Zeeland

Klasa	niszczyciel
Typ	Holland (typ 47A)
Historia
Stocznia	Koninklijke Maatschappij De Schelde(inne języki) we Vlissingen
Położenie stępki	12 stycznia 1951
Wodowanie	27 czerwca 1953
Koninklijke Marine
Nazwa	Zeeland
Wejście do służby	1 marca 1955
Wycofanie ze służby	29 września 1978
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 2215 t pełna: 2765 t
Długość	113,1 m
Szerokość	11,4 m
Zanurzenie	5,1 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy 45 000 shp, 4 kotły, 2 śruby
Prędkość	32 węzły
Zasięg	4000 Mm przy 18 w
Uzbrojenie
4 działa uniwersalne 120 mm (2×II) 1 działo plot. 40 mm 2×IV wyrzutnie rbg 375 mm 2 x zrzutnie bg
Załoga	247
Multimedia w Wikimedia Commons

Hr.Ms. Zeeland – holenderski niszczyciel z okresu zimnej wojny typu 47A (Holland). Zbudowany w Holandii, zwodowany w 1953 roku, służył w marynarce holenderskiej (Koninklijke Marine) od 1955 do 1978 roku. Nosił numer burtowy D809.

Wyporność pełna wynosiła 2765 ton. Główne uzbrojenie stanowiły cztery kierowane radarem działa uniwersalne kalibru 120 mm, a do zwalczania okrętów podwodnych służyły wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych kalibru 375 mm. Napędzały go turbiny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości ponad 32 węzły.

 Osobny artykuł: niszczyciele typu Holland.

Cztery niszczyciele typu 47A, określanego od pierwszego okrętu jako typ Holland, zaprojektowane i zbudowane w Holandii, były pierwszymi niszczycielami zbudowanymi dla holenderskiej marynarki wojennej po II wojnie światowej. Ich budowa została zaaprobowana przez rząd 27 grudnia 1948 roku^[1]. Były one przede wszystkim przeznaczone do osłony grup okrętów i konwojów przeciw atakom okrętów podwodnych oraz lotnictwa, dlatego główne uzbrojenie stanowiły cztery uniwersalne armaty kalibru 120 mm oraz miotacze rakietowych bomb głębinowych, oba systemy uzbrojenia konstrukcji szwedzkiego Boforsa^[2]. Okręty te natomiast nie otrzymały w ogóle wyrzutni torped, jako pierwsze niszczyciele we flotach państw europejskich^[3]. Ich słabszą stroną było jednak lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze bliskiego zasięgu, składające się tylko z jednej armaty 40 mm, z ograniczonym polem ostrzału^[4]. Na dwóch okrętach wykorzystano do napędu turbiny parowe wyprodukowane w Holandii jeszcze przed wojną dla dwóch niezbudowanych niszczycieli typu Gerard Callenburgh, dla dwóch pozostałych zamówiono turbiny w Niemczech^[3]. Na okrętach zastosowano własnej konstrukcji wyposażenie elektroniczne – radary i sonary^[5].

Stępkę pod budowę drugiego okrętu tego typu „Zeeland” położono 12 stycznia 1951 roku w stoczni Koninklijke Maatschappij De Schelde(inne języki) we Vlissingen, pod numerem budowy 269^[5]. Otrzymał on nazwę prowincji Niderlandów: Zelandii. Wodowano go 27 czerwca 1953 roku, a wcielono do służby 1 marca 1955 roku^[6]. Otrzymał numer burtowy w systemie oznaczeń NATO: D809 i radiowy sygnał wywoławczy PAAU^[5].

Więcej w artykule niszczyciele typu Holland

Okręt miał kadłub z podwyższonym pokładem dziobowym rozciągającym się na około 40% długości kadłuba^[7][8]. Na pokładzie dziobowym znajdowała się dwudziałowa wieża artylerii głównej, a druga była umieszczona na pokładzie nadbudówki rufowej^[7]. Na dolnym piętrze nadbudówki dziobowej znajdowały się dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych^[7]. Pomost bojowy był zakryty. W tylną część nadbudówki dziobowej wkomponowany był wygięty do tyłu przedni komin, z czworonożnym masztem kratownicowym nad nim^[9]. Do pokładu rufowego rozciągała się dalej niska nadbudówka rufowa (pokładówka), na której na śródokręciu umieszczony był drugi pochyły komin, a za nim kratownicowa podstawa dużej anteny radaru dozoru powietrznego^[7]. Podstawy te okręty otrzymały w 1955 roku, a radary w latach 1957-58; pierwotnie miały tam pojedyncze maszty^[9]. Rufa była pawężowa, z krótkim pokładem rufowym, na którym znajdowały się zrzutnie bomb głębinowych^[7]. Kadłub wykonany był z wysokorozciągliwej stali A52, natomiast nadbudówki w znacznej części ze stopów aluminium dla zmniejszenia masy, w tym cała nadbudówka rufowa^[10].

Wyporność standardowa okrętów wynosiła 2215 ts, a pełna 2765 ts^[10][11]. Długość całkowita wynosiła 113,1 m, a między pionami 109,9 m^[a]. Szerokość wynosiła 11,4 m, a zanurzenie maksymalne 5,1 m^[b]. Załoga liczyła 247 osób^[c].

Napęd stanowiły dwie turbiny parowe Werkspoor-Parsons z przekładniami, o mocy łącznej 45 000 shp, napędzające dwie śruby o stałym skoku^[10][8]. Parę dostarczały cztery kotły parowe Babcock^[6]. Prędkość maksymalna była określona na 32 węzły^[10]. Na próbach okręt tego typu osiągnął prędkość 40,3 węzła, lecz w stanie lekkim, bez zamontowanej części wyposażenia^[10]. Zasięg wynosił 4000 mil morskich przy prędkości 18 w^[10].

Uzbrojenie główne stanowiły cztery armaty uniwersalne Bofors Mk 10 kalibru 120 mm, w dwóch dwudziałowych wieżach na pokładzie dziobowym i pokładzie nadbudówki rufowej. Armaty były automatyczne i ich ogień kierowany był radarem. Kąt podniesienia luf sięgał od -10° do +85°^[9]. Szybkostrzelność wynosiła od 12 do maksymalnie 42 strzałów/min^[d]. Strzelały pociskami o masie 23 kg, masa naboju scalonego wynosiła 42 kg^[12]. Maksymalny zasięg teoretyczny wynosił 21 500 m, a pułap 12 500 m^[12]. Zapas amunicji wynosił po 720 nabojów na magazyn^[12].

Uzbrojenie przeciwlotnicze uzupełniała pojedyncza armata przeciwlotnicza Bofors Mk 6 kalibru 40 mm o długości lufy L/70 (70 kalibrów) na śródokręciu między kominami^[12]. Jej szybkostrzelność wynosiła do 240 strzałów/min, zasięg maksymalny 10 500 m, a skuteczny 4500 m^[12].

Główną broń przeciw okrętom podwodnym stanowiły dwie czterolufowe wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych Bofors Mk 1 kalibru 375 mm na pokładzie nadbudówki dziobowej, produkowane na licencji w Holandii przez Wilton-Fijenoord^[12]. Miały one zasięg od 520 do 820 m (według innych źródeł, od 1400 do 2230 m) i masę pocisków do 230 kg, w tym ok. 100 kg materiału wybuchowego^[e]. Pociski odpalane były co sekundę^[9]. Wyrzutnie ładowane były półautomatycznie kolejnymi ośmioma bombami znajdującymi się na podajniku poniżej w czasie trzech sekund^[9]. Uzupełniały je dwie zrzutnie na sześć bomb głębinowych na rufie (w późniejszym okresie jedna była demontowana)^[5]. Używane były brytyjskie bomby Mk X^[4].

Okręty otrzymały bogaty zestaw stacji radiolokacyjnych holenderskiej konstrukcji Hollandse Signaal Apparaten oraz również holenderskie sonary Van der Heem^[5]. Radary DA 01 i LW 02 zamontowano jednak dopiero w latach 1957–58^[9]. Środki obserwacji technicznej stanowiły:

• radar LW-02 dozoru powietrznego – za drugim kominem^[4]
• radar DA-01 śledzenia celów powietrznych – na maszcie dziobowym^[4]
• radar ZW-01 dozoru nawodnego i wykrywania celów niskolecących – na dachu pomostu bojowego^[4]
• radar M45 kierowania ogniem artylerii – na dachu nadbudówki przed masztem^[13]
• sonar typu 162 do wykrywania celów (według innych źródeł, CWE-10)^[f]
• sonar typu 170B do wypracowywania danych do ataku (według innych źródeł, PAE-1N)^[f]

Niszczyciel „Zeeland”, podobnie jak inne okręty tego typu, nie miał epizodów bojowych podczas służby, a znaczną część służby spędził wycofany do rezerwy. Do służby w Koninklijke Marine został wcielony 1 marca 1955 roku jako drugi okręt tego typu^[6]. Pierwszą podróż na etapie docierania odbył do Portlandu w Wielkiej Brytanii, po czym powrócił jeszcze do stoczni w celu poprawek^[5]. W 1956 roku wziął udział w ćwiczeniach NATO Grand Chance i Cut Loose^[5]. W lipcu 1956 roku uczestniczył w wizycie holenderskich okrętów w Leningradzie w ZSRR, w ramach odprężenia międzynarodowego po epoce stalinizmu, razem z krążownikiem „De Zeven Provinciën” i niszczycielem „Friesland”^[5]. Wkrótce po powrocie został jednak odstawiony do długotrwałej rezerwy, do listopada 1965 roku^[5].

W 1966 roku został włączony w skład Holenderskiej Grupy Zadaniowej (Netherlands Task Group)^[5]. W sierpniu 1968 roku zastąpił niszczyciel „Holland” w utworzonym na początku roku międzynarodowym dywizjonie NATO STANAVFORLANT (Standing Naval Force Atlantic)^[g]. W 1969 roku w składzie zespołu holenderskiego wziął udział w rewii morskiej NATO na redzie Spithead^[5]. Brał także udział także w manewrach i ćwiczeniach NATO, w tym Silent Rain w 1966, Perfect Play w 1967, Silver Tower w 1968, Razor Sharp i Peace Keeper w 1969 roku^[5].

W pierwszej połowie lat 70. okręt był wycofany do rezerwy^[5]. W lipcu 1976 roku w składzie zespołu okrętów z fregatą rakietową „Tromp” złożył jednak wizytę w Nowym Jorku, biorąc udział w uroczystościach związanych z 200-leciem Stanów Zjednoczonych 4 lipca i paradzie na rzece Hudson^[14][3]. 29 września 1978 roku został wycofany ze służby holenderskiej jako ostatni okręt tego typu, po czym w grudniu kolejnego roku sprzedany na złom do Bilbao w Hiszpanii^[14].

• Rob Cabo. Holenderskie niszczyciele typu "Holland" i "Friesland". „Poligon”. Nr 1, s. 26-29, listopad/grudzień 1995. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1425-5863. 
• Henk Visser: The Netherlands Type 47A destroyer. W: Warship 2016. John Jordan (red). Conway, 2016, s. 182-185. ISBN 978-1-8448-6438-6. (ang.).
• Wojciech Zawadzki. Wielkie niszczyciele Królestwa Niderlandów. „Morze, Statki i Okręty”. 4-5/2020. XXV (198), maj–czerwiec 2020. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).