| Dysderoidea | |
 Tapinesthis inermis z rodziny Oonopidae | |
 Komórczak prosionkowiec z rodziny komórczakowatych | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| (bez rangi) | bezpłytkowce |
| (bez rangi) | Synspermiata |
| Nadrodzina |
Dysderoidea |
Dysderoidea – nadrodzina pająków z infrarzędu pająków wyższych i kladu Synspermiata.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Pająki te mają sześcioro oczu – zanikowi uległa para przednio-środkowa[1]. Szczękoczułki są niezmodyfikowane, pozbawione występującej u pokrewnych Scytodoidea blaszki, w pierwotnym planie budowy zaopatrzone w dwa ząbki na przedniej i dwa na tylnej krawędzi. Z wyjątkiem Oonopidae warga dolna jest dłuższa niż szeroka, a szczęki dobrze wykształcone, równoległe lub prawie równoległe, opatrzone dobrze rozwiniętymi serrulami. Odnóża zaopatrzone są w kolce i zwieńczone dwoma lub trzema pazurkami, przy czym ta pierwsza opcja uchodzi za pierwotną dla nadrodziny[2]. Opistosoma (odwłok) pozbawiona jest siteczka przędnego[3]. Występują trzy pary funkcjonalnych kądziołków przędnych, z których przednia jest trójczłonowa. W pierwotnym planie budowy występuje stożeczek, jednak zanikł on wtórnie u części rodzajów[2]. Synapomorfią grupy jest charakterystyczna budowa układu oddechowego w opistosomie. Przetchlinki tylnej pary przesunięte są w miejsce położone tuż za płucami i prowadzą do pojedynczego, dużego, skierowanego ku przodowi pnia tchawkowego. Budowa układu rozrodczego samic posiada synapomorfię w postaci dwudzielności wewnętrznej części genitaliów – występują dwa wywodzące się z modyfikacji spermateki elementy, jeden przy przedniej, a drugi przy tylnej ścianie torebki kopulacyjnej. Tylny zbiornik typowo służy do przechowywania nasienia[2][1]. Samce mają bulbus z niezmodyfikowanym, walcowatym, luźno skręconym, otoczonym gruczołem wydzielniczym spermoforem, z wyjątkiem niektórych Oonopidae niewchodzącym zbyt daleko w embolus[2].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Przedstawiciele nadrodziny w większości prowadzą skryty tryb życia. Wiele występuje w ściółce. Niektóre budują proste sieci łowne z rurkowatym oprzędem jako kryjówką, ale większość przeważają formy wędrowne, aktywnie polujące[1].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Do nadrodziny tej zalicza się cztery rodziny[1][4][3]:
Bazującą na dwóch synapomorfiach definicję nadrodziny ograniczoną do tych czterech rodzin wprowadzili w 1985 roku Forster i Platnick[2]. Monofiletyzm tak rozumianych Dysderoidea potwierdziły m.in. analizy filogenetyczne Michalíka i Ramíreza z 2014 roku[3], Wheelera i innych z 2017 roku[4], Fernández i innych z 2018 roku[5], Michalika i innych z 2019[6], Kallala i innych z 2020 roku[7] oraz Ramíreza i innych z 2020 roku[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Jonathan A. Coddington, Herbert W. Levi. Systematics and evolution of spiders (Araneae). „Annual Review of Ecology and Systematics”. 22, s. 565–592, 1991. DOI: 10.1146/annurev.es.22.110191.003025.
- ↑ a b c d e R.R. Forster, N.I. Platnick. A review of the austral spider family Orsolobidae (Arachnida, Araneae), with notes on the superfamily Dysderoidea. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 181, s. 1-230, 1985.
- ↑ a b c Peter Michalik, Martín J. Ramírez. Evolutionary morphology of the male reproductive system, spermatozoa and seminal fluid of spiders (Araneae, Arachnida) – Current knowledge and future directions. „Arthropod Structure & Development”. 43 (4), s. 291–322, 2014. DOI: 10.1016/j.asd.2014.05.005.
- ↑ a b Ward C. Wheeler i inni, The spider tree of life: phylogeny of Araneae based on target-gene analyses from an extensive taxon sampling. Cladistics, wyd. 6, t. 33, 2017, s. 576-616, DOI: 10.1111/cla.12182.
- ↑ R. Fernández, R.J. Kallal, D. Dimitrov, J.A. Ballesteros, M.A. Arnedo, G. Giribet, G. Hormiga. Phylogenomics, diversification dynamics, and comparative transcriptomics across the Spider Tree of Life. „Current Biology”. 28, s. 1489-1497, 2018. DOI: 10.1016/j.cub.2018.03.064.
- ↑ Michalik, P., Kallal, R.J., Dederichs, T.M., Labarque, F.M., Hormiga, G., Giribet, G. and Ramírez, M.J.,. Phylogenomics and genital morphology of cave raptor spiders (Araneae, Trogloraptoridae) reveal an independent origin of a flow-through genital system. „Journal of Zoological Systematics and Evolutionary Research”. 57, s. 737–747, 2019.
- ↑ Robert J. Kallal, Siddharth S. Kulkarni, Dimitar Dimitrov, Ligia R. Benavides, Miquel A. Arnedo, Gonzalo Giribet, Gustavo Hormiga. Converging on the orb: denser taxon sampling elucidates spider phylogeny and new analytical methods support repeated evolution of the orb web. „Cladistics”. 2020. s. 1–19. DOI: 10.1111/cla.12439.
- ↑ M.J. Ramírez, I.L.F. Magalhaes, S. Derkarabetian, J. Ledford, C.E. Griswold, H.M. Wood, M. Hedin. Sequence capture phylogenomics of true spiders reveals convergent evolution of respiratory systems. „Systematic Biology”. 70, s. 14-20, 2021. DOI: 10.1093/sysbio/syaa043.
