Francisco Luna Pizarro

Francisco Xavier de Luna Pizarro
	Arcybiskup Metropolita Limski; Prymas Peru
Data i miejsce urodzenia	3 listopada 1780 ; Arequipa; (Wicekrólestwo Peru)
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1855 ; Lima; (Peru)
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	13 sierpnia 1806
Nominacja biskupia	1 sierpnia 1836; (Biskup pomocniczy); 24 kwietnia 1845; (Arcybiskup Limy)
Sakra biskupia	21 września 1837
	Multimedia w Wikimedia Commons

Francisco Xavier de Luna Pizarro (ur. 3 listopada 1780 w Arequipie; zm. 4 lutego 1855 w Limie) – peruwiański duchowny katolicki, polityk liberalny, w latach 1822 i 1833 prezydent Republiki Peru, dwudziesty arcybiskup metropolita limski oraz prymas Peru od 1845 roku. Zaliczany do najwybitniejszych postaci I Republiki.

Życiorys

Wykształcenie i młodość

Urodził się w 1780 roku w Arequipie w głęboko wierzącej chrześcijańskiej rodzinie jako syn podpułkownika Juana Antonia de Luna Pizarro i jego żony Cipriano Pacheco Araujo Chaves. W wieku 11 lat został skierowany przez rodziców do Kolegium św. Hieronima w Arequipie, gdzie uczył się retoryki, filozofii, teologii i prawa kanonicznego, a następnie matematyki. Został tam dostrzeżony jako wybitny i zdolny uczeń przez co został wysłany na dalszą naukę na Uniwersytet w Cuzco, gdzie odebrał wykształcenie teologiczne i prawnicze w 1798 roku.

Po powrocie do rodzinnego miasta został wykładowcą w miejscowym kolegium, gdzie nauczał filozofii, etyki i matematyki. 13 kwietnia 1799 roku otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa José Pedra de la Rosa Cháveza, który zaproponował mu pracę w sądzie. Przez następne lata odbywał aplikację jako adwokat przy Sądzie Królewskim w Limie. W 1806 roku objął stanowisko sekretarza diecezji Arequipa i prefekta alumnów w miejscowym seminarium duchownym.

Trzy lata później towarzyszył biskupowi Rosa Chavezowi w jego podróży na Półwysep Iberyjski, gdzie zaoberwował nieudolność monarchii hiszpańskiej oraz opór miejscowej ludności walczącej z inwazją francuską Napoleona Bonapartego. Wziął ponadto udział w obradach Kortezów w Kadyksie. W tym czasie ostatecznie ukształtowały się jego poglądy republikańskie i liberalne. W 1812 roku wrócił do Ameryki Południowej, gdzie podjął pracę w kurii metropolitarnej, którą dzielił z pracą naukową, ponieważ był rektorem Kolegium Medycznego w San Fernando.

Działalność polityczna

Po proklamacji niepodległości Peru w lipcu 1821 roku zaangażował się w działalność patriotyczną, przekonując księży do konieczności wspierania dążeń niepodległościowych Peruwiańczyków. W tym celu założył w grudniu tego samego roku Zakon Słońca oraz wstąpił do Towarzystwa Patriotycznego, stworzonego w celu właściwego zarządzania krajem.

W 1822 roku został wybrany przez Pierwszy Kongres Konstytucyjny Peru na jego przewodniczącego, co wynikało z faktu, iż będąc w Hiszpanii, miał doświadczenie w prowadzeniu obrad ciała ustawodawczego. Celem działalności zgromadzenia było uchwalenie konstytucji dla młodego państwa. Zasłynął wówczas jako przeciwnik jakiejkolwiek dyktatury i demokracji, przez co zyskał szeroką sympatię społeczną. Jako przewodniczący zgromadzenia pełnił krótko dwukrotnie obowiązki tymczasowego (ad interim) prezydenta państwa: po rezygnacji przywódcy powstania José de San Martína 20-22 września 1822 i po upływie I kadencji Agustína Gamarry 20-21 grudnia 1833.

De Luna Pizarro miał decydujący wpływ na politykę Peru w latach 1822–1834, był także głównym autorem projektów konstytucji z 1823, 1828 i 1834 roku. W projektach tych wzorował się na wzorcach europejskich oraz ustawie zasadniczej Argentyny z 1826 roku. Odrzucił jednak federalizm państwa na rzecz zrównoważenia władzy ustawodawczej i wykonawczej. Z kolei w trzeciej konstytucji z 1834 roku wprowadził drobne korekty do poprzednio obowiązującej ustawy zasadniczej, mające na celu zmniejszenie samowoli lokalnych polityków. Nie wykluczał federacji z sąsiednią Boliwią, czyli zjednoczenia historycznego Górnego i Dolnego Peru.

Po 1838 roku zdecydował się poświęcić wyłącznie działalności duszpasterskiej, co związane było z niechęcią do toczących się walk politycznych pomiędzy różnymi grupami interesu oraz stronnictwami politycznymi w Peru.

Biskup limski

1 sierpnia 1836 roku został mianowany biskupem pomocniczym archidiecezji limskiej ze stolicą biskupią w Alalii. Jego konsekracja biskupia miała miejsce 21 września 1837 roku. Po śmierci w 1842 roku dotychczasowego metropolity został wybrany na zarządcę arcybiskupstwa jako wikariusz kapitulny. Dopiero trzy lata później papież Grzegorz XVI prekonizował go na nowego metropolitę i prymasa Peru. Funkcję tę sprawował do swojej śmierci w 1855 roku.

Bibliografia

Basadre Jorge, Historia de la República del Perú. 1822 - 1933, t. 1 i 2, Santiago de Chile 1998.
Chirinos Soto Enrique, Historia de la República (1821-1930), t. 1, Lima 1985.
Tauro del Pino Alberto, Enciclopedia Ilustrada del Perú., t. 10, Lima 2001.
Historia del Perú, Lima 2000.
Grandes Forjadores del Perú, Lima 2000.
Vargas Ugarte Rubén, Historia General del Perú, Lima 1984.

Linki zewnętrzne