Ibis grzywiasty

Ibis grzywiasty
	Geronticus eremita
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	ibisowce
Rodzina	ibisy
Rodzaj	Geronticus
Gatunek	ibis grzywiasty
Synonimy
	Upupa Eremita Linnaeus, 1758;
	Upupa Eremita Linnaeus, 1758;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	; Trasy wędrówek wschodniej populacji ibisów grzywiastych
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ibis grzywiasty (Geronticus eremita) – gatunek dużego ptaka z rodziny ibisów (Threskiornithidae), zamieszkujący głównie Maroko (nieliczne gniazdujące pary) i Turcję (reintrodukowany). Lęgnie się również obecnie na stromych skalistych wybrzeżach Atlantyku. Jeszcze w XVII w. występował w Europie, rozmnażał się w dolinie Dunaju, Austrii i Szwajcarii. Obecnie ptaki te są zagrożone wyginięciem. Nazwę zawdzięcza czubowi piór z tyłu głowy. Nie wyróżnia się podgatunków^[4].

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny: Naga skóra na głowie, czarne upierzenie, czerwony dziób. Dymorfizm płciowy nie jest widoczny. Znaczna część głowy jest nieopierzona – jest czerwona z przedłużonymi piórami na karku. Posiada krótsze nogi niż ibis kasztanowaty.
Rozmiary: długość ciała 70–80 cm, rozpiętość skrzydeł 1,25–1,35 m^[2].
Masa ciała: ok. 1–1,2 kg.

Środowisko

Zamieszkuje tereny górzyste, półpustynne i stepowe.

Pożywienie

Chrząszcze, mrówki, pająki, pomrowiki, skorki, skorpiony, stonogi i szarańcza.

Lęgi

Okres lęgów: Zwykle rozpoczyna się w marcu lub kwietniu.
Gniazdo: Buduje na półkach skalnych.
Jaja: 2–4
Wysiadywanie: 24–28 dni
Pisklęta: W wieku 43–47 dni opuszczają gniazdo.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1994 roku klasyfikowała ibisa grzywiastego jako gatunek krytycznie zagrożony (CR). W 2018 roku zmieniła status gatunku na zagrożony (EN), a powodem tej zmiany był wzrost liczebności populacji wskutek podjętych działań ochronnych i reprodukcyjnych, które zwiększyły sukces lęgowy, odkryto też nowe potencjalne kolonie tego ptaka. Mimo to liczebność populacji na wolności nadal jest niska – szacuje się ją na 200–249 dorosłych osobników^[3].

Do dramatycznego spadku liczebności tych ptaków przyczyniły się polowania oraz chwytanie młodych, w celu umieszczenia ich w ogrodach zoologicznych. Dużo ibisów zginęło również wskutek zatrucia środkami owadobójczymi, stosowanymi w celu walki z szarańczą.

Ibis grzywiasty jest objęty Europejskim Programem Ochrony Zwierząt (EEP).

Ośrodek lęgowy ibisa grzywiastego istnieje od 1977 w tureckim mieście Birecik nad Eufratem. Obecnie (2008) żyje tam około 100 ptaków. Władze tureckie zdołały w ten sposób sztucznie odtworzyć populację tego ptaka, który z powodu szkodliwej działalności człowieka został w XX wieku całkowicie wytrzebiony^[5]. W Europie (Niemcy, Austria, Włochy) w ramach programu LIFE podjęto próbę reintrodukcji gatunku^[6]. Jedną z jego ostoi jest bawarski Zamek Burghausen^[7]. Program reprodukcyjny ibisa grzywiastego realizowany jest też w Maroku w regionie Sus-Massa^[8].

Przypisy

↑ Geronticus eremita, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Matheu, E., del Hoyo, J., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Northern Bald Ibis (Geronticus eremita). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-24].
↑ ^a ^b Geronticus eremita, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
↑ Birecik Breeding Center, Turkey. International Advisory Group for the Northern Bald Ibis. [dostęp 2012-04-11]. (ang.).
↑ 'Reason for Hope' - Reintroduction of the Northern Bald Ibis in Europe. [dostęp 2016-09-30]. (ang.).
↑ Waldrapp [online] [dostęp 2020-04-18] (niem.).
↑ La reproduction de l’Ibis Chauve Geronticus eremita dans la région de Souss-Massa saison 2017. GREPOM/BirdLife Maroc, 2018-01-25. [dostęp 2020-02-24]. (fr.).

Bibliografia

Cuisin M., 1989, Tajemnice zwierząt – Zwierzęta rzadkie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1993.
Klaus Richarz: Ptaki – Przewodnik. Warszawa: Muza, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Geronticus eremita, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] Matheu, E., del Hoyo, J., Kirwan, G.M. & Garcia, E.F.J.: Northern Bald Ibis (Geronticus eremita). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-02-24].

[iucn-3] Geronticus eremita, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[ioc-4] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-09]. (ang.).

[5] Birecik Breeding Center, Turkey. International Advisory Group for the Northern Bald Ibis. [dostęp 2012-04-11]. (ang.).

[6] 'Reason for Hope' - Reintroduction of the Northern Bald Ibis in Europe. [dostęp 2016-09-30]. (ang.).

[:0-7] Waldrapp [online] [dostęp 2020-04-18] (niem.).

[maroko-8] La reproduction de l’Ibis Chauve Geronticus eremita dans la région de Souss-Massa saison 2017. GREPOM/BirdLife Maroc, 2018-01-25. [dostęp 2020-02-24]. (fr.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]