Góra Witosławska

Kaplica Zesłania Ducha Świętego na Górze Witosławskiej
Państwo	Polska
Pasmo	Pasmo Jeleniowskie, Góry Świętokrzyskie
Wysokość	491 m n.p.m.
Położenie na mapie Polski Góra Witosławska
50°50′N 21°12′E/50,833333 21,200000

Góra Witosławska (491 m n.p.m.) – szczyt w Paśmie Jeleniowskim, Gór Świętokrzyskich. Porośnięty lasem jodłowo-bukowym. Na zachodnim stoku góry, od strony Szczytniaka, usytuowany jest rezerwat przyrody Małe Gołoborze.

Na północno-wschodnim zboczu góry, przy drodze prowadzącej na Przełęcz Karczmarka, znajduje się drewniana rzeźba Jezusa Chrystusa z XIX wieku. Ok. 50 m wyżej, przy leśnej ścieżce prowadzącej na szczyt wznosi się kaplica pw. Zesłania Ducha Świętego z XVIII wieku, wybudowana przez benedyktynów z klasztoru na Łysej Górze i rozbudowana w pierwszej połowie XIX wieku. Do pierwotnej kaplicy, która obecnie stanowi prezbiterium, dobudowano wówczas nawę. Fundatorem rozbudowy był pułkownik wojsk polskich Antoni Libiszowski. Wewnątrz znajduje się kamienna chrzcielnica z XIX wieku, barokowe krucyfiksy, rokokowe lichtarze, oraz kropielnica z XVIII wieku.

Kaplica została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.627 z 19.06.1958 i z 14.01.1972)^[1].

Obok kaplicy, przy źródełku, kamienna figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, z XVIII wieku.

W czasach przedchrześcijańskich na Górze Witosławskiej znajdował się święty gaj. Według niektórych czczono tutaj Wita, to jest Świętowita, bóstwo, opiekujące się m.in. słońcem. Niektóre źródła twierdzą, że to właśnie od imienia tego bóstwa może pochodzić nazwa góry. Bardziej prawdopodobne jest pochodzenie nazwy od miejscowości Witosławice. Również później, od XV wieku na Zielone Święta, odbywały się tu co roku ludowe zabawy. Przeniosły się one na Witosławską z Łysej Góry, po tym gdy zostały zakazane przez króla Kazimierza Jagiellończyka, na prośbę benedyktynów z tamtejszego klasztoru. Były one prawdopodobną przyczyną wybudowania tu kaplicy. Na Górze Witosławskiej w 1708 r. wzniósł ufortyfikowaną pustelnię samozwańczy kaznodzieja, cudotwórca i prorok Antoni Jaczewicz, którego nauki zmusiły biskupa krakowskiego do organizacji zbrojnych wypraw na pustelnię celem schwytania Jaczewicza^[2].

• Paweł Jasienica, Słowiański rodowód, str 268, Warszawa 1978, Państwowy Instytut Wydawniczy
• Izabela Pońska, Góra Witoslawska w historii i w legendzie, Sandomierz 2003
• Magazyn Poznaj swój kraj, Nr 331 (1/1990) „Nad Kamienną”, str 13
• Elżbieta Wołoszyńska-Wiśniewska, Marek Wołoszyński, ’′Główny szlak świętokrzyski′′, Kraków 2016, Compass.