupów. W 1967 papież Paweł VI zmienił jej nazwę na „Kongregacja ds. Biskupów”; zmiana ta weszła w życie 1 stycznia 1968. Natomiast papież Jan Paweł II w konstytucji apostolskiej Pastor bonus z 1988 potwierdził zakres jej kompetencji. 5 czerwca 2022 na mocy konstytucji apostolskiej Praedicate evangelium^[2]^[3], papież Franciszek przekształcił jej nazwę na „Dykasteria ds. Biskupów”.

Dotychczasowy zarząd Dykasterii

Kongregacja Konsystorialna (1588-1967)

Obradom Kongregacji przewodniczył początkowo jej dziekan, czyli najstarszy rangą kardynał będący jej członkiem, a pod jego nieobecność funkcję tę automatycznie przejmował kardynał zajmujący kolejne miejsce w porządku starszeństwa. Kardynał dziekan sprawował zatem funkcję prefekta bez potrzeby jakiejkolwiek formalnej nominacji - funkcja była obejmowana automatycznie, zgodnie z ustalonym porządkiem starszeństwa^[4]. W 1721 papież Innocenty XIII postanowił jednak, że funkcja prefekta tej kongregacji będzie zarezerwowana dla samego papieża. Taki stan utrzymał się aż do pontyfikatu Pawła VI, jednak od 1908 jeden z kardynałów pełnił urząd sekretarza Kongregacji i w tym charakterze kierował jej bieżącymi pracami. Wcześniej sekretarzem Kongregacji Konsystorialnej był każdorazowy sekretarz Świętego Kolegium Kardynałów^[5], a od 1908 sekretarz Świętego Kolegium obejmował nieistniejącą wcześniej funkcję asesora^[6].

Prefekci Kongregacji Konsystorialnej

1588–1589: kard. Alessandro Farnese
1589–1591: kard. Giovanni Antonio Serbelloni
1591–1592: kard. Gabriele Paleotti
1592–1593: kard. Innico d’Avalos d’Aragona
1593–1603: kard. Alfonso Gesualdo
1603–1607: kard. Tolomeo Gallio
1607–1611: kard. Domenico Pinelli
1611–1615: kard. François de Joyeuse
1615–1621: kard. Benedetto Giustiniani
1621–1624: kard. Francesco Sforza di Santa Fiora
1624–1639: kard. Domenico Ginnasi
1639–1641: kard. Carlo Emmanuele Pio
1641–1644: kard. Ciriaco Rocci
1644–1646: kard. Francesco Barberini
1646–1651: kard. Alfonso de la Cueva-Benavides y Mendoza-Carrillo
1651–1652: kard. Marcello Lante della Rovere
1652–1679: kard. Francesco Barberini (ponownie)
1680–1700: kard. Alderano Cibo
1700–1715: kard. Emmanuel de Bouillon
1715–1717: kard. Fabrizio Spada
1717–1721: kard. Sebastiano Antonio Tanara
1721–1724: Innocenty XIII
1724–1730: Benedykt XIII
1730–1740: Klemens XII
1740–1758: Benedykt XIV
1758–1769: Klemens XIII
1769–1774: Klemens XIV
1775–1799: Pius VI
1800–1823: Pius VII
1823–1829: Leon XII
1829–1830: Pius VIII
1831–1846: Grzegorz XVI
1846–1878: Pius IX
1878–1903: Leon XIII
1903–1914: Pius X
1914–1922: Benedykt XV
1922–1939: Pius XI
1939–1958: Pius XII
1958–1963: Jan XXIII
1963–1967: Paweł VI

Sekretarze (do 1908)

1588-1592: Silvio Antoniano
1592-1596: Antonio Quarenghi
1596-1598: Alessandro Borghi
1599-1604: Marzio Malacrida
1604-1623: Muzio Riccieri
1623-1624: Stefano de Noris
1624: Alessandro Bosco
1624-1629: Giovanni Battista Lauri
1629-1640: Giovanni Battista Doni
1640-1651: Giuseppe Frenfanelli
1652-1654: Decio Azzolini
1654-1657: Federico Ubaldini
1657-1682: Agostino Favoriti
1682-1690: Lorenzo Casoni
1690-1710: Guido Passionei
1710-1730: Domenico Riviera
1730-1735: Filippo Maria Monti
1735-1744: Giuseppe Livizzani
1744:1758: Niccolo Antonelli
1758-1766: Leonardo Antonelli
1766-1770: Muzio Gallo
1770-1816: Pietro Maria Negroni
1816-1818: Giovanni Francesco Guerrieri (koadiutor w latach 1814-1816)
1818-1824: Raffaele Mazio
1824-1831: Paolo Polidori
1831-1836: Luigi Frezza
1836-1838: Silvestro Belli
1838-1845: Lorenzo Simonetti
1845-1846: Giovanni Corboli Bussi
1846-1850: Domizio Meli Lupi Soragna
1850-1875: Ruggero Luigi Emidio Antici Mattei
1875-1882: Pietro Lasagni
1882-1884: Carmine Gori-Merosi
1884-1892: Francesco Mercurelli
1892-1903: Carlo Nocella
1903-1908: wakat

Kardynałowie sekretarze (1908-1967)

1908–1928: kard. Gaetano de Lai
1928–1930: kard. Carlo Perosi (prosekretarz w 1928)
1930–1948: kard. Raffaele Carlo Rossi OCD
1948–1957: kard. Adeodato Giovanni Piazza OCD
1957–1961: kard. Marcello Mimmi
1961–1967: kard. Carlo Confalonieri, od 1965 z tytułem proprefekta

Asesorzy (1908-1967)

1908-1914: ks. Scipione Tecchi
1914-1916: abp Tommaso Pio Boggiani OP
1916-1920: abp Vincenzo Sardi di Rivisondoli
1920-1923: ks. Luigi Sincero
1923-1930: abp Raffaele Carlo Rossi OCD
1930-1943: ks. Vincenzo Santoro
1943-1950: ks. Benedetto Renzoni
1950-1961: abp Giuseppe Antonio Ferretto
1961-1967: abp Francesco Carpino; od 1965 z tytułem sekretarza

Kongregacja ds. Biskupów (1968-2022)

Prefekci

1968–1973: kard. Carlo Confalonieri
1973–1984: kard. Sebastiano Baggio
1984–1998: kard. Bernardin Gantin
1998–2000: kard. Lucas Moreira Neves OP
2000–2010: kard. Giovanni Battista Re
2010–2022: kard. Marc Ouellet PSS

Sekretarze

1967–1979: abp Ernesto Civardi
1979–1987: abp Lucas Moreira Neves OP
1987–1989: abp Giovanni Battista Re
1989–1994: abp Justin Francis Rigali
1994–1998: abp Jorge María Mejía
1998–2009: abp Francesco Monterisi
2009–2012: abp Manuel Monteiro de Castro
2012–2013: abp Lorenzo Baldisseri
2013–2022: abp Ilson de Jesus Montanari

Podsekretarze

1967–1979: ks. Goffredo Mariani
1974–1979: ks. Jozef Tomko
1979–1990: ks. Marcello Costalunga
1990–1993: ks. Silvio Padoin
1993–2011: ks. Giovanni Maria Rossi
2010–2012: ks. Serge Poitras (podsekretarz pomocniczy)
2012–2022: ks. inf. Udo Breitbach