Sylwester II

Silvester Secundus

Gerbert d’Aurillac
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	ok. 945 Owernia
Data i miejsce śmierci	12 maja 1003 Rzym
Miejsce pochówku	bazylika św. Jana na Lateranie
Papież
Okres sprawowania	999–1003
Wyznanie	chrześcijaństwo
Kościół	rzymskokatolicki
Pontyfikat	2 kwietnia 999
Multimedia w Wikimedia Commons

Sylwester II (łac. Silvester II, właśc. Gerbert z Aurillac OSB, ur. ok. 945 w Owernii, zm. 12 maja 1003 w Rzymie^[1]) – francuski uczony, matematyk, filozof, papież w okresie od 2 kwietnia 999 do 12 maja 1003^[2].

Urodził się w miejscowości Belliac, w prowincji Owernia, położonej w południowo-centralnej Francji. W wieku 12 lat wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru św. Geralda w Aurillac. Pobierał tam pierwsze nauki, które po przyjeździe do Katalonii dzięki Borrellowi II kontynuował u boku biskupa Hatto z Vich na obszarze Marchii Hiszpańskiej, prawdopodobnie także w katalońskim klasztorze Santa María de Ripoll. Poznał tam dziedziny nauki nieznane w północnej Europie, a studiowane w arabskiej Hiszpanii – matematykę, astronomię i mechanikę^[1].

W latach 972–981 sprawował funkcję nauczyciela szkoły katedralnej w Reims^[1]. W 981 roku przybył do Italii, gdzie w Pawii dołączył do dworu Ottona II. Między innymi w tym czasie wziął udział w wygranej dyspucie z Oktrykiem, scholastykiem szkoły katedralnej w Magdeburgu, uważanym za najwybitniejszy umysł ówczesnych Niemiec^[1]. W roku następnym cesarz mianował go opatem klasztoru w Bobbio, jednak nie sprawdził się na tym stanowisku i po śmierci cesarza Ottona II (983) udał się do Reims, gdzie został doradcą arcybiskupa Adalberona, który umierając w 989 roku wyznaczył Gerberta na swego następcę^[1]. Ten objął to stanowisko dopiero w 991 roku, po buncie kandydata królewskiego Arnulfa. Papież Jan XV zablokował jednak jego wybór, wobec tego Gerbert udał się na dwór cesarski i został wychowawcą młodocianego Ottona III. Cesarz po wyborze na tron papieski jego kuzyna Grzegorza V, wsparł w 998 roku kandydaturę Gerberta na arcybiskupa Rawenny^[1]. W niecały rok później, również wspierany przez cesarza, został wybrany papieżem i był pierwszą osobą na tym stanowisku pochodzącą z Francji^[2]. Jego imię nawiązywało do Sylwestra I jako wzoru w stosunkach papież-cesarz^[1].

Zaraz po objęciu Stolicy Piotrowej Sylwester zezwolił Arnulfowi na objęcie funkcji arcybiskupa Reims^[1]. Był uważany za reformatora – wzywał duchownych do przestrzegania celibatu i zdecydowanie potępił nepotyzm i symonię, a także wzywał do wolnego wyboru opatów przez mnichów^[1].

Inicjował i popierał dążenia Ottona III do odrodzenia pod jego berłem cesarstwa rzymskiego jako uniwersalnej monarchii chrześcijańskiej^[1]. Działania papieża bardzo ociepliły stosunki z Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego i dzięki temu w styczniu 1001 roku, Otton III podarował Państwu Kościelnemu osiem hrabstw Pentapolis, zaznaczając jednak, że nie jest to wypełnienie „Donacji Konstantyna” (Otton słusznie uważał ją za falsyfikat)^[1].

Wspierał chrystianizację młodych państw, m.in. poprzez utworzenie arcybiskupstwa w Gnieźnie i trzech innych biskupstw w Polsce (Kołobrzeg, Kraków, Wrocław), a także metropolii w Ostrzyhomiu na Węgrzech^[2]. Sylwester przesłał księciu węgierskiemu Vajkowi koronę królewską^[2]. Za pontyfikatu jego poprzednika, Grzegorza V, zmarł św. Wojciech (997) i niemal natychmiast, do Rzymu wyruszył jego przyrodni brat Radzim Gaudenty^[2]. Gdy tam dotarł, nowy papież Sylwester przeprowadził kanonizację męczennika, natomiast Radzima powołał na stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego^[2].

W lutym 1001 roku niezadowoleni Rzymianie zmusili papieża do ucieczki z miasta^[2]. Ponieważ cesarz Otton III zmarł na malarię 23 stycznia 1002 roku, nie zdążył pomóc Sylwestrowi i władzę nad Rzymem przejął Jan Krescencjusz^[1]. Jego rządy twardej ręki pozwoliły wprawdzie wrócić Sylwestrowi na Lateran, lecz nie pozwoliły mu podjąć dalszej reformy Kościoła^[1].

Uznawany za najwybitniejszego matematyka X wieku, rozpowszechnił w chrześcijańskiej Europie cyfry arabskie oraz system dziesiętny. Charles Seife twierdził, że Sylwester II poznał cyfry arabskie w czasie podróży do Hiszpanii, ale była to wersja bez zera^[3]. Jako jeden z pierwszych uczonych europejskich zajmował się logiką formalną. Posługiwał się organami, liczydłem oraz globusami (ziemskim i niebieskim)^[1]. Jest autorem traktatu De rationali et de ratione uti, w którym rozważa m.in. kwestię klasyfikacji nauk. Był też kolekcjonerem manuskryptów^[1].

Ze względu na swoją rozległą matematyczną wiedzę, podejrzewany bywał o kontakty z siłami piekielnymi^[1]. Potrafił posługiwać się tzw. notami tyrońskimi oraz abakusem, co u niewykształconych ludzi wywoływało kontrowersje.

Zginął w Rzymie w tajemniczych okolicznościach, przez co powstało kilka różnych wersji jego śmierci. Niektóre mówiły o porwaniu przez diabły. Został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

• Pope Sylvester II. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-11-16]. (ang.).