Franciszek

Franciscus

Jorge Mario Bergoglio
Papież Biskup Rzymu Suweren Państwa Watykańskiego
Franciszek (2016)
Miserando atque eligendo Spojrzał z miłosierdziem i wybrał
Kraj działania	Argentyna, Watykan
Data i miejsce urodzenia	17 grudnia 1936 Buenos Aires
Papież
Okres sprawowania	od 13 marca 2013
Prefekt Dykasterii ds. Ewangelizacji
Okres sprawowania	od 5 czerwca 2022
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	jezuici
Śluby zakonne	22 kwietnia 1973
Prezbiterat	13 grudnia 1969
Nominacja biskupia	20 maja 1992
Sakra biskupia	27 czerwca 1992
Kreacja kardynalska	21 lutego 2001 Jan Paweł II
Kościół tytularny	św. Roberta Bellarmina
Pontyfikat	13 marca 2013
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomości w Wikinews
Strona internetowa

Franciszek^[1][2][3] (łac. Franciscus PP., wł. Francesco, hiszp. Francisco; właśc. Jorge Mario Bergoglio SJ^[a][4][5]; ur. 17 grudnia 1936 w Buenos Aires^[6][7]) – argentyński duchowny rzymskokatolicki, jezuita, arcybiskup metropolita Buenos Aires i prymas Argentyny^[8] w latach 1998–2013, kardynał prezbiter w latach 2001–2013, przewodniczący Konferencji Episkopatu Argentyny w latach 2005–2011, 266. papież i 8. suweren Państwa Watykańskiego od 2013, sekretarz sekcji ds. migrantów i uchodźców Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka od 2017^[9], prefekt Dykasterii ds. Ewangelizacji od 2022.

Po powrocie do zdrowia po ciężkiej chorobie, w 1958 wstąpił do zakonu jezuitów. Święcenia kapłańskie przyjął w 1969, a w latach 1973–1979 był prowincjałem jezuickim w Argentynie. W 1992 mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji Buenos Aires oraz biskupem tytularnym Auki, a w 1998 roku został arcybiskupem Buenos Aires. W 2001 kreowany kardynałem prezbiterem z kościołem tytularnym San Roberto Bellarmino. Po rezygnacji Benedykta XVI, 13 marca wybrany na jego następcę. Imię Franciszek wybrał na cześć św. Franciszka z Asyżu. Jest pierwszym papieżem z Ameryki Południowej, a także pierwszym spoza Europy^[5] od czasu papieża Grzegorza III (pontyfikat 731–741)^[10]. Jest również pierwszym jezuitą wybranym na papieża^[11] i pierwszym zakonnikiem od czasu papieża Grzegorza XVI (pontyfikat 1831–1846)^[12]. Jest poliglotą, posługuje się językami: hiszpańskim, włoskim^[13], niemieckim^[13][14], francuskim^[13], łaciną^[15], piemonckim^[16] oraz angielskim^[13][17], zna też portugalski^[13]. Na studiach uczył się także klasycznej greki^[18].

Przypisuje mu się mniej formalne podejście do papiestwa niż jego poprzednikom. Zdecydował się na przykład zamieszkać w Domus Sanctae Marthae zamiast w papieskim apartamencie Pałacu Apostolskiego. Znany ze swojej pokory, troski o ubogich i zaangażowania w dialog międzyreligijny. Podtrzymuje tradycyjne poglądy Kościoła na temat aborcji, celibatu i wyświęcania kobiet. Utrzymuje, że Kościół powinien być bardziej otwarty dla członków społeczności LGBT i opowiada się za prawnym uznawaniem par osób tej samej płci^[19][20][21]. Jest krytykiem nieokiełznanego kapitalizmu i ekonomii wolnorynkowej, konsumpcjonizmu i nadmiernego rozwoju^[22] oraz opowiada się za podejmowaniem działań w sprawie zmian klimatycznych. W dyplomacji międzynarodowej pomagał w przywróceniu stosunków amerykańsko-kubańskich^[23][24] oraz wspierał sprawę uchodźców podczas kryzysów migracyjnych w Europie i Ameryce Środkowej^[25][26]. Jest zdecydowanym przeciwnikiem nacjonalizmu^[27][28] oraz dyskryminacji motywowanej wiarą^[29].

Jest drugim, po Leonie XIII, najstarszym urzędującym biskupem Rzymu^[30].

Został uhonorowany tytułem Człowiek Roku 2013 magazynu „Time”^[31].

Urodził się 17 grudnia 1936^[32] we Flores, ubogiej dzielnicy Buenos Aires^{[4][5][32][33]}. Był najstarszym z pięciorga dzieci księgowego Mario José Bergoglio (1908–1959)^[33][34][35] i Reginy María Sívori (1911–1981)^[36]. Mario Bergoglio był włoskim imigrantem^[37] urodzonym w Portacomaro. Regina Sívori^[38] była gospodynią domową urodzoną w Buenos Aires w rodzinie pochodzenia północnowłoskiego (piemoncko-genueńskiego)^[39][40][41]. Rodzina Mario José opuściła Włochy w 1929 roku, aby uciec przed faszystowskimi rządami Benito Mussoliniego^[42]. Według Maríi Eleny Bergoglio (ur. 7 lutego 1948) nie wyemigrowali ze względów ekonomicznych^[43]. Jego rodzeństwem byli Alberto Horacio (17 lipca 1942 – 15 czerwca 2010), Oscar Adrián (zm. 30 stycznia 1938) i Marta Regina (24 sierpnia 1940 – 11 lipca 2007)^[44][45]. Jego siostrzenica, Cristina Bergoglio, jest malarką mieszkającą w Madrycie^[46][47].

W wieku 6 lat uczęszczał do Wilfrid Barón de los Santos Ángeles, szkoły salezjanów, w Ramos Mejía^[33]. Uczęszczał do technikum Escuela Técnica Industrial Hipólito Yrigoyen^[33], nazwanego na cześć byłego prezydenta Argentyny. Szkołę ukończył z dyplomem technika chemika^{[b][32][33][48]}. Cierpiał na zagrażające życiu zapalenie płuc i trzy cysty. Niedługo potem wycięto mu fragment prawego płuca^[49].

W wieku 21 lat rozpoczął studia w seminarium, w Villa Devoto koło Buenos Aires^[50][34]. 11 marca 1958 wstąpił do zakonu jezuitów i kontynuował naukę w domach zakonnych; w nowicjacie w Chile zgłębiał nauki humanistyczne, w Colegio Máximo San José w San Miguel koło Buenos Aires obronił licencjat z filozofii, w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe studiował literaturę i psychologię^[34].

W latach 1964–1965 był nauczycielem literatury i psychologii w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe, zaś w 1966 r. w Colegio del Salvador w Buenos Aires. W latach 1967–1970 studiował teologię na wydziale teologicznym Colegio Máximo San José w San Miguel^[51].

13 grudnia 1969 roku z rąk arcybiskupa Ramóna José Castellano, emerytowanego metropolity Córdoby, przyjął święcenia kapłańskie, a wieczystą profesję złożył 22 kwietnia 1973^[6].

Po złożeniu ślubów wieczystych w latach 1971–1973 był mistrzem nowicjatu w seminarium w Villa Barilari i, równocześnie, profesorem Wydziału Teologii w Colegio Máximo San José w San Miguel, a od 1972 r. przez rok członkiem konsulty (rady) prowincji jezuickiej San Miguel, wreszcie prowincjałem jezuitów w Argentynie (1973–1979)^[34]. W 1973 roku zaczęto określać go „głową argentyńskiego kościoła”^[52]. Po zakończeniu sprawowania tego urzędu, w 1979 r., przebywał w Niemczech, a następnie^[kiedy?] w Instituto Secundario „El Salvador” w Córdobie. W tym samym roku (1979) został ponownie rektorem Colegio Máximo de San José w San Miguel (pozostał nim do 1986 r.). We Frankfurcie nad Menem kontynuował naukę na wydziale teologicznym St. Georgen^[53]. W latach 1986–1988 był członkiem komitetu redakcyjnego „Boletín de espiritualidad”, a następnie w latach 1990–1991 spowiednikiem w Residencia Mayor w Córdobie^[34][54][55].

20 maja 1992 został prekonizowany przez papieża Jana Pawła II biskupem pomocniczym Buenos Aires^[6] i biskupem tytularnym Auca^[6]. Sakry biskupiej udzielił mu 27 czerwca 1992 arcybiskup Buenos Aires, kardynał Antonio Quarracino, któremu asystowali nuncjusz apostolski w Argentynie, arcybiskup Ubaldo Calabresi, i Emilio Ogñénovich, biskup diecezjalny Mercedes-Luján. 3 czerwca 1997 został przeniesiony na arcybiskupa koadiutora tej archidiecezji, obejmując rządy 28 lutego 1998, po śmierci kardynała Quarracino^[34]. 30 listopada 1998 został jednocześnie ordynariuszem dla wiernych rytów orientalnych, mieszkających w Argentynie, nieposiadających własnego ordynariusza^[34]. Pełnił funkcje Wielkiego Kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Argentyny oraz wiceprzewodniczącego Konferencji Episkopatu Argentyny^[34]. W grudniu 2011 r. w związku z ukończeniem 75 lat złożył rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity Buenos Aires^[56], jednakże papież Benedykt XVI zlecił mu dalsze sprawowanie urzędu i pełnił aż do wyboru na papieża w 2013 r.^[57]

Brał udział w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie, w tym w sesji specjalnej poświęconej Kościołowi w Ameryce w listopadzie i grudniu 1997 r.^[34]

W lutym 2001 r. Jan Paweł II wyniósł go do godności kardynalskiej, nadając tytuł prezbitera San Roberto Bellarmino^[34]. Podczas konklawe w kwietniu 2005 r. kardynał Bergoglio był wymieniany w gronie papabile, potencjalnych faworytów do następstwa po zmarłym Janie Pawle II. Mógł być też wspierany przez Carlo Marię Martiniego^[58]. Z informacji, jakie udało się zebrać włoskiemu watykaniście Lucio Brunelliemu, Bergoglio w trakcie konklawe 2005 był najpoważniejszym kontrkandydatem dla Ratzingera^[59].

Jako kardynał był członkiem kilku dykasterii Kurii Rzymskiej:

• Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów,
• Kongregacja ds. Duchowieństwa,
• Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego,
• Papieska Rada ds. Rodziny,
• Papieska Komisja ds. Ameryki Łacińskiej.

W latach 2005–2011 (dwie 3-letnie kadencje) był przewodniczącym Konferencji Episkopatu Argentyny^[34].

Prowadził skromny tryb życia: latami sam sobie gotował, a po mieście poruszał się, korzystając z transportu publicznego^[60]. W 2001 r. zrobiło się o nim głośno na świecie po tym, jak odwiedzając hospicjum umył i ucałował stopy 12 osobom chorym na AIDS^[61]. Jest kibicem i honorowym członkiem argentyńskiego klubu piłkarskiego CA San Lorenzo de Almagro (założonego w 1908 r. przez salezjanina, księdza Lorenzo Massę SDB i nazwanego na cześć świętego Wawrzyńca)^[62].

13 marca 2013 podczas drugiego dnia konklawe, zwołanego po rezygnacji papieża Benedykta XVI, w piątym głosowaniu został wybrany biskupem Rzymu – 266. papieżem^[63]. Tradycyjny biały dym, obwieszczający światu wybór nowej głowy Kościoła, pojawił się o godz. 19:06 czasu rzymskiego^[63].

Franciszek na początku inauguracyjnego wystąpienia odmówił Modlitwę Pańską za swojego poprzednika, Benedykta XVI^[64][65], z którym 23 marca spotkał się w Castel Gandolfo^[66]. Następnie poprosił wiernych o odmówienie modlitwy za swój pontyfikat, po czym udzielił pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi^[67]. Wezwał też do modlitwy o ogólnoświatowe braterstwo^[68].

Wybór imienia podyktowany został chęcią zajęcia się problemami biednych i nędzarzy, na wzór św. Franciszka z Asyżu, jak to zostało zakomunikowane przez elekta kardynałom tuż po wyborze^[69].

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Kardynał Jorge Bergoglio został wybrany 266. papieżem i przyjął imię Franciszka

 Osobny artykuł: Inauguracja pontyfikatu papieża Franciszka.

Już dzień po wyborze papież Franciszek opuścił mury Watykanu, udając się do bazyliki Matki Bożej Większej^[70]. Miejsce to jest szczególne dla zakonu jezuitów – tam pierwszą mszę św. odprawił św. Ignacy Loyola.

Papież Franciszek zachował biskupią dewizę Miserando atque eligendo zaczerpniętą z komentarza do powołania św. Mateusza (Mt 9,9), św. Bedy Czcigodnego (Homila 21; CCL 122, 149-151)^[71][72]. 18 marca 2013 podano także, że papież Franciszek zatrzyma swój dotychczasowy herb. Został on jednak lekko zmodyfikowany, aby symbole były bardziej czytelne. Dotychczasową pięcioramienną gwiazdę zastąpiono ośmioramienną nawiązującą do ośmiu ewangelicznych błogosławieństw, zaś szpikanardowi – symbolowi św. Józefa – nadano wyraźny wygląd kwiatu, aby nie mylił się z winogronem^[73]. Uroczysta inauguracja pontyfikatu Franciszka odbyła się 19 marca 2013^[74]. Według źródeł watykańskich we mszy św. inauguracyjnej wzięło udział ok. 200 tys. wiernych^[75].

20 marca 2013 papież Franciszek mianował swoim osobistym sekretarzem ks. prałata Alfreda Xuereba^[76].

7 kwietnia 2013 odbył się ingres do bazyliki św. Jana na Lateranie, która jest jego katedrą jako biskupa Rzymu. Podczas ingresu Franciszek po raz pierwszy podczas swego pontyfikatu użył srebrnej feruli Pawła VI, mającej formę lekko zagiętego krzyża z pasyjką, używanej m.in. przez Jana Pawła II w czasie jego pontyfikatu^[77].

W dniu 5 lipca 2013 została opublikowana pierwsza encyklika papieża Franciszka nosząca tytuł Lumen Fidei^[78]. Papież, 13 czerwca 2013 podczas spotkania z członkami Rady Sekretariatu Synodu Biskupów, przyznał, iż szybkie tempo powstania pierwszej encykliki zawdzięcza rozpoczęciu pracy nad nią jeszcze przez swego poprzednika Benedykta XVI^[79]. Również 5 lipca 2013 doszło do historycznego wspólnego udziału dwóch papieży – Franciszka i Benedykta XVI – w ceremonii odsłonięcia nowego pomnika Michała Archanioła w Ogrodach Watykańskich^[80]. Papież Franciszek jest wspierany w pisaniu swoich mów przez ks. Paolo Luca Braidę^[81].

6 sierpnia 2013 papież Franciszek otrzymał honorową Nagrodę im. Martina Fierro przyznaną przez argentyńską telewizję za prowadzenie programu religijnego. Jako arcybiskup Buenos Aires prowadził on 32 odcinki programu „Biblia, diálogo vigente”, który był emitowany w 2012 roku w należącej do stołecznej archidiecezji stacji Canal 21^[82].

24 listopada 2013 podczas uroczystej mszy św. kończącej Rok Wiary, ustanowiony przez Benedykta XVI, papież Franciszek ogłosił swoją pierwszą adhortację noszącą tytuł Evangelii gaudium (pol. Radość Ewangelii), której oficjalna prezentacja odbyła się 26 listopada^[83].

27 kwietnia 2014 w Niedzielę Miłosierdzia Bożego papież Franciszek podczas uroczystej eucharystii na placu Świętego Piotra po raz pierwszy w historii dokonał kanonizacji dwóch swoich poprzedników Jana XXIII i Jana Pawła II^[84]. 18 czerwca 2015 w Watykanie zaprezentowano drugą encyklikę Papieża Laudato si', poruszającą tematykę ochrony środowiska^[85].

12 lutego 2016 na Kubie papież Franciszek jako pierwszy w historii zwierzchnik Kościoła katolickiego spotkał się ze zwierzchnikiem Kościoła prawosławnego Rosji – patriarchą moskiewskim i całej Rusi Cyrylem I, gdzie punktem kulminacyjnym tego spotkania było podpisanie wspólnej katolicko-prawosławnej deklaracji^[86][87]. 19 marca papież ogłosił drugą adhortację Amoris Laetitia, którą zaprezentowano w Watykanie 8 kwietnia^[88].

8 marca 2020, w związku z pandemią COVID-19, po raz pierwszy w historii papież Franciszek przewodniczył modlitwie Anioł Pański z Biblioteki Watykańskiej^[89]. Taka sama sytuacja miała miejsce trzy dni później, gdy audiencja generalna z papieżem odbyła się bez udziału wiernych w Bibliotece Watykańskiej^[90]. 27 marca 2020 papież uczestniczył w celebracji liturgicznej w związku z pandemią COVID-19 bez obecności wiernych na placu św. Piotra i udzielając na koniec nadzywczajnego błogosławieństwa Urbi et Orbi w drzwiach bazyliki św. Piotra^[91]. Błogosławieństwu nie towarzyszyła modlitwa, a zostało ono udzielone Najświętszym Sakramentem^[92].

3 października 2020, zgodnie z zapowiedzią z dnia 5 września 2020, w Asyżu podpisał swoją trzecią encyklikę Fratelli tutti o braterstwie i przyjaźni społecznej^[93].

11 stycznia 2021 opublikowanym w motu proprio Spiritus Domini papież dokonał zmiany w prawie kanonicznym zezwalając kobietom na posługę akolity i lektora^[94].

16 lipca 2021 papież Franciszek wydał list apostolski motu proprio Traditionis custodes, którym ograniczył możliwość korzystania z tak zwanej liturgii przedsoborowej^[95][96]. Zniósł tym samym uprawnienia udzielone przez swych poprzedników, a w szczególności przez Benedykta XVI, który w motu proprio Summorum Pontificum udostępnił wszystkim przedsoborową liturgię. Zgodnie z Traditionis custodes wydawanie zezwolenia na posługiwanie się Mszałem z 1962 r. powraca do wyłącznych kompetencji biskupa, który ma się upewnić, że grupy, które się nim posługują, nie podważają reformy liturgicznej i nauczania papieży^[97].

25 lutego 2022 papież Franciszek udał się do ambasady Rosji przy Watykanie, aby wyrazić ból i cierpienie z powodu rozpoczętej przez Rosję inwazje na Ukrainę^[98][99].

Na początku marca 2022 roku papież Franciszek wysłał na pomoc Ukrainie dwóch kardynałów^[100]. Specjalnymi wysłannikami papieża byli kardynał Konrad Krajewski, jałmużnik papieski oraz kardynał Michael Czerny, prefekt Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Misja, która obejmowała kilka podróży^[101][102], została uznana za niezwykłe posunięcie dyplomacji watykańskiej^[103].

25 marca 2022, na zakończenie nabożeństwa pokutnego w bazylice św. Piotra, papież Franciszek dokonał aktu poświęcenia Rosji i Ukrainy Niepokalanemu Sercu Maryi^[104][105].

W związku z reformą Kurii Rzymskiej ogłoszoną w konstytucji apostolskiej Praedicate Evangelium z dniem 5 czerwca 2022 został również prefektem nowo powstałej Dykasterii ds. Ewangelizacji, utworzonej z połączenia Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów oraz Papieskiej Rady ds. Nowej Ewangelizacji^[106][107].

W opublikowanym przez hiszpański dziennik „ABC” wywiadzie papież Franciszek ujawnił, że podpisał list rezygnacyjny w przypadku, gdyby doszło do „ciężkiego i trwałego problemu zdrowotnego”, który uniemożliwiłby mu sprawowanie posługi piotrowej^[108].

5 stycznia 2023 papież Franciszek jako pierwszy w historii Kościoła biskup Rzymu, przewodniczył na placu świętego Piotra uroczystościom pogrzebowym swojego poprzednika, emerytowanego papieża Benedykta XVI, zmarłego 31 grudnia 2022^[109].

31 grudnia 2020 ogłoszono, że papież Franciszek ze względu na rwę kulszową nie będzie mógł przewodniczyć I Nieszporom Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi oraz mszy świętej następnego dnia^[110]. Była to pierwsza uroczystość, z której papież musiał zrezygnować z powodów zdrowotnych^[111]. Z tego samego powodu zrezygnował również z mszy świętej w Niedzielę Słowa Bożego 24 stycznia 2021 oraz z przewodniczenia Nieszporom święta Nawrócenia Świętego Pawła następnego dnia w bazylice św. Pawła za Murami, a także ze spotkania z korpusem dyplomatycznym^[112].

4 lipca 2021 papież Fraciszek w klinice Gemelli został poddany zabiegowi chirurgicznemu uchyłkowatości okrężnicy, który polegał na wycięciu części jelita grubego (tzw. hemikolektomia)^[113]. W związku z rekonwalescencją papieża Franciszka po operacji, po raz pierwszy od swojego pontyfikatu modlitwie Anioł Pański przewodniczył z apartamentu w klinice, w tym samym, w którym kilka razy przebywał Jan Paweł II^[114]. Pobyt w klinice papież zakończył 14 lipca 2021^[115].

5 maja 2022 podczas spotkania w aulii Pawła VI z Międzynarodową Unią Przełożonych Generalnych zgromadzeń żeńskich poruszał się na wózku inwalidzkim z powodu problemów z kolanem. W ostatnim czasie z tego powodu, papież przeszedł zabieg infiltracji, w celu przyjęciu specjalnego zastrzyku^[116][117].

Od 29 marca do 1 kwietnia 2023 papież Franciszek przebywał w klinice Gemelli, z powodu zapalenia oskrzeli^[118], zaś 7 czerwca 2023 przeszedł operację z powodu z niedrożnością jelit tzw. laparotomię^[119][120]. Pobyt w klinice papież zakończył 16 czerwca 2023^[121]. 26 listopada tego samego roku z powodu choroby infekcji płuc, papież Franciszek w kaplicy w Domu Świętej Marii przewodniczył w modlitwie Anioł Pański, jednocześnie mając problemy z płucami nie mogąc czytać rozważań^[122]. Podczas środowych audiencji generalnych tj. 28 lutego, 6 marca i 13 marca 2024 papież z powodu problemów z głosem nie mógł odczytać katechezy^{[123][124][125]}.

 Osobny artykuł: Kardynałowie z nominacji Franciszka.

Franciszek do tej pory zwołał 9 konsystorzy zwyczajnych, podczas których kreował 142 kardynałów.

 Osobny artykuł: Beatyfikowani i kanonizowani przez Franciszka.

Tablica rodowodowa[126]
Prapradziadkowie	José Bergoglio María Giacchino		César Vasallo María Sugliano	José Crema Ángela María Marchisio	Antonio Sívori (24.01.1813–09.02.1871) Catalina Daneri (1812–02.02.1886)	José Sturla Magdalena Pinasco	Jaime Gogna	Juan Demergazzo María
Pradziadkowie	Francisco Bergoglio María Teresa Bugnano		Pedro Vasallo Ángela Crema		Vicente Jerónimo Sívori (20.01.1850–?) Catalina Sturla (1849–?)		Pedro Juan Gogna Regina Demergazzo
Dziadkowie	Juan Ángel Bergoglio (13.08.1884–30.10.1964) Rosa Margarita Vasallo (zm. 01.08.1974)				Francisco Sívori (12.03.1874–29.07.1954) María Gogna (03.06.1887–?)
Rodzice	Mario José Bergoglio (02.04.1908–1959) Regina María Sívori (28.11.1911–08.01.1981)
Jorge Mario Bergoglio, papież (ur. 17.12.1936)

Już po samym wyborze papieża Franciszka nastały zmiany. Zaraz po swoim wyborze odmówił założenia mucetu w wersji zimowej (tj. ozdobnego, w kolorze karmazynowym, lamowanego gronostajem) oraz stuły, którą założył dopiero podczas błogosławieństwa Urbi et orbi, taki sam gest robi podczas błogosławieństwa Urbi et orbi z okazji świąt Bożego Narodzenia czy Zmartwychwstania Pańskiego. Do kolejnych nowości w tym pontyfikacie należą:

• Jego Pierścień Rybaka przyjęty na inauguracji nie jest złoty, tylko pozłacany^[127].
• Porusza się zwykłym, mniejszym samochodem^[128].
• Nie mieszka tak jak jego poprzednicy w Pałacu Apostolskim, ale w mieszkaniu w Domus Sanctae Marthae. Przyjmuje tam mniejsze delegacje oraz organizuje audiencje prywatne. Na co dzień odprawia mszę w jednej z pięciu niewielkich kaplic wydzielonych w tym budynku^[129].
• Nie śpiewa tak jak jego poprzednicy podczas mszy św. ani nie udziela uroczystego błogosławieństwa^[130].
• Podczas spotkania z wiernymi papież witając się używa zwrotów Dzień dobry, Dobry wieczór, a na koniec modlitwy Anioł Pański używa Dobrej Niedzieli oraz smacznego obiadu^[131][132].
• Po Watykanie porusza się pieszo albo samochodem marki Volkswagen, należącym do Żandarmerii Watykańskiej^[133].
• Przerwał tradycję przyznawania tytułów honorowych: prałata honorowego Jego Świątobliwości oraz protonotariusza apostolskiego (infułata)^[134].
• Telefonuje sam i nie prosi o pomoc swego sekretarza, żeby do kogoś zadzwonić^[135].
• Przed zbliżającą się podróżą lub po jej zakończeniu udaje się do bazyliki Matki Bożej Większej, by modlić się przed obrazem Matki Boskiej Śnieżnej „Salus Populi Romani”^[136].
• Zdecydował, że nie będzie podróżował po krajach jako obywatel Watykanu, lecz jako obywatel swojego rodzinnego kraju – Argentyny^[137].
• Zrezygnował z noszenia butów papieskich, które zakłada jedynie w rezydencji^[138][139] i z papieskiego pektorału (zachował swój krzyż biskupi).
• Zrezygnował z pozdrawiania wiernych w różnych językach, pozdrawia wyłącznie w języku włoskim^[140].
• Zrezygnował z wyjazdu do letniej rezydencji w Castel Gandolfo na letnie wakacje, tak jak czynili jego poprzednicy, m.in.: Jan Paweł II i Benedykt XVI^[141][142].

 Osobny artykuł: Kalendarium pontyfikatu Franciszka.

 Osobny artykuł: Podróże apostolskie Franciszka.

Franciszek już od początku pontyfikatu podkreślał potrzebę dokonania istotnych zmian wewnątrz Kościoła katolickiego. Pierwszym krokiem w tym kierunku było powołanie 13 kwietnia 2013 specjalnej grupy kardynałów.

 Osobny artykuł: Rada Kardynałów.

Celem tej grupy było – jak to określił oficjalny komunikat Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej – doradzenie papieżowi w zarządzaniu Kościołem Powszechnym oraz opracowanie projektu zmiany Konstytucji apostolskiej Pastor Bonus o Kurii Rzymskiej^[143].
Grupa kardynałów liczy ośmiu członków:

• kard. Óscar Andrés Rodríguez Maradiaga, przewodniczący grupy, arcybiskup Tegucigalpa;
• kard. Giuseppe Bertello;
• kard. Francisco Javier Errázuriz Ossa, emerytowany arcybiskup z Santiago de Chile;
• kard. Oswald Gracias, arcybiskup Bombaju;
• kard. Reinhard Marx, arcybiskup Monachium i Fryzyngii,
• kard. Laurent Monsengwo Pasinya, arcybiskup Kinszasy;
• kard. Seán O’Malley, arcybiskup Bostonu;
• kard. George Pell, arcybiskup Sydney.
• Sekretarzem został Marcello Semeraro, biskup Albano.

Pierwsze oficjalne spotkanie grupy nastąpiło w Watykanie w dniach 1–3 października 2013 r.^[143]

Dziełu reformy poddany został również tzw. Bank Watykański. W dniu 24 czerwca 2013 Franciszek powołał Papieską Komisję ds. Instytutu Dzieł Religijnych (IOR). Zadaniem Komisji jest przede wszystkim zbieranie dokładnych informacji na temat sytuacji prawnej i różnych działań Instytutu w celu umożliwienia, w razie potrzeby, większej harmonizacji z powszechną misją Kościoła katolickiego^[144]. Komisja składa się z pięciu członków, a na jej czele stoi kardynał Raffaele Farina. Członkowie komisji posiadają prawo dostępu do „dokumentów, danych i informacji niezbędnych do wykonywania przez nich obowiązków służbowych”, nawet jeśli objęte są tajemnicą zawodową. Komisja, po zakończeniu dochodzenia, dostarczy raport końcowy papieżowi^[145].

Jednym z wyrazów ekumenicznego zaangażowania Franciszka była jego wizyta 22 czerwca 2015 w świątyni Kościoła Waldensów w Turynie. W jej trakcie papież zwrócił się do wiernych tego wyznania w słowach: „W imieniu Kościoła katolickiego proszę was o przebaczenie za niechrześcijańskie, czy nawet nieludzkie postawy i zachowania w dziejach, jakich dopuściliśmy się przeciwko wam. W imię Jezusa Chrystusa przebaczcie nam”^[146].

Jako teolog wcześnie odżegnał się od teologii wyzwolenia, wiążąc się z jednym z posoborowych ruchów Comunione e Liberazione.

W swoich pismach podkreślał istotę Kościoła jako wspólnoty wszystkich wiernych, której kapłani są jedynie częścią. Zachęcał do otwarcia się na spotkania z osobami niewierzącymi, krytykował też przypadki nieudzielania chrztu dzieciom urodzonym poza małżeństwem^[58].

Jako arcybiskup Buenos Aires starał się budować dobre relacje z organizacjami żydowskimi.

W swoich kazaniach kładł nacisk na współczucie wobec ubogich, podkreślał jednak znaczenie świętości i duchowości, uznając, że przemiana serc ludzi bogatych przyniesie więcej pozytywnych skutków dla biednych, niż same działania polityczne. Wyrażał jednak poparcie dla programów na rzecz rozwoju społecznego i publicznie krytykował politykę wolnorynkową^[147]. Jednocześnie odcina się od ideologii marksistowskiej^[148]. Według kard. Petera Turksona papież nie odrzuca wolnego rynku, jeśli ten służy człowiekowi, a nie na odwrót^[149].

Jako arcybiskup Buenos Aires wzywał księży swej archidiecezji do przeciwstawienia się aborcji i eutanazji.

Zdecydowany obrońca katolickiego nauczania w zakresie bioetyki, in vitro określił jako „produkcję dzieci”, odrzucił „fałszywe współczucie” prowadzące do aborcji czy eutanazji^[150].

1 września 2015, z okazji ogłoszenia Roku Świętego Miłosierdzia, Franciszek udzielił wszystkim księżom spowiednikom pozwolenia na rozgrzeszanie wiernych, które dokonały aborcji^[151][152]. Po upływie tego okresu, w końcu 2016 r. w liście „Misericordia et misera”, przedłużył obowiązywanie tej decyzji, m.in. słowami: udzielam od tej pory wszystkim kapłanom, na mocy ich posługi, władzy rozgrzeszania osób, które popełniły grzech aborcji^{[153][154][155]}.

Dziennikarz Jordi Évole w rozmowie z papieżem pytając o stosunek do aborcji, która motywowana jest gwałtem, otrzymał odpowiedź papieża, który powiedział: „Zrozumiałbym rozpacz [zgwałconej] dziewczyny, ale wiem także, że niegodziwe jest niszczenie życia ludzkiego w celu rozwiązania tego problemu”. Jednocześnie znacząco podkreślił, że należy jej się pomoc oraz wyraził zadowolenie ze wzrostu świadomości tych przypadków w społeczeństwie, jak również z upowszechniania się organizacji pomagających takim kobietom oraz dbających o podkreślanie ich godności^[156]. Podczas audiencji generalnej papież Franciszek mówiąc o aborcji porównał ją do wynajęcia płatnego zabójcy w celu rozwiązania problemu^[157].

W 2010 r. w liście pasterskim poprzedzającym głosowanie argentyńskiego parlamentu nad projektem ustawy o związkach jednopłciowych kardynał Bergoglio napisał, że jest on „destrukcyjnym projektem wymierzonym w Boży plan” i zaapelował o modlitwę, aby Bóg „zesłał swojego Ducha na parlamentarzystów, którzy będą głosować. Aby nie oddawali głosu kierując się błędem lub koniunkturą, lecz aby głosowali kierując się prawem naturalnym i prawem Bożym”^[158].

Papież Franciszek naucza o potrzebie szacunku i niedyskryminowania osób homoseksualnych, wygłaszając w 2016 r. pogląd, że Kościół powinien przeprosić osoby homoseksualne za ich marginalizację i obrażanie^[159]. Jednocześnie mówi o tym, że „lobbowanie na rzecz homoseksualizmu jest złem”^[158] oraz przypomina, że według Katechizmu Kościoła Katolickiego grzechem nie mogą być same skłonności, ale są nim akty homoseksualne^[160].

W styczniu 2023 w wywiadzie dla agencji Associated Press ocenił prawa penalizujące kontakty homoseksualne za niesprawiedliwe i wezwał biskupów, którzy je popierają do „nawrócenia”^[161].

18 grudnia 2023 Dykasteria Nauki Wiary opublikowała deklarację doktrynalną Fiducia supplicans, zatwierdzoną przez papieża Franciszka, ws. błogosławienia par w sytuacjach nieregularnych i par jednopłciowych. Jednakże deklaracja ta i błogosławienie nie oznacza akceptacji takich związków, dotyczy jedynie błogosławieństw spontanicznych (nie z rytuału i poza ramami liturgicznymi, „w obliczu prośby dwóch osób”)^[162].

 Osobny artykuł: Nadużycia seksualne w Kościele katolickim.

W dniu 5 kwietnia 2013 Franciszek przyjął na audiencji arcybiskupa Gerharda Ludwiga Müllera, prefekta Kongregacji Nauki Wiary. W oficjalnym komunikacie zaznaczono, że papież w kwestii pedofilii wśród księży zalecił kontynuowanie linii postępowania określonej przez Benedykta XVI. Ponadto Franciszek podkreślił wagę podejmowania zdecydowanych działań w sprawie przypadków wykorzystywania seksualnego, przede wszystkim poprzez wspieranie działań w zakresie ochrony małoletnich, pomocy tym, którzy w przeszłości stali się ofiarami takiej przemocy, wszczynaniu postępowania przeciwko sprawcom dzięki zaangażowaniu lokalnych episkopatów w formułowaniu i wdrażaniu niezbędnych dyrektyw w tej dziedzinie. Ma to na celu podkreślenie wiarygodności świadectwa i misji Kościoła^[163].

W motu proprio z 11 lipca 2013 r. Franciszek wprowadził na terenie Watykanu zmiany w zakresie karalności za przestępstwo pedofilii oraz czynów związanych z produkcją, przechowywaniem oraz rozprowadzaniem materiałów zawierających treści pornograficzne. Za wyżej wymienione przestępstwa podniesiono maksymalny wymiar kary. Zmiany dotyczą jedynie osób będących pracownikami bądź obywatelami państwa Watykan^[164].

Podczas obrad rady kardynałów w dniu 5 grudnia 2013 papież zaakceptował decyzję kardynałów o utworzeniu komisji ds. przypadków pedofilii w Kościele^[165]. 22 marca 2014 papież utworzył komisję ds. Ochrony Nieletnich^[166].

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Watykan stanowczo zaprotestował przeciwko kampanii szkalującej nowego papieża

W 2005 r. kardynał Bergoglio został oskarżony o współpracę w latach siedemdziesiątych XX wieku (gdy był on prowincjałem Towarzystwa Jezusowego) z juntą przy porwaniu jezuitów Orlanda Yoria i Franza (Ferenca) Jálicsa^[167][168]. Pierwszy z nich oskarżył Bergoglia o to, że nie powiedział przedstawicielom reżimu, że popiera pracę w slumsach prowadzoną przez swoich podwładnych, i w efekcie dostali się oni w ręce szwadronu śmierci^[60][169].

Oskarżenie nie przedstawiło dowodów przestępstwa^[170]. Kardynał Bergoglio nie podejmował obrony. Dopiero w 2010 r. ujawnił w rozmowie z biografem, że jego osobiste starania doprowadziły do uwolnienia porwanych oraz że regularnie ukrywał na terenie kościelnym osoby poszukiwane przez juntę. Jednemu mężczyźnie, podobnemu z wyglądu, dał swoje dokumenty, by mógł uciec^[60][169]. O bierność wobec porwań dzieci opozycjonistów oskarżyła przyszłego papieża także organizacja Babcie z Plaza de Mayo^[171]. W 2012 roku kardynał Bergoglio przeprosił Argentyńczyków za postawę kleru podczas brudnej wojny, uznając za winnych juntę i lewicę^[61]. Domniemaną współpracę kardynała Bergoglia z juntą opisał Horacio Verbitsky (dziennikarz śledczy związany w przeszłości z peronistowską organizacją partyzancką Montoneros^[172]) w książce El Silencio: de Paulo VI a Bergoglio: las relaciones secretas de la Iglesia con la ESMA (Cisza. Paweł VI i Bergoglio. Tajne stosunki Kościoła z ESMA^[c])^{[173][174][175]}. Reportaż oparty został m.in. na relacji Franza Jalicsa^[167]. Sam Jalics twierdzi w swojej książce Rekolekcje kontemplatywne, że „z jednym współbratem zakonnym” w slumsach pracowali i żyli za zgodą przełożonych, posłani tam przez nich. Miał też w swoich rękach 30 dokumentów stwierdzających, kto doniósł na nich wojskowym, że są terrorystami^[176]. Jedynym dokumentem źródłowym, mającym posłużyć za dowód rzekomej współpracy Bergoglia z juntą, w którym kardynał jest wymieniony z nazwiska, wykorzystanym w książce Verbitsky’ego, jest wzmianka urzędnika MSZ o tym, że kardynał sugerował, aby nie dawać Jalicsowi zgody na przedłużenie ważności paszportu podczas pobytu zagranicznego^[177].

Stojący na czele ruchu obrońców praw człowieka w rządzonej przez wojskowych Argentynie, laureat Pokojowej Nagrody Nobla Adolfo Pérez Esquivel neguje związki kardynała Bergoglia z reżimem junty^[171][178]. Również argentyński sędzia Germán Castelli, który zajmował się zbrodniami junty z przełomu lat 70. i 80., oznajmił, że oskarżenia pod adresem Bergoglia w związku ze sprawą dwóch zakonników są „całkowicie fałszywe”^[179].

Kilka dni po wyborze papieża, 15 marca, rzecznik Watykanu Federico Lombardi ustosunkował się do stawianych Bergogliowi zarzutów o związki z juntą i przedstawił oficjalne stanowisko Watykanu. Lombardi oświadczył, że wszelkie zarzuty są bezpodstawne, a kampania przeciwko Bergogliowi jest znana i była prowadzona od wielu lat. Dodał, że istnieją „liczne relacje, które ukazują, ile Bergoglio uczynił, by ochronić wiele osób w czasach dyktatury wojskowej”, oraz doprowadził do przeproszenia przez argentyński Kościół za to, że ten nie poczynił wystarczających kroków w czasach tak zwanej brudnej wojny^{[180][181][182]}.

20 marca 2013 roku mieszkający w Niemczech Franz Jalics opublikował na stronach internetowych swojego zakonu oświadczenie, w którym zaprzecza informacjom, jakoby on i jego brat zakonny Orlando Yorio byli zadenuncjowani przez ówczesnego prowincjała, ojca Jorgego Bergoglia. Jalics oświadczył, że pierwotnie skłaniał się do takich podejrzeń, ale po licznych późniejszych wyjaśnieniach i rozmowach uznał, że nie miały one podstaw^[183].

4 października 2019 roku, na ceremonii przed Synodem Amazońskim, w Ogrodach Watykańskich wystawiono dwie figurki przedstawiające ciężarną kobietę, wokół których tańczono i śpiewano. Choć na ceremonii rzeźby nazwano Matką Boską Amazońską (hiszp. Nuestra Senora de la Amazonia)^[184], w mediach pojawiła się błędna informacja iż przedstawiały one Pachamamę, inkaską boginię ziemi. 21 października na serwisie YouTube opublikowano film przedstawiający dwóch mężczyzn wrzucających figurki do Tybru^[185].

Po rosyjskiej agresji na Ukrainę Bergoglio na trzeci dzień udał się z wizytą do ambasady rosyjskiej w Rzymie^[186]. Przez wiele tygodni nie potępiał rosyjskiej inwazji i nie zabrał jednoznacznego stanowiska na temat wojny^[187]. W ogólnikowych wypowiedziach nie wskazywał wprost na agresora w tym konflikcie^[188], w miejsce tego formułując opinie o „biednych rosyjskich żołnierzach”^[189] i o tym, że „wszyscy jesteśmy winni”^[190]. Po zamachu na kremlowską propagandystkę Darję Duginę określił ją jako „biedną” i „niewinną”^[191].

W maju 2022 stwierdził, że jednym z powodów inwazji mogło być „szczekanie NATO pod drzwiami Rosji”^[192] – później tłumaczył, że usłyszał te słowa od jednego z przywódców państw, przed rozpoczęciem wojny w Ukrainie. W tej samej wypowiedzi mówił o okrucieństwie wojsk rosyjskich i ukraińskim heroizmie^[193]. W tym samym czasie odbył wideokonferencję z patriarchą Cyrylem^[194] i wielokrotnie deklarował chęć osobistego spotkania się z nim^[195][196], jednocześnie nie zdecydował się na podróż do Ukrainy, uzasadniając to problemami zdrowotnymi^[197]. Według kardynała Konrada Krajewskiego, papież uważa, iż wizyta w Ukrainie w żaden sposób nie wpłynie na wojnę^[198].

Twierdził, że wspieranie Ukrainy dostawami broni przeciw rosyjskiej agresji doprowadzi do eskalacji wojny^[199][200].

29 sierpnia 2023 roku, przemawiając do młodzieży rosyjskiej z Petersburga, zachęcił ją do kultywowania dziedzictwa Imperium Rosyjskiego^[201]. Później stwierdził, że nie miał na myśli imperializmu Rosji^[202].

9 marca 2024 roku, w wywiadzie dla szwajcarskiego nadawcy RSI stwierdził, że władze Ukrainy powinny mieć „odwagę białej flagi” i być otwarte na negocjacje z Rosją. Słowa te zostały odebrane wśród niektórych komentatorów jako nawoływanie Ukrainy do poddania się^[203]. Papieską wypowiedź skrytykowali m.in. ministrowie spraw zagranicznych Polski^[204], Niemiec^[205] i Ukrainy^[206] oraz sekretarz generalny NATO^[207].

Dzieła dotyczące teologii katolickiej, duchowości oraz spraw społecznych^{[208][209][210]}:

• 1982: Meditaciones para religiosos. ISBN 978-950-9210-00-4.
• 1986: Reflexiones sobre la vida apostólica.
• 1986: Reflexiones espirituales. ISBN 978-950-9210-07-3.
• 1992: Reflexiones de esperanza. ISBN 978-950-592-030-3.
• 1998: Diálogos entre Juan Pablo II y Fidel Castro. ISBN 978-987-507-074-5.
• 2001: Hambre y sed de justicia desafíos del Evangelio para nuestra patria ISBN 978-987-507-074-5.
• 2003: Educar: exigencia y pasión desafíos para educadores cristianos. ISBN 978-950-512-457-2.
• 2004: Educar, elegir la vida propuestas para tiempos difíciles. ISBN 978-950-512-503-6 (2004, wyd. 1), ISBN 978-950-512-541-8 (2005, wyd. 2)
• 2004: Ponerse la patria al hombro, memoria y camino de esperanza. ISBN 978-950-512-511-1 (2004, wyd. 1), ISBN 978-950-512-558-6 (2005, wyd. 2, Ponerse la patria al hombro), (2011, ISBN 978-987-34-0585-3)
• 2005: Nación por construir, La utopía, pensamiento, compromiso. ISBN 978-950-512-546-3.
• 2005: Sobre la acusación de sí mismo. ISBN 978-950-512-549-4.
• 2006: Corrupción y pecado. ISBN 978-950-512-572-2.
• 2007: Verdadero poder es el servicio. ISBN 978-950-512-628-6 (2007), ISBN 978-987-34-0584-6 (2011)
• 2008: Rehabilitación de la política y compromiso cristiano. ISBN 978-987-24178-0-2.
• 2009: La deuda social según la doctrina de la iglesia. ISBN 978-987-507-346-3.
• 2010: Reflexiones sobre solidaridad y desarrollo. ISBN 978-987-507-352-4.
• 2010: Camino del consenso a propósito de la investigación: consenso para el desarrollo ISBN 978-987-507-356-2.
• 2010: Sobre el cielo y la tierra. ISBN 978-950-07-3293-2.
• 2011: Nosotros como ciudadanos, nosotros como pueblo hacia un bicentenario en justicia y solidaridad. ISBN 978-950-512-744-3.
• 2012: Razón y fe. ISBN 978-987-616-120-6.
• 2012: La oración. ISBN 978-987-616-119-0.
• 2012: La dignidad. ISBN 978-987-616-118-3.
• 2012: La solidaridad. ISBN 978-987-616-117-6.
• 2012: Mente abierta, corazón creyente, Buenos Aires, ISBN 978-950-512-778-8.

Encykliki wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2013	Lumen fidei (Światło wiary)[211]	29 czerwca 2013
2.	2015	Laudato si’ (Pochwalony bądź)[212]	24 maja 2015
3.	2020	Fratelli tutti (Wszyscy bracia)[213]	3 października 2020
4.	2024	Dilexit nos (Umiłował nas)[214]	24 października 2024

Adhortacje apostolskie wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2013	Evangelii gaudium (Radość Ewangelii)[215]	24 listopada 2013
2.	2016	Amoris Laetitia (Radość miłości)[216]	19 marca 2016
3.	2018	Gaudete et exsultate (Cieszcie się i radujcie)[217]	19 marca 2018
4.	2019	Christus vivit (Chrystus żyje)[218]	25 marca 2019
5.	2020	Querida Amazonia (Umiłowana Amazonia)[219]	2 lutego 2020
6.	2023	Laudate Deum (Pochwalony bądż Panie z wszystkimi twoimi stworzeniami)[220]	4 października 2023
7.	2023	C'est la confiance (To pewność siebie)[221]	15 października 2023

Motu propria wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2013	Sulla giurisdizione degli organi giudiziari dello Stato della Città del Vaticano in materia penale (O jurysdykcji sądowej Państwa Watykańskiego w sprawach karnych)[222]	11 lipca 2013
2.		Per la prevenzione ed il contrasto del riciclaggio del finanziamento del terrorismo (W sprawie zapobiegania i przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i upowszechnianiu broni masowego rażenia)[223]	8 sierpnia 2013
3.		Approvazione del nuovo statuto dell’Autorità di Informazione Finanziaria (O zatwierdzeniu nowego statutu Urzędu Wywiadu Finansowego)[224]	15 listopada 2013
4.	2014	Fidelis dispensator et prudens (Rządca wierny i roztropny)[225][226]	24 lutego 2014
5.		Trasferimento della Sezione Ordinaria dell'Amministrazione del Patrimonio della Sede Apostolica alla Segreteria per l'Economia (Przeniesienie zwyczajnej sekcji Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej do Sekretariatu Gospodarki)[227]	8 lipca 2014
6.	2015	Statui dei nuovi Organismi Enonomici (Statut nowych organizmów klasy ekonomicznej)[228]	22 lutego 2015
7.		Sulla Revisione dello Statuto del Fondo Pensioni Vaticano[229]	29 maja 2015
8.		Istituzione della Segreteria per la Comunicazione[230]	27 czerwca 2015
9.		Mitis Iudex Dominus Iesus[231]	15 sierpnia 2015
10.		Mitis et misericoris Iesus[231]
11.	2016	De concordia inter Codices[232]	31 maja 2016
12.		Istituzione del Dicastero Per i Laici, La Famiglia e La Vita[233]	4 czerwca 2016
13.		Come Una Madre Amorevole[234]
14.		I beni temporali[235]	4 lipca 2016
15.		Con cui si istituce il Dicastero per i Laici, la Famiglia e la Vita[236]	15 sierpnia 2016
16.		Istitutice il Dicastero per il Servizio dello Sviluppo Umano Integrale[237]	17 sierpnia 2016
17.	2017	Sanctuarium in Ecclesia[238]	11 lutego 2017
18.		Maiorem hac dilectionem[239]	11 lipca 2017
19.		Magnum principium[240]	3 września 2017
20.		Summa familiae cura[241]	8 września 2017
21.	2018	Imparare a congedarsi[242]	12 lutego 2018
22.		Legge sul Governo dello Stato della Città del Vaticano[243]	25 listopada 2018
23.	2019	Ecclesia Dei[244]	17 stycznia 2019
24.		Cappella Musicale Pontificia[245]
25.		Communis vita[246]	19 marca 2019
26.		Sulla protezione dei minori e delle persone vulnerabili[247]	26 marca 2019
27.		Vos estis lux mundi[248]	9 maja 2019
28.		Aperuit illis, w którym ustanawia Niedzielę Słowa Bożego[249]	30 września 2019
29.		Per il cambiamento della denominazione da Archivio Segreto Vaticano ad Archivio Apostolico Vaticano[250]	22 października 2019
30.		Riguardante l'ufficio del decano del Collegio Cardinalizo[251]	21 grudnia 2019
31.	2020	Sulla trasparenza, il controllo e la concorrenza nelle procedure di aggiudicazione dei contratti pubblici della Santa Sede e dello Stato della Città del Vaticano[252]	19 maja 2020
32.		Authenticum charismatis[253]	1 listopada 2020
33.		Ab initio[254]	21 listopada 2020
34.		Circa Alcune Competenze in Materia Economico-Finanziara[255]	26 grudnia 2020
35.	2021	Spiritus Domini[256]	10 stycznia 2021
36.		Recante Modifiche in Materia di Giustizia[257]	8 lutego 2021
36.		Del Sommo Pontefice Francesco circa il contenimento della spesa per il personale della Santa Sede, del Governatorato dello Stato della Città del Vaticano e di altri Enti collegati[258]	23 marca 2021
37.		Recante Dispozisioni Sulla Transparenza Nella Gestione della Finanza Publicia[259]	26 kwietnia 2021
38.		Recante Modifiche in Tema di Competenza degli Organi Giudizari dello Stato della Cittá del Vaticano[260]	30 kwietnia 2021
39.		Antiquum Ministerium, w którym ustanawia posługę katechety[261]	10 maja 2021
40.		Traditionis custodes (motu proprio adresowane do biskupów)[262]	16 lipca 2021
41.		Con la Quale il Santo Padre Istitusce la Commisione Pontificia di Verifica e Applicazione del M. P. Mitis Iudex nelle Chiese d’Italia[263]	17 listopada 2021
42	2022	Competentias quadam decernere, modyfikujące Kodeks Prawa Kanonicznego oraz Kodeks Kanonu Kościołów Wschodnich[264]	11 lutego 2022
43		Fidem servare modyfikujące wewnętrzną strukturę działania Kongregacji Nauki Wiary[265]	14 lutego 2022
44		Assegnare alcune competenze[266]	15 lutego 2022
45		Recognitum Librum VI modyfikujący kan. 695 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego[267]	26 kwietnia 2022
46		Ad charisma tuendum[268]	22 lipca 2022
47		Sulle persone giuridiche strumentalli della Curia Romana[269]	5 grudnia 2022
48	2023	Il dirito narivo[270]	20 lutego 2023
49		Vocare peccatores[271]	20 marca 2023
50		Vos Estis Lux Mundi[272]	25 marca 2023
51		Con la Quale Vengono Modificati i Termini di Ricorso del Membro Dimesso da un Istituto di Vita Consacrata[273]	2 kwietnia 2023
52		Lettera Apostolica in forma di “Motu Proprio” recante modifiche alla normativa penale e all’ordinamento giudiziario dello Stato della Città del Vaticano[274]	12 kwietnia 2023
53		Gia da tempo modyfikujące Kodeks Kanonu Kościołów Wschodnich[275]	16 kwietnia 2023
54		Lettera Apostolica in forma di "motu proprio" con la quale vengono modificati I cann.295-296 Relativi Alla Prelature Personali modyfikujące przepisy dotyczące prałatur osobowych[276]	8 sierpnia 2023
55	2024	Munus tribunalis, modyfikujące prawo Sądu Najwyższego[277]	28 lutego 2024
56		Lettera Apostolica in forma di „Motu Proprio” recante modifiche alla Legge sull’ordinamento giudiziario, alla Legge recante disposizioni per la dignità professionale e il trattamento economico dei magistrati ordinari del Tribunale e dell’Ufficio del Promotore di giustiziae al Regolamento Generale del Fondo Pensioni, zmieniające: prawo o sądownictwie, przepisy dotyczące godności zawodowej, traktowanie ekonomiczne zwykłych sędziów Trybunału i urzędu promotora sprawiedliwości oraz Regulamin Ogólny Funduszu Emerytalnego[278]	27 marca 2024
57		Fide incensus[279]	18 maja 2024
58		Fratello sole[280]	21 czerwca 2024
59		La vera belleza dzielące terytorium diecezji rzymskiej[281]	4 października 2024

Konstytucje apostolskie wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2013	Quo firmiores	1 maja 2013
2.		Quo aptius spirituali	23 grudnia 2013
3.		Patrimonium Ecclesiarum
4.		Cum ad aeternam (dla Indii)	28 grudnia 2013
5.	2014	Cum ad aeternam (dla Nigerii)	18 marca 2014
6.		Attenta deliberatione	12 maja 2014
7.		Quo aptius
8.		Christi voluntate	9 czerwca 2014
9.		Ad totius dominici gregis	25 czerwca 2014
10.		Undecim abhinc annos	11 lipca 2014
11.		Contemplationi faventes	23 października 2014
12.		Inter eximias	6 listopada 2014
13.		Cum ad provedenham	22 grudnia 2014
14.	2015	Multum fructum	19 stycznia 2015
15.		Quae Maiori
16.	2016	Vultum Dei quaerere	29 czerwca 2016
17.	2018	Veritatis gaudium	29 stycznia 2018
18.		Episcopalis communio	15 września 2018
19.	2021	Pascite gregem dei	23 maja 2021
20.	2023	In Ecclesiarum Communione	6 stycznia 2023

Bulle wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2015	Misericordiae vultus (Twarz miłosierdzia)[282]	11 kwietnia 2015
2.	2024	Spes non confudit (Nadzieja nie jest zawiedziona) (w bulli tej Papież ogłosił rok 2025 rokiem jubileuszowym)[283]	9 maja 2024

Listy apostolskie ogłoszone przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2014	A Tutti I Consacrati (Świadkowie radości)[284]	21 listopada 2014
2.	2015	Litterae apostolicae quibus sanctus Gregorius Narecensis Doctor Ecclesiae universalis renuntiatur (Ogłoszenie św. Grzegorza z Nareku doktorem Kościoła)[285]	12 kwietnia 2015
3.	2016	Misericordia et misera (Miłosierdzie i nieszczęśliwa)[286]	20 listopada 2016
4.	2019	Admirabile signum (Godny podziwu znak)[287]	1 grudnia 2019
5.	2020	Scripturae Sacrae Affectus (Umiłowanie Pisma Świętego)[288]	30 września 2020
6.		Patris Corde (Ojcowskim sercem)[289]	8 grudnia 2020
7.	2021	Candor Lucis Aetarnae (Niedostępne światło)[290]	25 marca 2021
8.	2022	Par Laquelle Saint Irènée de Lyon est proclamé docteur de l'Eglise avec le titre de "doctor unitatis ogłaszający Świętą Irenę z Lyonu doktorem Kościoła[291]	21 stycznia 2022
9.	2022	Desiderio desideravi o formacji liturgicznej ludu Bożego[292]	29 czerwca 2022
10.		Totum Amoris Est[293]	28 grudnia 2022
11.	2023	Primum quidem gratias agno Deo (Przede wszystkim dziękuję Bogu) (list napisany w języku francuskim na 350. rocznicę Kościoła w Quebecu)[294]	8 grudnia 2023

Dekrety wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1	2013	Quibus Beatis Antonio Primaldo et Sociis Sanctorum honores decernuntur[295]	12 maja 2013
2	2013	Quibus Laurae a Sancta Catharina Senensi Montoya y Upegui Sanctorum honores decernuntur[296]	22 maja 2013
3	2013	De peracta Cannonizatione Aequipollenti Beati Piere Favre[297]	27 grudnia 2013
4	2014	De peracta Cannonizatione Aequipollenti Beatae Marie ab Incarnatione[298]	3 kwietnia 2014
5	2014	Quibus Beato Ioanni XXIII Sanctroum Honores Decernuntur[299]	27 kwietnia 2014
6	2014	Quibus Beato Nicolao a Longobardis Sanctorum Honores Decernuntur[300]	30 listopada 2014
7	2014	Quibus Beatae Euphrasiae a Sacro Corde Sanctorum Honores Decernuntur[301]	30 listopada 2014
8	2015	Quibus Ioannae Aemiliae de Villeneuve Sanctorum Honores Decernuntur[302]	27 maja 2015

Reskrypty wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2015	Sul compimento e l’osservanza della nuova legge del processo matrimoniale[303]	7 grudnia 2015
2.	2018	ex Audienta SS. mi[304]	2 sierpnia 2018
3.	2022	Rescritto del Santo Padre Francesco circa l’Istruzione sull’Amministrazione e gestione delle attività finanziarie e della liquidità della Santa Sede e delle Istituzioni collegate con la Santa Sede[305]	23 sierpnia 2022
4.		Rescriptum ex Audienta Sanctissimi – Soppressione della Fondazione Populorum Progressio[306]	16 września 2022
5.		Rescriptum ex Audienta SS.[307]	30 września 2022

Statuty wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2016	Statuto del Dicastero Per i Laici, La Famiglia E La Vita[308]	4 czerwca 2016
2.		Statuto del Dicastero per il Servizio dello Sviluppo Umano Integrale[309]	17 sierpnia 2016
3.		Statuto della Segreteria per la Comunicazione[310]	6 września 2016
4.		Statuto della Pontificia Accademia per la Vita[311]	18 października 2016
5.	2019	Nuovo Statuto dell' Ufficio del Revisore Generale[312]	21 stycznia 2019
6.	2019	Legge Fondamentale dello Stato della Citta del Vaticano[313]	13 maja 2019
7.	2024	Statuto della Fondazione Vaticana „Rete Mondiale di Preghiera del Papa”[314]	1 lipca 2024

Ustawy wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2020	Legge N. CCCLI sull’ordinamento giudiziario dello Stato della Città del Vaticano[315]	13 marca 2020

Cyrografy wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2013	Chirografo del Santo Padre Francesco per l'istituzione di una Pontificia Commisione Referente sull'Istituto per le Opere di Religione[316]	24 czerwca 2013
2.	2013	Chirografo del Santo Padre Francesco per l'istituzione di una Pontificia Commissione referente di studio e di indirizzo sull'organizzazione della struttura economico-amministrativa della Santa Sede, powołujący Papieską Komisję Referencyjną ds. Instytutu Dzieł Konkretnych[317]	18 lipca 2013
3.	2013	Chirografo con il quale viene istituito un Consiglio di Cardinali per aiutare il Santo Padre nel governo della Chiesa universale e per studiare un progetto di revisione della Costituzione Apostolica Pastor Bonus sulla Curia Romana, powołujący Radę Kardynałów do pomocy Papieżowi w Kościele[318]	28 września 2013
4.	2015	Chirografo del Santo Padre Francesco per l’erezione della Fondazione „Gravissimum Educations”, powołujący Fundację Gravissimum Educations[319]	28 października 2015
5.	2016	Chirografo del Santo Padre Francesco a S.E.Mons Vincenzo Paglia per la Nomina a Gran Cancelliere del Pontificio Istituto „Giovanni Paolo II” per studi su Matrimonio e Famiglia, e Presidente della Pontificia Accademia per la Vita[320]	15 sierpnia 2016
6.	2019	(Cyrograf w języku hiszpańskim) como Asociasón privada de fieles con Carácter Internacional y Crea Bajo Su Dependencia el „Instituto de Inevstigaciones Jurídicas Fray Bartolomé de las Casas[321], powołujący Panamerykański Komitet Sędziów ds. Praw Społecznych i Pokoju Doktryny Franciszkańskiej	4 czerwca 2019
7.	2019	Chirografo del Santo Padre per il nuovo Statuto dell' Istituto per le Opere di Religione[322]	8 sierpnia 2019
8.	2021	Chirografo del Santo Padre Francesco circa la dispozisione che il Venerable Servo di Dio José Gregiorio Hernández Cisneros sia Compatrono del Ciclo di Studi in Scienze della Pace della Pontificia Universitá Lateranense[323]	26 kwietnia 2021
9.	2021	Chirografo del Santo Padre Francesco per l'Istituzione della Fondazione per Sanita Cattolica[324]	29 września 2021
10.	2021	Chirografo del Santo Padre Francesco sull’Istituzione della „Fondazione Fratelli Tutti”[325]	8 grudnia 2021
11.	2022	Chirografo del Santo Padre relativo all’istituzione della Commissione Interdicasterialeper la revisione del Regolamento Generale della Curia Romana powołujący Komisję Międzydyskasterialną w sprawie rewizji Regulaminu Ogólnego Kurii Rzymskiej[326]	12 kwietnia 2022
12.	2022	Chirografo del Santo Padre relativo alla creazione dell’Istituzione collegata con la Sede Apostolica Domus Vaticanae[327]	5 maja 2022
13.	2023	Chirografo del Santo Padre Francesco per il nuovo statuto dell'Istituto per le Opere di Religione[328]	30 stycznia 2023
14.	2024	(Cyrograf w języku angielskim i hiszpańskim)Quirógrafo del Santo Padre por el cual erige el „Comité Panamericano de Juezas y Jueces por los Derechos Sociales y la Doctrina Franciscana (Copaju) como Asociación privada de fieles con carácter internacional y crea bajo su dependencia el „Instituto de Investigaciones Jurídicas fray Bartolomé de las Casas powołujący Panamerykański Komitet Sędziów ds. Praw Społecznych i Doktryny Franciszkańskiej[329]	15 sierpnia 2023
15.	2024	Chirografo del Santo Padre Francesco circa lo statuto e il regolamento del Capitolo della Basilica Papale di San Pietro in Vaticano[330]	29 czerwca 2024
16.	2024	(Cyrograf w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim i włoskim)Chirografo del Santo Padre Francesco circa la delocalizzazione di parte dell' Archivio e Biblioteca Vaticani presso Il Pontificio Seminario maggiore o rozbudowie Archiwum Apostolskiego i Biblioteki Apostolskiej[331]	29 października 2024
17.	2024	Chirografo delo Santo Padre circa l'istituzione del Pontificio Comitato per la Giornata Mondiale dei Bambini, powołujący Papieski Komitet ds. Światowego Dnia Dziecka[332]	20 listopada 2024

Listy wydane przez Franciszka
Lp.	Rok	Tytuł	Data wydania
1.	2016	Iuvenescit Ecclesia[333]	15 maja 2016
2.	2018	Placuit Deo[334]	22 lutego 2018
3.	2020	Economy of Francesco[335]	1 maja 2019

• Order Najwyższy Chrystusa (ex officio)
• Order Złotej Ostrogi (ex officio)
• Order Piusa IX (ex officio)
• Order Świętego Grzegorza Wielkiego (ex officio)
• Order Świętego Sylwestra (ex officio)

• Wielki Łańcuch Narodowego Orderu Kondora Andów (Boliwia, 2015)^[336]
• Order Zasługi „Obozy Ojca Luisa Espinala” (Boliwia, 2015)
• Order Uśmiechu (Polska, 2016)^[337]

• 2016: Nagroda Karola Wielkiego^[338]

• Franciszek, jezuita – serial biograficzny z 2015 roku^[339]
• Franciszek – film biograficzny z 2015 roku^[340]
• Beyond the Sun – film fabularny z 2017 roku, w którym po raz pierwszy w historii wystąpiła głowa Kościoła katolickiego. Film opowiada o grupie nastolatków. Na jego zakończenie papież Franciszek kieruje przesłanie do młodzieży. Imię papieża wymienione jest w obsadzie filmu^[341].
• Dwóch papieży (2019)

Zobacz multimedia związane z tematem: Franciszek (papież)

Zobacz kolekcję cytatów z Franciszka w Wikicytatach

Zobacz wiadomości w serwisie Wikinews na temat: Papież Franciszek

• Kościół katolicki
• lista szefów państw i rządów
• kalendarium pontyfikatu Franciszka
• efekt Franciszka
• poczet papieży
• Kuria Rzymska

• Kazimierz Dopierała: Księga papieży. Zysk i S-ka, 2019. ISBN 978-83-8116-793-2.

• Francis. vatican.va. [dostęp 2021-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
• Serwis Papieski. DEON.pl. [dostęp 2021-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
• Pope Francis. IMDb. [dostęp 2021-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).