Gałęziak panamski

Gałęziak panamski
	Tylomys panamensis
	(Gray, 1873)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	chomikowate
Podrodzina	gałęziaki
Plemię	gałęziaki (plemię)
Rodzaj	gałęziak
Gatunek	gałęziak panamski
Synonimy
	Neomys panamensis Gray, 1873; Hesperomys panamensis True, 1875;
	Neomys panamensis Gray, 1873; Hesperomys panamensis True, 1875;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gałęziak panamski^[4] (Tylomys panamensis) – gatunek gryzonia z podrodziny gałęziaków (Tylomyinae) w rodzinie chomikowatych (Cricetidae). Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Johna E. Graya w 1873 jako Neomys panamensis. Włączenie gatunku do rodzaju Tylomys zaproponował Édouard Louis Trouessart w 1897^[2]. Typowa lokalizacja: Panama^[5]^[6]. Gałęziak panamski został poznany tylko z dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku. Jako miejsce występowania gatunku wskazywany jest Park Narodowy Darién położony w prowincji Darién we wschodniej części Panamy^[5]. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys panamensis w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek o nieokreślonym stopniu zagrożenia (DD – data deficient)^[3]^[5]. Jest gatunkiem monotypowym^[5].

Systematyka

Po raz pierwszy został opisany naukowo przez Johna E. Graya w 1873 jako Neomys panamensis. Włączenie gatunku do rodzaju Tylomys zaproponował Édouard Louis Trouessart w 1897^[2]. Typowa lokalizacja: Panama^[5]^[6]. Gałęziak panamski jest gatunkiem gatunkiem monotypowym^[5].

Kariotyp

Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia: 2n=52. Długa para chromosomów jest submetacentryczna, dwie pary są małe i submetacentryczne, a 22 pary są akrocentryczne. Chromosom X jest submetacentryczny, a chromosom Y jest subtelocentryczny^[5].

Nazewnictwo

W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” dla gatunku Tylomys panamensis zaproponowano polską nazwę gałęziak panamski^[4].

Budowa ciała

Wzór zębowy^[7]		I	C	P	M
16	=	1	0	0	3
16	=	1	0	0	3

Gałęziak panamski wykazuje znaczne podobieństwo do szczura wędrownego. Brak informacji na temat masy ciała^[5]. Sierść w części grzbietowej jest ciemnoszara (czarniawa), w części brzusznej, na gardle i na wewnętrznych częściach kończyn wybarwiona na biało. Boki głowy i tułowia są blade. Zewnętrzne części kończyn są brązowe. Sierść na grzbiecie jest stosunkowo długa. Ogon jest długi, nagi, dwukolorowy. Dwie trzecie ogona ma ciemne ubarwienie, a pozostała część jest biała^[5].

Wymiary *Tylomys panamensis*
(za: Pardiñas et al., 2017)^[5]
	wymiar
długość tułowia z głową	226 mm
długość ogona	199 mm

Tryb życia

Gałęziak panamski wiedzie nocny (z aktywnością między godzinami: 21.00 a 06.00), częściowo nadrzewny tryb życia. Prawdopodobnie jest samotnikiem. Zwierzę obserwowane w Parku Narodowym Darién poruszało się w piętrze koron drzew dżungli z prędkością 17 cm/s^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Typowa lokalizacja: Panama^[5]^[6]. Gałęziak panamski został poznany tylko z dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku. Jako miejsce występowania gatunku wskazywany jest Park Narodowy Darién położony w prowincji Darién we wschodniej części Panamy^[5].

Ekologia

W skład diety gałęziaka panamskiego wchodzą owoce i pędy roślin^[5].

Siedlisko

Gałęziak panamski zasiedla tropikalne lasy deszczowe położone na wysokości ok. 600 m n.p.m. Siedlisko porastają tropikalne rośliny z rodzaju Bauhinia (rodzina bobowate), Oenocarpus i atalia (rodzina arekowate), storczyki (rodzina storczykowate), Bromelia (bromeliowate), paprocie, oraz epifity z rodzin Cyclanthaceae i z rodzaju anturium (rodzina obrazkowate)^[5].

Ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) wymienia Tylomys panamensis w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych jako gatunek o nieokreślonym stopniu zagrożenia (DD – data deficient)^[3]^[5]. Gatunek został poznany dzięki dwóch okazów zebranych w latach 50. XIX wieku^[5].

Przypisy

↑ Tylomys panamensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Gerrit Smith Miller: List of North American Land Mammals in the United States Nationa Museum, 1911. Waszyngton: U.S. Government Printing Office / Uniwersytet Cornell, 1912, s. 179.
↑ ^a ^b ^c Tylomys panamensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys panamensis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 grudnia 2019]
↑ Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[itis-1] Tylomys panamensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Miller-2] Gerrit Smith Miller: List of North American Land Mammals in the United States Nationa Museum, 1911. Waszyngton: U.S. Government Printing Office / Uniwersytet Cornell, 1912, s. 179.

[iucn-3] Tylomys panamensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-4] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[hmw7-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q U.F.J.Pardiñas et al.: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 758. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[msw-6] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Tylomys panamensis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 28 grudnia 2019]

[Ceballos-7] Gerardo Ceballos: Mammals of Mexico. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2014, s. 436. ISBN 978-1-4214-0843-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]