Idesia polycarpa

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	idezja
Gatunek	Idesia polycarpa
Nazwa systematyczna
Idesia polycarpa Maxim. Bull. Acad. Imp. Sci. Saint-Pétersbourg, sér. 3, 10: 485 (1866)[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Idesia polycarpa – gatunek roślin z monotypowego rodzaju idezja^[4] Idesia z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Rośnie w środkowych i wschodnich Chinach, na Tajwanie, Czedżu i w Japonii^[5][6]. Jako gatunek introdukowany występuje w północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych i w Nowej Zelandii^[3]. Rośnie w lasach liściastych, mieszanych i iglastych^[6] oraz w zaroślach, często w dolinach strumieni^[5], w górach sięgając do 3000 m n.p.m.^[6] Wymaga głębokich gleb próchnicznych, nie znosi gleb gliniastych^[4]. Kwitnienie następuje w kwietniu i maju, a owoce dojrzewają w październiku i listopadzie^[6].

Jest to szybko rosnące drzewo o okazałych liściach, obfitych kwiatostanach i jaskrawo czerwonych, licznych owocach – w łagodnym klimacie umiarkowanym uprawiane jest jako ozdobne (na wschodnim wybrzeżu USA jest wystarczająco mrozoodporne by rosnąć w Nowym Jorku, a w Wielkiej Brytanii uprawiane jest w południowej Anglii)^[5]. W klimacie chłodnym przemarza do wysokości śniegu, aczkolwiek rośliny uzyskane z nasion z północnej Japonii wskazywane są jako możliwe do upraw amatorskich w zachodniej części Polski^[4].

Nazwa rodzajowa upamiętnia holendra Eberharda Isbranda Idesa (1657–1708), który był podróżnikiem przemierzającym m.in. Chiny^[5].

Pokrój

Drzewa osiągające do 20 m wysokości, o szeroko rozpostartych konarach^[5], z pniem pokrytym szarą, nie łuszczącą się korą. Młode pędy nagie lub słabo owłosione^[6].

Liście

Zrzucane przed zimą, skrętoległe, u nasady z odpadającymi, drobnymi przylistkami^[7]. Ogonek liściowy długi (osiągający zwykle 5–15 cm, czasem więcej^[6]), czerwonawy, z parą okazałych miodników w pobliżu nasady blaszki. Blaszka liściowa pojedyncza, jajowato-sercowata, osiągająca od 10 do 20 cm długości, z wierzchu intensywnie zielona, od spodu jaśniejsza do białawej, naga lub od spodu owłosiona^[5][6], na brzegu gruczołowato piłkowana^[7]. Użyłkowanie dłoniaste, z 3–5 głównymi żyłkami rozchodzącymi się od nasady blaszki^[7].

Kwiaty

Jednopłciowe^[7] (rośliny dwupienne, aczkolwiek najwyraźniej zdarzają się także okazy z kwiatami obupłciowymi^[5]), wyrastające zebrane w wielokwiatowe, okazałe, zwisające wiechy, często zwężone i podobne do gron^[7], osiągające do ok. 20 cm długości^[4]. Przysadki odpadające, szypułki stawowate^[7]. Pojedynczy okółek okwiatu (opisywany jako działki kielicha) składa się zazwyczaj z 5, rzadziej z 3, 4 lub 6 listków wolnych lub zrastających się u nasady. Kwiaty męskie składają się z licznych pręcików o nitkach owłosionych, wyrastających z mięsistego dysku miodnikowego. Pylnik eliptyczny, pękający podłużnie. Zalążnia w tych kwiatach jest silnie zredukowana. Kwiaty żeńskie zawierają liczne prątniczki, podobne do pręcików, ale drobne i sterylne, zalążnia jest jednokomorowa, górna. Szyjek słupka jest zwykle 5, są one cylindryczne, złączone u nasady, w górze rozpostarte i zakończone półkolistymi, czasem wgłębionymi znamionami^[7]. Kwiaty męskie osiągają 1,2–1,6 cm średnicy, a żeńskie ok. 9 mm, mają barwę żółtawozieloną^[6].

Owoce

Liczne jagody barwy fioletowoczerwonej do pomarańczowoczerwonej, po zaschnięciu czerniejące. Mają kształt kulisty i średnicę do ok. 1 cm. Zawierają liczne nasiona^[6]. Owoce długo utrzymują się na drzewach już po opadnięciu liści^[4].

• 
  Kwiatostan
• 
  Kwiaty żeńskie
• 
  Owoce

Pozycja systematyczna

Takson z rodziny wierzbowatych (Salicaceae)^[2][3]. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych zaliczany był do rodziny strzeligłowowatych (Flacourtiaceae)^[5]. W obrębie wierzbowatych należy do podrodziny Salicoideae i plemienia Salicoideae^[8]. Za najbliżej spokrewnione uznawane są rodzaje Carrierea i Poliothyrsis – bardzo podobne morfologicznie, ale zawiązujące torebki, a nie jagody^[5].

W obrębie gatunku wyróżnia się trzy odmiany^[6]:

• var. polycarpa – odmiana typowa z liśćmi od spodu nagimi lub co najwyżej słabo owłosionymi na żyłkach przewodzących,
• var. vestita Diels – liście od spodu owłosione, liście mniejsze – ogonek do 3 cm, blaszka do 7 cm długości,
• var. fujianensis (G. S. Fan) S. S. Lai – liście od spodu owłosione, podobnie duże jak u typu – z ogonkiem ponad 4 cm długości i blaszką ponad 8 cm długości.